Το Σιδηρόκαστρο και η Σέρρες υπό Βουλγαρική Διοίκηση το 1941 σύμφωνα με το ΥΠ.ΕΘ.Α
Το Σιδηρόκαστρο και η Σέρρες υπό Βουλγαρική Διοίκηση το 1941 σύμφωνα με το ΥΠ.ΕΘ.Α
Η Ανατολική Μακεδονία περιελάμβανε προ της καταλήψεώς της τους κάτωθι επαρχίες του Νομού Σερρών:
α) Σερρών : Πρωτεύουσα αι Σέραι.
β) Βισαλτίας (Νιγρίτης) : » η Νιγρίτα.
γ) Σιντικής (Σιδηροκάστρου) : » το Σιδηρόκαστρον.
δ) Φυλλίδος (Σίχνης) : » η Νέα Σίχνα (Ζημλιάχωβα).
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Εκ της απογραφής του 1940
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Νομού Σερρών : Έλληνες 231.653 (275 Βλαχόφωνοι), Μουσουλμάνοι 111, Ισραηλίται 538, Αρμένιοι 1069, σύνολο 233.366
ΣΧΟΛΕΙΑ
Νομού Σερρών : Ελληνικά 312, Ισραηλινά 1, Αρμένικα 2, σύνολο 315.
ΜΑΘΗΤΑΙ
Νομού Σερρών : Έλληνες 41.481(35 Βλαχόφωνοι), Ισραηλίται 66, Αρμένιοι 87, σύνολο 41.634.
ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ΕΝ ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ
ΙΙ. ΚΑΤΑΛΗΨΙΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ
1) Οι Βούλγαροι κατέλαβον διά τρίτην φοράν τας Ελληνικάς ταύτας περιοχάς ως εντολοδόχοι των Γερμανών.
Διά πρώτην φοράν κατέλαβον την Δ. Θράκην και μέγα μέρος της Ανατολικής Μακεδονίας κατά τον Βαλκανο-Τουρκικόν πόλεμον του 1912.
Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913), δι’ ης ετερματίσθη ο κατά της Βουλγαρίας πόλεμος των Βαλκανικών συμμάχων, η μεν Ανατολική Μακεδονία περιήλθεν εις την Ελλάδα, η δε Δυτ. Θράκη παρέμεινεν εις την Βουλγαρίαν.
Διά δευτέραν φοράν οι Βούλγαροι κατέλαβον την Αν. Μακεδονία κατά τον Παγκόσμιον πόλεμον 1914-1918 συμμαχούντες στρατιωτικώς μετά των Γερμανών, Αυστριακών και Τούρκων.
Λήξαντος του πολέμου τούτου ου μόνον επεστράφη η Αν. Μακεδονία εις την Ελλάδα, αλλά προσηρτήθη αυτή και η Δυτ. Θράκη διά της Συνθήκης του Νεϊγύ (1920).
Διά τρίτην φοράν οι Βούλγαροι κατέλαβον τας επαρχίας ταύτας κατά το έτος 1941, οπότε τοις παρεδόθησαν υπό του καταλαβόντος ταύτας Γερμανικού στρατού, κατόπιν του εκραγέντος την 6ην Απριλίου 1941 Ελληνο-Γερμανικού πολέμου.
2) Η Γερμανία παρεχώρησε τας επαρχίας ταύτας, καταληφθείσας υπό του Στρατού της, εις την μη εμπόλεμον μεθ’ ημών Βουλγαρίαν, κατά παράβασιν του Διεθνούς Δικαίου και παρά τα προς προπαγάνδαν μόνον διατυμπανισθέντα μυριάκις φιλικά της αισθήματα προς την Ελλάδα, αφ’ ενός διότι είχεν υιοθετήσει τας επ’ αυτών Βουλγαρικάς διεκδικήσεις, αφ’ ετέρου δε προς ανταμοιβήν των πολεμικών υπηρεσιών, ας τη προσέφερεν η Βουλγαρία κατά τον παρόντα πόλεμον επιτρέψασα αυτή να εγκαταστήση επί του εδάφους της βάσεις επιχειρήσεων κατά της Ελλάδος, της Γιουγκοσλαυίας και της Τουρκίας και επί πλέον διά να τιμωρήση την Ελλάδα διότι αντέστη εις την Γερμανο-Ιταλικήν εισβολήν πολεμήσασα διά την ανεξαρτησίαν και την τιμήν της.
Το επιχείρημα, ότι η Γερμανία επεκαλέσθη μόνον την συνδρομήν του Βουλγαρικού στρατού διά την τήρησιν της τάξεως, ουδένα δύναται να πείση, διότι, πλην της στρατιωτικής κατοχής επέτρεψεν εις την Βουλγαρίαν την εκδίωξιν των Ελληνικών Αρχών και την εγκατάστασιν Βουλγαρικών τοιούτων, παραδόσασα ολοκληρωτικώς τας επαρχίας ταύτας εις την Βουλγαρίαν και καταστάσα ούτως υπεύθυνος όλων των Βουλγαρικών κακουργιών, αίτινες έλαβον χώραν εις βάρος του Ελληνικού πληθυσμού.
ΙΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΒΟΥΛΓΑΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΔΥΤ. ΘΡΑΚΗΣ
1) Οι Βούλγαροι άμα τη εισόδω των εις τας Επαρχίας ταύτας και προς τον σκοπόν, όπως στηρίξωσι τας επί τούτων διεκδικήσεις των, επεδόθησαν μετά λύσσης εις την εφαρμογήν του προγράμματός των προς εμφάνισιν των επαρχιών τούτων ως κατοικουμένων υπό Βουλγάρων, συνισταμένου εις την διά της βίας αλλοίωσιν του εθνολογικού χαρακτήρος του πληθυσμού, δι’ εκδιώξεως όλου του Ελληνικής συνειδήσεως πληθυσμού και εποικισμού Βουλγάρων εκ Βουλγαρίας.
Τα κυριότερα σημεία του προγράμματος τούτου συνίσταντο:
Εις την μείωσιν του Ελληνικού πληθυσμού διά του εξαναγκασμού αυτού εις εκπατρισμόν.
Εις την είσοδον εκ Βουλγαρίας ου μόνον υπαλλήλων αλλά και Βουλγαρικού πληθυσμού προς εποικισμόν.
Εις την εξόντωσιν της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Εις την καθιέρωσιν υποχρεωτικής της Βουλγαρικής γλώσσης εν τε τω δημοσίω και ιδιωτικώ βίω.
2) Προς εκτέλεσιν του προγράμματος αυτού οι Βούλγαροι προέβησαν εις τας κάτωθι ενεργείας.
Κατέλαβον και διώκησαν τας επαρχίας ταύτας στρατιωτικώς.
Εξεδίωξαν τας Ελληνικάς Αρχάς (Διοικητικάς, Δικαστικάς, Αστυνομικάς, κ.λ.π.) και εγκατέστησαν τοιαύτας Βουλγαρικάς.
Κατήργησαν τας αιρετάς Δημοτικάς και Κοινοτικάς Αρχάς και εγκατέστησαν τοιαύτας εκ Βουλγάρων μεταφερθέντων εκ Βουλγαρίας.
Ανέθεσαν την Αγροτικήν Ασφάλειαν αποκλειστικώς εις Βουλγάρους ποερχομένους εκ Βουλγαρίας.
Εξεδίωξαν άπαντας τους ΄Ελληνας Ορθοδόξους Αρχιερείς, κατέλαβον πλείστους ναούς και μονάς, εξεδίωξαν μεγάλον αριθμόν ιερέων, υπεχρέωσαν τους παραμείνοντας ιερείς να ιερουργώσιν εις Βουλγαρικήν γλώσσαν και να δηλώσωσι προσχώρησιν εις την αιρετικήν Βουλγαρικήν Εξαρχίαν, μετέτρεψαν τας επιγραφάς των εκκλησιών και των εικόνων εις Βουλγαρικήν γλώσσαν.
Εξεδίωξαν άπαντας τους Έλληνας Καθηγητάς και Διδασκάλους. Διώρισον αντ’ αυτών Βουλγάρους και εισήγαγον ως υποχρεωτικήν γλώσσαν διδασκαλίας την Βουλγαρικήν.
Εισήγαγον την Βουλγαρικήν γλώσσαν αποκλειστικώς ου μόνον εις τα Δικαστήρια, τας εκκλησίας, το Σχολείον και εν γένει τον δημόσιον βίον, αλλά και εις την ιδιωτικήν ζωήν των κατοίκων και τας ιδιωτικάς των συναλλαγάς.
Προέβησαν εις τον εκβουλγαρισμόν των ονομάτων πόλεων, χωρίων, οδών, πλατειών, επιγραφών καταστημάτων ιδιωτικών, των οικογενειακών ονομάτων, ως και των εικόνων των εκκλησιών.
Ενήργησαν αθρόαν μεταφοράν εκ Βουλγαρίας και εγκατάστασιν ου μόνον υπαλλήλων πάσης φύσεως, αλλά και μεγάλου αριθμού Βουλγάρων εποίκων αποκατασταθέντων εις τας εγκαταληφθείσας περιουσίας των εκπατρισθέντων Ελλήνων ή δι’ αφαιρέσεως μέρους της ακινήτου περιουσίας των παραμεινάντων τοιούτων.
Μέγα μέρος των εποικισθέντων Βουλγάρων απετελείτο εκ κακοποιών Βουλγάρων τρομοκρατιών (Κομιτατζήδων) ενόπλων.
Απηγόρευσαν την παλινόστησιν εις τας εστίας των ου μόνον των προσωρινώς απουσιαζόντων δι’ υποθέσεις των κατά την εποχήν της καταλήψεως, αλλά και των εκ του Ελληνικού Στρατού αφυπηρετησάντων εφέδρων και των εξ αιχμαλωσίας επανελθόντων μεταγενεστέρως στρατευσίμων, επέτρεψαν δε μόνον την παλινόστησιν εκείνων οίτινες προσκαλούμενοι εις την εν θεσσαλονίκη ιδρυθείσαν Βουλγαρικήν Λέσχην εξεβιάζοντο να δηλώσωσιν εγγράφως ότι ήσαν Βούλγαροι.
Υπεχρέωσαν τους βία εκδιωκωμένους να παραδώσωσι εις τας Βουλγαρικάς Αρχάς κατά την αναχώρησιν των δήλωσιν έγγραφον ότι αναχωρούσιν οικειοθελώς ότι παραιτούνται του δικαιώματος παλινοστήσεως και ότι χαρίζουσι την περιουσίαν των εις το Βουλγαρικόν Κράτος.
Προέβησαν εις σειράν όλην τρομοκρατικών ενεργειών κατά του Ελληνικού πληθυσμού όπως εξαναγκάσωσι τούτον να αναχωρήση εκ των εστιών του εγκαταλείπων τα υπάρχοντά του. Εκ τούτων αι κυριώτεραι ήσαν:
α) Απέλασις όλων των μορφωμένων στοιχείων, ως δικηγόρων, ιατρών, φαρμακοποιών, Συμβολαιογράφων, Καθηγητών, διδασκάλων, εφέδρων Αξιωματικών, βιομηχάνων, εμπόρων και άλλων οικονομικών παραγόντων, ως και βιοτεχνών, εργατών και αγροτών ακόμη.
β) Υποχρεωτική στρατολογία των κατά τα έτη 1920-1921 γεννηθέντων Ελλήνων δι’ εκτέλεσιν πάσης φύσεως έργων και αγγαρειών.
γ) Δήμευσις των περιουσιών υπό μορφήν φορολογίας του 1/3 της αξίας της κινητής και ακινήτου περιουσίας και υπό μορφήν αναγκαστικών απολλοτριώσεων διά κοινωνικούς δήθεν σκοπούς (φαρμακείων, κλινικών, Βιομηχανικών επιχειρήσεων, μύλων κ.λ.π.).
δ) Δήμευσις της περιουσίας ου μόνον των μη ευρεθέντων εις τας εστίας των κατά την εποχήν της καταλήψεως, αλλά και παντός άλλου, όστις εθεωρήθη ως εμπόδιον εις την Βουλγαρικήν προσπάθειαν προς αλλοίωσιν του εθνολογικού χαρακτήρος των επαρχιών τούτων.
ε) Αναγκαστική πρόσληψις υπό των εναπομεινουσών εν λειτουργία Ελληνικών επιχειρήσεων και Βουλγάρων συνεταίρων άνευ καταβολής ουδενός κεφαλαίου, οι οποίοι μεταγενεστέρως διά διαφόρων τρομοκρατικών μέσων εξηνάγκαζον τους Έλληνας ν’ αποχωρήσωσι της επιχειρήσεως.
στ) Δημιουργία αφορήτου καταστάσεως διά τον πληθυσμόν διά της καταργήσεως του οικογενειακού ασύλου, των λεηλασιών, διαρπαγών, φόνων, κακοποιήσεων και ατιμώσεων.
ζ) Εσκεμμένη προπαρασκευή και εκτέλεσις σφαγών κατά το β’ 15θήμερον του μηνός Σεπτεμβρίου και το α΄ 15θήμερον του μηνός Οκτωβρίου 1941, ενεργηθεισών υπό του Βουλγαρικού στρατού εν συνεργασία μετά των Κομιτατζήδων.
ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ
Α΄.- Περίοδος από της καταλήψεως μέχρι του Σ/βρίου 1941
Την 6ην μ.μ. του Πάσχα (Απριλίου 1941) τέσσαρες στρατώται Βούλγαροι λογχοφόροι μετέβησαν εις την Ι. Μητρόπολιν και παρέλαβον τον Μητροπολίτην, τον οποίον, δίκην εγκληματίου, ωδήγησαν εις το Στρατόπεδον. Εκεί ο Στρατιωτικός Διοικητής διέταξε τούτον ν’ αναχωρήση μεθ’ όλων των ιερέων, μέχρι της μεσημρίας της επομένης, εις Σέρρας, όπου, ως έλεγε, θα ελάμβανε διαταγήν.
Την επαύριον, 21/4 ο Μητροπολίτης με 8 ιερείς ανεχώρει υπό συνοδείας δύο κάρρων εις Σέρρας υπό ραγδαίαν βροχήν.
Είναι πλέον συγκινητικαί αι σκηναί της αναχωρήσεως. Εις σχετικήν έκθεσιν σημειούται: «Οι κλαυθμοί και οδυρμοί των κατοίκων δεν περιγράφονται. Η πόλις ολόκληρος εσείσθη. Γεγονός παρόμοιον ουδέποτε είδε το Σιδηρόκαστρον. Οι πάντες έκλαιον και εθρήνουν διά τον Μητροπολίτην αλλά και διά την ιδίαν αυτών τύχην…….»
Ο Βούλγαρος Νομάρχης Σερρών τον οποίον παρεκάλεσεν ο Μητροπολίτης Σιδηροκάστρου να τω επιτρέψη την εις την έδραν του επιστροφήν, απήντησε χαρακτηριστικώς «Τι θα κάμης εις Σιδηρόκαστρον; Δεν έχετε τώρα πλέον εκεί κανένα προορισμόν. Εδώ τώρα είναι Βουλγαρία και ημείς θα φέρομεν Βουλγάρους Αρχιερείς και Βουλγάρους ιερείς». Εν τω μεταξύ διηρπάζετο η εν Σιδ/κάστρω Μητρόπολις.
Ουδέν εις ταύτην έμεινε άθικτον, από την στέγην μέχρι του υπογείου. Τα πάντα δι’ επτά κάρρων εστάλησαν εις Βουλγαρίαν.
Η Αστυνομία Σερρών την 24/5 διατάσσει τον Μητροπολίτην Σιδηροκάστρου να φύγη και εκ Σερρών εντός δύο ωρών. Και ήτο τότε ούτος βαρέως ασθενής.
Επιτυγχάνεται άδεια ολιγοήμερος προ της αναχωρήσεώς του ενεργείται έρευνα πάρα των Αρχών εις τας αποσκευάς του, πριν ή φορτωθώσιν αι αποσκευαί του αποσπάται ποσόν 3500 δραχμών. Την 31/5 αναχωρεί. Φθάνει εις Στρυμώνα. Αι αποσκευαί κρατούνται εις το Βουλγαροκρατούμενον έδαφος και ληστεύονται αγρίως τα πάντα και αυτή η χρυσή Αρχιερατική στολή.
Ο Μητροπολίτης φθάνει εις Θεσσαλονίκην τελείως γυμνός, δεν τω αφέθη ούτε έν μανδύλιον.
Οκτώ ιερείς έτι εξεδιώχθησαν εκ Σιδηρόκασττρου την 20/4/1941 μετά του Μητροπολίτου. Εκ των υπολοίπων ιερέων, οι οποίοι δεν προσεχώρησαν εις την Εξαρχίας πολλοί εξεδιώχθησαν. Οι εναπομείναντες είναι άνεργοι.
Β΄.- Περίοδος Σ/βρίου – Οκτωβρίου 1941
Η Διοίκησις και η τήρησις της τάξεως πολύ προ της 28ης Σεπτεμβρίου είχεν περιέλθη εις χείρας του Βουλγαρικού Κομιτάτου, ούτινος αρχηγός εν τη περιοχή Σιδηροκάστρου είναι ο ΔΟΝΤΣΙΟ Βοϊβόντας, παλαιός Κομιτατζής και κακοποιός εκ Σχιστολίθου Σιδηροκάστρου.
Όλοι οι κατελθόντες εκ Βουλγαρίας Κομιτατζήδες περιεφέροντο ένοπλοι εις την πόλιν και την ύπαιθρον συνειργάζονται δε στενώς μετά της χωροφυλακής και του στρατού.
Την 29ην Σεπτεμβρίου και ώραν 17ην συνελήφθησαν υπό των Βουλγάρων οι εξής:
Προκόπιος Αθ. Δεσποτίδης, ιατρός
Γεώργιος Γιούρης, έμπορος
Ανδρέας Τζίκας, φαρμακοποιός
Γεώργιος Χριστόγλου, δικολάβος
Γαβριήλ Κοσμίδης, φαρμακοποιός
Παντελής Δηματάκης, αρτοποιός
Δημ. Λασκαρίδης, έμπορος
Στυλ. Μυρόβας, χαρτοπώλης
Βασιλ. Παπαβασιλείου, εμπορορράπτης
Χαρ. Αλεξίδης, ξενοδόχος.
Την 30ην Σεπτεμβρίου το εσπέρας απελύθησαν εκ τούτων οι:
Προκόπιος Δεσποτίδης, Γεώργιος Γιούρης, Γεώργ.
Χρίστογλου, Ανδρέας Τζίκας και Γαβριήλ Κοσμίδης και
Βασ. Παπαβασιλείου, συνελήφθησαν δε οι:
Ιωάννης Δεσποτίδης (υιός του ιατρού)
Γεώργιος Λασκαρίδης, υποδηματοποιός
Κατίνα σύζυγος Ε. Λασκρίδου
Άπαντες οι ανωτέρω εδάρησαν κατ’ επανάληψιν ανηλεώς.
Από της πρωϊας της 29 Σ/βρίου ήρξαντο και έτεραι αθρόαι συλλήψεις, αίτινες εξηκολούθησαν καθ’ όλην την εβδομάδα (29 Σ/βρίου – 5 Οκτωβρίου). Οι συλλαμβανόμενοι εκρατούντο εις το όπισθεν της Αστυνομίας γήπεδον εν υπαίθρω, υπολογίζεται δε ο αριθμός των εκ της πόλεως και των χωρίων συλληφθέντων εις υπέρ (400) τετρακοσίους.
Την πρωϊαν της 5ης Οκτωβρίου συνελήφθη εκ νέου ο ιατρός Δεσποτίδης όστις μετά απειλήν θανάτου απηλάθη εντεύθεν του Στρυμώνος
διά Ροδοπόλεως. Καθ’ οδόν ούτος συνηντήθη με φάλαγγα κατοίκων του νέου Πετριτσίου μεταφερομένην εις Σιδηρόκαστρον.
Αι συλλήψεις και διωγμοί εσυνεχίζοντο και μετά την 5ην Οκτωβρίου.
Την 8ην ώραν της 7ης Οκτωβρίου συνελήφθησαν εντός των καταστημάτων των οι μεγαλέμποροι αδελφοί Σπάση και ο Ηλίας Τρούπκος επίσης έμπορος. Ούτοι ωδηγήθησαν υπό Κομιτατζήδων και χωροφυλάκων εις το προαύλιον της οικίας του Κωνσταντίνου Ράσιου, όπου εκρατούντο και έτεροι 200 και πλέον άνδρες της περιοχής Σιδηροκάστρου. Καθ’ όδόν εκακοποιήθησαν υπό των συνοδών των Κομιτατζήδων.
Εις τον χώρον συγκεντρώσεως αντελήφθησαν τας εις βάρος των κατοίκων Ηρακλείας διαπραχθείσας βαρβαρότητας υπό των Βουλγάρων. Κατόπιν αυτού, αναλογιζόμενοι ότι θα τους ανέμενεν η ιδία τύχη, διά γνωστού των προσώπου, εδωροδόκησαν τον Βούλγαρον Φρούραρχον, Δήμαρχον, Αστυνόμον και Αρχικομιτατζήν αδρώς και αφέθησαν ελεύθεροι μετά τινας ημέρας. Ολίγον μετά την απόλυσίν των εκλήθησαν εκ νέου οι αδελφοί Σπάση και υποχρεώθησαν να δωρήσωσι τον αλευρόμυλον εις την Κοινότητα Σιδηροκάστρου, όπερ και εγένετο μετά πάσης επισημότητος. Εν συνεχεία, διετάχθησαν να αναχωρήσουν μέσω φράγματος Κερκίνης και να παραλάβωσι ό,τι θέλουσι. Πράγματι την επομένην οι αδελφοί Σπάση και ο Ηλίας Τρούπκος με συνοδόν Βούλγαρον Χωροφύλακα και εποχούμενοι φορτηγού αυτοκινήτου πεφορτωμένου με αποσκευάς αφίχθησαν εις το φράγμα Κερκίνης.
Εκεί τα μεν πράγματα του αυτοκινήτου κατεσχέθησαν, αυτοί δε γυμνωθέντες υπέστησαν νέαν λεπτομερή έρευναν καθ’ ην τοις αφηρέθησαν ό,τι μεθ’ εαυτών είχον (χρήματα, κοσμήματα) μεθ’ ο τοις επετράπη να εισέλθουν εις την Γερμανοκρατουμένην ζώνην με μόνον 250 λέβια.
ΣΕΡΡΕΣ
Περίοδος από της καταλήψεως μέχρι του Σεπτεμβρίου 1941
Αι Βουλγαρικαί Αρχαί κατέλαβον άμα τη εισόδω των τα σχολεία της πόλεως και εγνωστοποίησαν, ότι ταύτα θα λειτουργήσουν υπό Βουλγάρους Διδασκάλους και εις την Βουλγαρικήν γλώσσαν, του πληθυσμού θεωρουμένου ως καθαρώς Βουλγαρικού. Επίσης διετάχθησαν επισήμως και διά τοιχοκολλήσεων πάντες οι κάτοικοι να μεταβάλωσι τα επώνυμά των εις Βουλγαρικά προσθέτοντες τας καταλήξεις «εφ» και «ωφ», μεταβάλλοντες συχρόνως τας επιγραφάς των καταστημάτων των Βουλγαριστί. Επίσης βουλγαριστί επέγραψαν και τους ιερούς Ναούς.
Την 6ην Ιουνίου, συνέλαβον τους προκρίτους Σερρών ιατρούς Ιπποκράτην Μακρήν, Γεώργιον Κούζαν, Γεώργιον Παπαδόπουλον, Ιω. Ζαχαρόπουλον, τους εμπόρους Πέτρον Πετράκογλου, Ηλίαν Σαραϊδάρην, Γεώργιον Μοίχου, Νικόλαον Καπανίκην, Αθανάσιον Παπατσάκην τον Σ. Κατσανήν, τον αντιπρόσωπον του μονοπωλείου Γεώργιον Α. Μουρατζάν. Τούτους έλεγον ότι θα μεταφέρουν εις Σόφιαν και θα κρατήσουν ως ομήρους, πλην τους απέλυσαν των φυλακών υποχρεώσαντες αυτούς εις εκπατρισμόν.
Κατά τας πρώτας ημέρας της εισόδου των εις Σέρρας όργανα των Βουλγαρικών Αρχών εφόνευσαν διά ξυλοκοπημάτων τον Γεώργιον Ιωάννου, ένα παιδί 15 ετών, υιόν κουρέως.
Εις τας Σέρρας αφού ησέλγησαν Βούλγαροι επί γυναικός, της απέκοψαν τους μαστούς.
Βουλγαρική περίπολος εισέβαλεν την 9ην Ιουνίου 1941 εις τον περίβολον οικίας της συνοικίας «Ομόνοιας» των Σερρών, συνέλαβε την οικοδέσποινα και ό,τι επηκολούθησε προκαλεί την αηδίαν και τον αποτροπιασμόν.
Εν Σέρραις κατελήφθησαν αμέσως οι ναοί.
Την 9/6 είς Λοχαγός και είς δεκανεύς – αγαστή συνεργασία βαθμοφόρων εις έντιμον πράξιν – εισήλθον νύκτωρ εις την οικίαν του Αβραάμ Μαραγκού (συνοικία Αραμπατζή μαχαλά Σερρών) και προτείνοντες τα περίστροφα των ηνάγκασαν τον μεν σύζυγον να περιορισθή εις εν δωμάτιον, την δε σύζυγον εις άλλο, εξυπηρετούτο τοιουτοτρόπως καλύτερον εις τους σκοπούς των.
Κατά την κατάληψιν του στρατιωτικού Νοσοκομείου Σερρών συνελήφθη ο διαχειριστής τούτου Δ. Πατίστας – εντιμότατος και σεμνότατος οικογενειάρχης – διότι δεν παρέδωκεν εν μικροσκόπιον. Μάτην διαβεβαιοί ο Δ/ντής του Νοσοκομείου ότι τούτο ουδέποτε είχε μικροσκόπιον. Ο Δ. Πατίστας όχι μόνον δεν απελύθη αλλά και παρεπέμφθη εις το Στρατοδικείον Δράμας, άγνωστον δε ποία τύχη τον αναμένει.
Μητροπολίτης Σερρών Κωνσταντίνος
Η πρώτη αξίωσις των Βουλγαρικών Αρχών παρά του Μητροπολίτου Σερρών ήτο να μνημονεύση κατά τας τελετάς της Συνόδου της Σόφιας.
Την 29/5 ενηργήθη υπό πολυπληθών οργάνων της Βουλγαρικής Διοικήσεως έρευνα εις την Μητρόπολιν εζητήθησαν άνευ περιστροφών και παρελήφθησαν τα Αρχιεραρικά άμφια, η ποιμαντορική ράβδος και η μίτρα. Τέλος εζήτησαν από τον Μητροπολίτην και την χρηματικήν του περιουσίαν ην και παρέλαβον.
Ο Νατσάλνικ Γκρούπεη και ο Στρατ. Διοικητής Τίρνεφ παρουσίασαν εις τον Μητροπολίτην προς υπογραφήν δήλωσιν περί εκουσίας αναχωρήσεώς του.
Κατά την άρνησίν του να υπογράψη ετέθησαν εις χρήσιν αι απειλαί: «Θα τεθήτε υπό κράτησιν. Θα ανακριθήτε βασανιστικώς βάσει των αυστηρών διατάξεων του Βουλγαρικού Στρατοδικείου……»
Και εν ω έλεγον ταύτα εθώπευον τα ξίφη των.
Την 5/6 επεβιβάσθη ο Μητροπολίτης φορτηγού αυτοκινήτου και απελάθη.
Κατά την απέλασιν παρίσταντο πλήθη Βουλγάρων αστυνομικών. Εις ουδένα επετράπη να πλησιάση και ασπασθή την δεξιάν του Μητροπολίτου. Οι Βούλγαροι είχον εκμανή διότι την προηγουμένην ημέραν πλήθος Χριστιανών με δάκρυα εις τους οφθαλμούς είχε κατακλύσει την Μητρόπολιν, διά να διαδηλώση τα άπερ επλημμύρουν την ψυχήν των αισθήματα πίστεως και αφοσιώσεως προς την Μητέρα Εκκλησίαν, την Ελληνικήν Ορθόδοξον Εκκλησίαν.
Την 12/6 εξεδιώχθησαν εκ της πόλεως Σερρών οι ιερείς Γ. Αβραμιάδης, Ιωάννης Κάππος και Παναγιώτης Χατζηθωμάς, καταφυγόντες εις Νιγρίταν.
Ο πρώτος τούτων ωδηγήθη ημέραν τινά παρά του Νατσάλνικ Σερρών εις την Μητρόπολιν διά να δείξη παρά την διαβεβαίωσίν του, ότι ουδέν γνωρίζει, που ήσαν κεκρυμμένα τα έπιπλα και άλλα αντικείμενα της Μητροπόλεως, εκεί δε παρέστη αυτόπτης μάρτυς της πλήρους διαρπαγής των πάντων.
Διά να εξαναγκασθή ο ιερεύς ούτος Γ. Αβραμιάδης και εκπατρισθή εγένετο χρήσις της εξής….. εντίμου μεθόδου: εκρύβη παρά των Βουλγαρικών Αρχών εις την οικίαν του βόμβα, η βόμβα κατόπιν ανευρέθη υπό των ιδίων και ούτω επεβλήθη εις αυτόν ο εκπατρισμός. Ο δεύτερος των άνω μνημονευθέντων ιερέων Ιωάννης Κάππος εξεδιώχθη, διότι εμνημόνευσε κατά την θείαν λειτουργίαν του Έλληνος Μητροπολίτου, νομίμου εκκλησιστικού προϊσταμένου του.
Την 22/6 υπό συνοδείαν οπλοφόρων και κατόπιν διαταγής των Βουλγαρικών Αρχών ωδηγήθησαν εις τα κρατητήρια της Ασφαλείας Σερρών οι ιερείς, Αρχιμανδρίτης Συνέσιος Δημητριάδης, Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Παπαμιχαήλ, ο Ηγούμενος της Μονής του Τιμίου Προδρόμου, Παπαγεώργιος Παπαμιχαήλ και άλλοι. Κατά την διάρκειαν ερεύνης εις την οικίαν του ιερέως Παπαγεωργίου Παπαμιχαήλ ο λυμαινόμενος την Μονήν του Τιμίου Προδρόμου Βούλγαρος Μοναχός Στέφανος Γκάρμπας ερράπισε τούτον επανειλημμένως και εξηυτέλισε την κόρην του.
Εκ της πόλεως ωσαύτως Σερρών εξεδιώχθη, αφού προηγουμένως εκακοποιήθη ο ιερεύς Δημήτριος Παπαδόπουλος (Ευαγγελιστρίας ΣΕΡΡΩΝ).
Ο Αρχιμανδρίτης Δημ. Νικολαϊδης (Μητροπόλεως Σερρών) ωδηγήθη την 23/6 εις το Βουλγαρικόν Φρουραρχείον και εδάρη ανηλεώς, εκτυπήθη επανειλημμένως εις την κεφαλήν, εγροθοκοπήθη και εμωλοπίσθη διά λακτισμάτων. Βούλγαρος Ανθυπολοχαγός του Φρουραρχείου έσυρεν αυτόν εκ της γενειάδος και τον εκτύπησεν με υποκόπανον όπλου. Ωδηγήθη κατόπιν εις Κάτω Βροντούν, όπου άλλος Βούλγαρος Ανθυπολοχαγός του αφήρεσεν 6.000 δραχ. Ο ιερεύς ούτος συνήντησεν εις το Βουλγαρικόν Φρουραρχείον της Μητροπόλεως και άλλους 10 ΄Ελληνας κρατουμένους, εις δε το της Κάτω Βροντούς άλλους 50.
Οι αναχωρούντες κατ’ αυτόν τον τρόπον εξηναγκάζοντο να υπογράφωσι προηγουμένως δήλωσιν, ότι αναχωρούσι οικειοθελώς. Προτότυπος εκούσιος εκπατρισμός.
Ανήκουστα είναι τα δεινά, τα οποία εδοκίμασεν εν Σέρραις ο Δημοσθένης Μερτζεμιέκης, διότι ηρνήθη να υπογράψη τοιαύτην δήλωσιν.
Αναφέρομεν συγκεκριμένον παράδειγμα εξαναγκασμού προς αναχώρησιν.
Το παράδειγμα του Μιχαήλ Κασάπη: Εις τας Σέρρας δύο κομιτατζήδες – τα εκτελεστικά ταύτα όργανα παντός ανοσιουργήματος των Βουλγαρων – τας πρώτας ημέρας της καταλήψεως εζήτησαν να εξαναγκασωσι τον ρηθέντα Μιχαήλ Κασάπην, επιχειρηματίαν, να προσλάβη και τούτους ως συνεταίρους άνευ καταβολής τινός και διά συμβολαιογραφικής πράξεως εις τον Κινηματογράφον του. Ούτος απευθύνθη καταγγέλων τον εκβιασμόν εις τον Γερμανόν Διοικητήν, ο οποίος τον παρέπεμψεν εις τας Βουλγαρικάς Αρχάς, αι οποίαι, όταν προσήλθεν εις ταύτας, – όπου και είδε παρακαθημένους εν φιλικωτάτη διαχύσει τους δύο Κομιτατζήδες – τον εξίβρυσαν σκαιότατα, διότι, λησμονών κατ’ αυτούς, ότι εκεί πλέον είναι Βουλγαρία ετόλμησε ν’ αποτανθή εις ξένην Αρχήν δηλ. εις τον Γερμανόν Διοικητήν. Ο ρηθείς επιχειρηματίας ηναγκάσθη λόγω των απειλών υπό των Βουλγαρικών Αρχών να φύγη διά πλαστού διαβατηρίου.
Προς εξαναγκασμόν προς αναχώρησιν γίνεται χρήσις ποικίλων μέσων.
Ούτω επεβλήθησαν διάφοροι βαρείαι φορολογίαι. Εις τας Σέρρας επεβλήθη είδος κεφαλικού φόρου εις πάντας τους από ηλικίας 15 ετών και άνω. Ωρισμένας ημέρας υπεχρεώθησαν οι άνδρες από ηλικίας 13 ετών και άνω να καθαριζωσι την πόλιν των Σερρών.
Περίοδος Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου 1941
Από πολλού χρόνου η εξουσία ουσιαστικώς είχε περιέλθη εις τας χείρας των Κομιτατζήδων, οι οποίοι είχον πλημμυρίσει την πόλιν και την ύπαιθρον, η δε ζωή των κατοίκων ένεκα του λόγου τούτου κατέστη αφόρητος.
Εν τη πόλει των Σερρών η εξουσία εξησκείτο υπό του Βοεβόντα Ρούπελη Γεωργίου και υπό ενός Βουλγάρου αποστράτου Αντισυνταγματάρχου, οργάνου του Βουλγαρικού Κομιτάτου.
Ες τα χωρία της περιοχής Σερρών ρυθμιστής της καταστάσεως ήτο ο Βοεβόντας Γεωργίεφ.
Αι συλλήψεις ήρξαντο από της 29ης Σεπτεμβρίου χωρίς να προηγηθή τι το έκτροπον .
Την μεσημβρίαν της 29ης Σεπτεμβρίου ε.ε. όλοι οι Δημόσιοι και οι Δημοτικού υπάλληλοι καθώς και οι ευρισκόμενοι εις Σέρρας Κομιτατζήδες και λοιποί ιδιώται (έμποροι), επαγγελματίαι κ.λ.π., συνεκεντρώθησαν εις τους στρατώνας Πεζικού, όπου και εξωπλίσθηκαν.
Από της στιγμής ταύτης την τήρησιν της τάξεως εν τη πόλει ανέλαβεν η Χωροφυλακή μετά των κομιτατζήδων, ενισχυθείσα και διά των εξωπλισθέντων Βουλγάρων υπαλλήλων και οπλιτών, οίτινες εσχημάτισαν πολιτοφυλακήν, καθ’ όσον το πλείστον του εν Σέρραις Βουλγαρικού Στρατού ανεχώρησεν την αυτήν ημέραν δι’ αυτοκινήτων προς Δράμαν.
Την 29 Σ/βρίου 1941 μετά μεσημβρίαν, κατόπιν πτήσεως αεροπλάνου το οποίον έρριψε φακέλλους διά τας Βουλγαρικάς Αρχάς, αυτοκίνητα πλήρη Βουλγαρικού στρατού και αστυνομικοί επί μοτοσυκλετών ήρχισαν να διασχίζουν την πόλιν πυροβολούντα ασκόπως, συγχρόνως δε ειδοποιήθησαν οι κάτοικοι να κλεισθούν εις τας οικίας των και να κλεισθούν τα καταστήματα, όπως εν Καβάλλα και Δράμα.
Καθ’ όλην την νύκτα ερρίποντο πυροβολισμοί και συνελαμβάνοντο υπό Κομιτατζήδων και χωροφυλάκων διάφορα άτομα, ιδίως οι εναπολειφθέντες ιατροί, δικηγόροι και πρόκριτοι εν γένει, εξηκολούθουν δε αι συλλήψεις και την επομένην ημέραν, αφού πάλιν ειδοποιήθησαν οι κάτοικοι να εξέλθουν των οικιών των.
Αι συλλήψεις και εις την πόλιν των Σερρών, ήρχισαν από της 29 Σ/βρίου, χωρίς να προηγηθή και το παραμικρόν έστω έκτροπον.
Την νύτα 29/30 ηκούοντο εν τη πόλει αθρόοι πυροβολισμοί, εσυνεχίζοντο δε αι συλλήψεις μέχρι της πρωϊας της 30ης Σ/βρίου.
Οι συλληφθέντες υπολογίζεται ότι υπερβαίνουν τους 1000, ενεκλείσθησαν δε εις τους σταύλους των στρατώνων ιππικού και Πεζικού, εις τα υπόγεια της Τραπέζης Ελλάδος, εις την κλινικήν Αργυράδου και εις το κτίριον του Ηλία Σεραϊδάρη, όλοι δε εξυλοκοπήθησαν αγρίως.
Οι συλληφθέντες παρέμειναν επί 35 ώρας νήστεις, άνευ ύδατος και σκεπαμάτων. Την 2αν Οκτωβρίου ε.ε. ειδοποιήθησαν ότι δύνανται αι οικογένειαί των να τοις προμηθεύουν τα απαραίτητα τρόφιμα της ημέρας.
Μεταξύ των συλληφθέντων συγκαταλέγονται 17 προύχοντες της πόλεως και οι ιατροί Γεωργιάδης και Πρόβος. Μεταξύ των φονευθέντων είναι και οι:1)Μιχαήλ Μπακιρτζής, ο οποίος εφονεύθη εις την αυλήν της οικίας του, 2) Σιλίς, φονευθείς εντός του Αστυνομικού Τμήματος, 3) Ιπποκράτης Γαλατάς, αποβιώσας εντός του Τμήματος εκ ξυλοδαρμού, 4) Κρυωνάς κρεοπώλης.
Εκ των συλληφθέντων η τύχη πολλών αγνοείται. Πιθανόν να μεταφέρθησαν εις Βουλγαρίαν ή αλλαχού ή και να εξετελέσθησαν εκτός της πόλεως.
Την 3ην Οκτωβρίου ε.ε. προσήλθεν εις ενωμοτάρχης, όστις παρέλαβε τους 17 προύχοντας της πόλεως ους εξυλοκόπησεν αγρίως διά σιδηρού ελάσματος εντός ενός γραφείου των στρατώνων, μεθ’ ο τους επανέφερεν εις τον σταύλον, εις τον οποίον συγκεντρούντο οι συλλαμβανόμενοι Έλληνες πολίται.
Την 8ην ημέραν από της συλλήψεώς των προσήλθεν εις τον σταύλον ο Διοικητής της Φρουράς Σερρών. Ο δ/τής της Ασυνομίας και άλλοι υπάλληλοι.
Ο Δ/της της Φρουράς ηρώτησεν αν γνωρίζουν τον λόγον δι’ ον κρατούνται. Άπαντες απήντησαν ότι τον αγνοούσι καθ’ όσον ουδείς τους ανεκοίνωσε τι περί τούτου. Κατόπιν αυτού, ο Δ/τής της Φρουράς είπεν τα εξής: «Μερικοί ανόητοι ηθέλησαν να δημιουργήσουν εις βάρος των Βουλγάρων σοβαρά ζητήματα ευτυχώς όμως εις άλλους νομούς, όχι και εις τον Νομόν Σερρών, ετιμωρήθησαν όμως όλοι σκληρώς και κατόπιν αποτεινόμενος προς τους 17 προύχοντας της πόλεως είπεν τα εξής : Σεις οι οποίοι έχετε επιρροήν επί των κατοίκων του Νομού, ως προύχοντες αναλαμβάνετε την ευθύνην διαπάσαν τυχόν εκδηλωθησομένην εχθρικήν κατά των Βουλγάρων πράξιν και προς τούτο θα υπογράψετε δήλωσιν μεθ’ ο θα εξέλθητε ελεύθεροι να μεταβήτε εις τας οικίας σας.» Εις παρατήρησιν των προυχόντων ότι πως είναι δυνατόν να υπέχωσι ούτοι ευθύνην διά τας πράξεις ατόμων ανοήτων, ο Φρούραρχος απήντησεν ότι εν τοιαύτη περιπτώσει δεν πρόκειται να εξέλθουν εκ του σταύλου. Οι προύχοντες κατόπιν αυτού ηνηγκάσθησαν να υπογράψουν τας εν λόγω δηλώσεις και αφέθηντες ελεύθεροι παρέμειναν κεκλεισμένοι εις τας οικίας των επί 20ήμερον.
Από το απόγευμα της Τετάρτης 1/10/41 ήρξαντο αθρόαι συλλήψεις όλων των κατοίκων ηλικίας 19-50 ετών. Άπαντες οι συλληφθέντες μετεφέρθησαν δι’ αυτοκινήτων προς άγνωστον κατεύθυνσιν. Ως εξακριβούται εκ διασταυρωμένων πληροφοριών οι συλληφθέντες θα σταλώσιν εις Σόφιαν.
Βαθμηδόν επήλθε πλήρης ηρεμία, πλην όμως ο λαός της πόλεως ευρίσκεται τρομοκρατημένος. Μετά τα γεγονότα οι Βούλγαροι ήρχισαν να επιβάλλουν βαρυτάτας φορολογίας εις τους Έλληνας και απηγόρευον εις τους εμπορευομένους να προμηθεύωνται τα απαραίτητα διά την εξάσκησιν του επαγγέλματος των εμπορεύμάτα εκ των Κρατικών πρατηρίων διά κουπονίων. Εκ τούτου υπεχρεώθησαν άπαντες οι Έλληνες καταστηματάρχαι, εστιάτορες, ζαχαροπλάσται, καφεπώλαι κ.λ.π. να προσλάβωσι ως συνεταίρους των Βουλγάρους ιδιώτας μη διαθέτοντες ούτε ειδικότητα ούτε και σχετικόν κεφάλαιον.
