CIA: Τα αρχεία για το Μακεδονικό! Τι έγραφαν οι αναλυτές της για τα κοιτάσματα ουρανίου στην περιοχή, τη «μακεδονική» γλώσσα, την εθνική ταυτότητα και τα σχέδια του Τίτο
Σε αρκετά εκτενή έκθεση (geographic intelligence memorandum) του 1958, με το χαρακτηριστικό τίτλο «Μακεδονία, το αιώνιο μήλο της έριδος», το μακεδονικό ζήτημα περιγράφεται με βάση τα πολιτικά δεδομένα της εποχής, πρωτίστως ως μια αντιπαράθεση ανάμεσα στην «απείθαρχη» προς την ΕΣΣΔ, Γιουγκοσλαβία του Τίτο και την Βουλγαρία, σταθερό δορυφόρο της Μόσχας.
Στο εμπιστευτικό έγγραφο, γινόταν εισαγωγικά αναφορά στην πρωτοβουλία της Βουλγαρίας να κατηγορήσει την Γιουγκοσλαβία ότι επιχειρούσε να «σβήσει» την ταυτότητα του πληθυσμού της τότε γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Παράλληλα, η αλβανική κυβέρνηση κατηγορούσε τότε το Βελιγράδι για διώξεις εις βάρος της αλβανικής μειονότητας της γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Οι αναλυτές της CIA απέδιδαν αυτή τη συγχρονισμένη πολιτική επίθεση στο Βελιγράδι σε μια ευρύτερη εκστρατεία του ανατολικού μπλοκ εναντίον του Τίτο.
Γεωπολιτική αξία
Στο ίδιο έγγραφο, περιγραφόταν η στρατηγική και γεωπολιτική σημασία της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας για την ίδια την Γιουγκοσλαβία, αλλά και για το Σοβιετικό Μπλοκ. Η γεωγραφική περιοχή του ομόσπονδου κράτους της Γιουγκοσλαβίας συνδέει τις χώρες του ανατολικού μπλοκ με την Αλβανία.
Τα συμφέροντα του ανατολικού μπλοκ ήταν προστατευμένα όσο υπήρχαν καλές σχέσεις με τον Τίτο, αλλά μετά την αποβολή της Γιουγκοσλαβίας από την Κομινφόρμ, το 1948, η Αλβανία έμεινε αποκομμένη από τα άλλα κράτη του μπλοκ.
Για την Γιουγκοσλαβία του Τίτο, η ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας προοριζόταν να λειτουργήσει σαν μαγνήτης, αναφέρει το έγγραφο, για τη βουλγαρική και την ελληνική Μακεδονία, με στόχο να βρει η Γιουγκοσλαβία έξοδο στο Αιγαίο και να διευρύνει τη σφαίρα επιρροής της στα Βαλκάνια.
Οι αναλυτές της CIA επιχειρούσαν να δώσουν μια απάντηση στο ερώτημα αν οι Σλαβομακεδόνες αποτελούν διακριτή εθνική ομάδα από τους Σέρβους και τους Βούλγαρους. Η «μακεδονική» γλώσσα, αναφέρουν οι αναλυτές της CIA, είναι μια «μεταβατική διάλεκτος» μεταξύ σερβικών και βουλγαρικών.
Η Γιουγκοσλαβία υποστήριζε τότε, όπως σημειώνεται στο έγγραφο, ότι τα «μακεδονικά» είναι μια ξεχωριστή γλώσσα, την οποία ομιλούσε το 69% του πληθυσμού της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, κάτι που συνεπάγεται ότι οι «Μακεδόνες» Σλάβοι αποτελούν ξεχωριστή εθνική ομάδα.
Στον αντίποδα, η Βουλγαρία υποστήριζε ότι οι «Μακεδόνες» Σλάβοι μοιράζονται κοινή ιστορία και πολιτισμό με τους Βούλγαρους και οι δύο λαοί ομιλούσαν ελαφρώς διαφορετικές διαλέκτους της ίδιας γλώσσας.
Όσο για την Ελλάδα, σημειωνόταν στο έγγραφο ότι δεν αναγνώριζε την ύπαρξη «μακεδονικής» εθνικότητας, αλλά κάτω από τον όρο «σλαβόφωνοι» η Αθήνα αναγνώριζε μια γλωσσική μειονότητα, με πληθυσμό που εκτιμάτο τότε ότι αντιστοιχούσε σε 3,5% - 12% του συνολικού πληθυσμού της ελληνικής Μακεδονίας.
Η Μόσχα
Σε ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο της έκθεσης αναφέρεται ότι η Μόσχα αρχικά είχε υιοθετήσει το σχέδιο του Τίτο για ενοποίηση των τριών κομματιών της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας στη Γιουγκοσλαβία.
Μετά τη διάρρηξη των σχέσεων με το Βελιγράδι, το 1948, η Μόσχα άρχισε να υποστηρίζει το βουλγαρικό σχέδιο για δημιουργία αυτόνομου μακεδονικού κράτος, το οποίο θα ενοποιούσε τα τρία τμήματα της Μακεδονίας (γιουγκοσλαβικό, βουλγαρικό και ελληνικό), τα οποία, με τη σειρά τους, θα εντάσσονταν σε μια χαλαρή κομμουνιστική ομοσπονδία βαλκανικών κρατών.
Ουράνιο
Σε άλλο, σύντομο πληροφοριακό σημείωμα με πληροφορίες που δεν είχαν αξιολογηθεί, και το οποίο έχει ημερομηνία 26 Οκτωβρίου και θέμα «Κοιτάσματα ουρανίου στην Μακεδονία», αναφερόταν ότι το πλουσιότερο κοίτασμα ουρανίου της Γιουγκοσλαβίας βρισκόταν στην ομόσπονδη δημοκρατία της Μακεδονίας.
Ειδικότερα, το κοίτασμα αναφερόταν ότι βρισκόταν σε δασική περιοχή στα νότια, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα, στην περιοχή του Μπίτολα. Κατά τις πληροφορίες του σημειώματος, η γιουγκοσλαβική κυβέρνηση σχεδίαζε επένδυση ύψους 1 εκατ. δηναρίων, για να δημιουργήσει σύστημα μεταφοράς των μεταλλευμάτων μήκους 36 χιλιομέτρων.
