Το Μελένικο στην γαλλικη L'illustration, 1913
«Η ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ». «…Οι κάτοικοι του Μελένικου προκειμένου να μην εκβουλγαριστούν όπως τους επέβαλε η πρόσφατη συνθήκη του Βουκουρεστίου, έκαψαν την πόλη τους προτού την εγκαταλείψουν για να βρουν καταφύγιο στην Ελλάδα. Για να εκτιμήσουμε το μέγεθος αυτής της απεγνωσμένης ενέργειας, πρέπει να γνωρίζουμε το κόστος της απώλειας που αντιπροσωπεύει στα μάτια αυτών που δεν δίστασαν να το πράξουν. Το Μελένικο δεν ήταν ένα φτωχό χωριό, αλλά μια όμορφη ακμάζουσα πόλη. Εκεί η ζωή ήταν εύκολη και γλυκιά. Ο πληθυσμός της αποτελούμενος από οινοπαραγωγούς απολάμβανε μεγάλη ευμάρεια. Οι πιο ταπεινοί κάτοικοί του είχαν άνετα σπιτικά, πολλά από τα οποία εξέπλητταν με τη χλιδή τους. Οι περιποιημένες κάβες μέσα σε φυσικά σπήλαια «τρυπητές» έκρυβαν σε αφθονία το φημισμένο κρασί που παράγει η χώρα κι από το οποίο αντλεί τον πλούτο της. Δεν υπήρχαν φτωχοί στο Μελένικο. Και η όμορφη Ελληνική πόλη, της οποίας η ίδρυση ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια, διατηρούσε ευλαβικά και με υπερηφάνεια πολυάριθμους και ανεκτίμητους θρησκευτικούς θησαυρούς όπως κεντημένα φαιλόνια, αργυρούς και χρυσούς σταυρούς και πολλά αξιοθαύμαστα διακοσμητικά που μαρτυρούσαν το ένδοξο παρελθόν της. Όλα αυτά κατεστραμμένα ή διασκορπισμένα δεν υπάρχουν πια. Παραμένει μόνο η ανάμνησή τους…».
L'illustration της 30ης Αυγούστου 1913
