Οι Καζάδες και ο πληθυσμός της Μακεδονίας και της Θράκης, σύμφωνα με Muhasebe defteri 1530
Ο καζάς (αραβικά: قضاء, qaḍāʾ, πληθυντικός: أقضية, aqḍiyah, οθωμανικά τουρκικά: kazâ, τουρκικά: kaza) ή το καϊμακαμλίκι (τουρκικά Kaymakamlığı) αποτελεί μια διοικητική διαίρεση που χρησιμοποιήθηκε αρχικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και έπειτα από τα διάδοχα κράτη της αυτοκρατορίας. Η λέξη προέρχεται από οθωμανική τουρκική γλώσσα και σημαίνει "διοίκηση" και συχνά μεταφράζεται ως "επαρχία", "υπο-επαρχία" (επίσης αναφέρεται έτσι και ο "ναχιγές") ή "δικαστική περιφέρεια". Στην ελληνική ιστοριογραφία μεταφράζεται και ως "νομός" μιμούμενος την μεταγενέστερη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας. Σήμερα ο "καζάς" ή "καδάς" αποτελεί την δεύτερου επιπέδου διοικητική διαίρεση του Ιράκ και του Λιβάνου, ενώ αποτελεί την τρίτου επιπέδου διοικητική διαίρεση της Ιορδανίας.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο καζάς ήταν «μια γεωγραφική περιοχή που υπόκειται σε νομική και διοικητική δικαιοδοσία ενός δικαστή, του καδή». Με τις πρώτες μεταρρυθμίσεις, που είναι γνωστές ως τανζιμάτ, του 1839 οι διοικητικές αρμοδιότητες του καδή μεταφέρθηκαν σε έναν υποδιοικητή, τον καϊμακάμη, με τον καδή να περιορίζεται στην άσκηση των δικαστικών του αρμοδιοτήτων στα πλαίσια του ισλαμικού νόμου. Αργότερα την εποχή των τανζιμάτ, ο καζάς γίνεται διοικητική διαίρεση με το «Σχέδιο Επαρχιακής Μεταρρύθμισης» του 1864, το οποίο υλοποιήθηκε κατά την επόμενη δεκαετία. Ο καζάς ενοποιούσε τις αρμοδιότητες του διοικητή (καϊμακάμη) που διοριζόταν από το Υπουργείο Εσωτερικών της αυτοκρατορίας, έναν ταμία (διευθύνοντα σύμβουλο των χρηματοδοτήσεων) και έναν δικαστή (καδή) σε μία ενιαία διοικητική μονάδα. Η διοικητική μεταρρύθμιση αποτελούσε μέρος των προσπαθειών της Υψηλής Πύλης για τη δημιουργία ενιαίας ορθολογικής διαχείρισης σε όλη την αυτοκρατορία.
Ο καζάς αποτελούσε υποδιαίρεση μιας διοικητικής περιφέρειας, του σαντζακίου, που αυτό αυτό αποτελούσε διαίρεση του βιλαετίου, και αντιστοιχούσε περίπου σε μια πόλη με τα γύρω χωριά της. Με την σειρά τους, ο καζάς διαιρούνταν σε άλλες υπο-επαρχίες, τον ναχιγέ, που διοικούνταν από έναν διοικητικό τοποτηρητή, τον "μουντούρη", και την κοινότητα, το "καριέ", που διοικούνταν από τον "μουχτάρη". Σύμφωνα με την αναθεώρηση του διοικητικού δικαίου το 1871, ο ναχιγές, που συνέχιζε να διοικείται από τον μουχτάρη, αποτελούσε το ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ του καζά και του χωριού, που διοικείται από τον "κιόι μουχτάρ"
Καζάδες και πληθυσμός της Μακεδονίας και της Θράκης σύμφωνα με Νο 167 muhasebe defteri
Καζάδες και πληθυσμός της Μακεδονίας και της Θράκης σύμφωνα με Νο 167 muhasebe defteri
Hane : Νοικοκυριό
Bive : Χήρες
Müccered : Άγαμοι
Toplam : Σύνολο
Gümülcine : Κομητηνή
Yenice-i Karasu : Ξάνθη
Avrethisari : Κιλκίς
Yenice Vardar : Γιαννιτσά
Karaferye : Βέροια
Görice : Κορυτσά
Siroz : Σέρρες
Timur Hisar : Σιδηρόκαστρο
Zihne : Ζίχνη
Kestorye : Καστοριά
Florina : Φλώρινα
Nevrekop : Νευροκόπι
İştin
Kavala : Καβάλα
Πηγές:
Wikipedia
.jpg)
.jpg)
