Η οθωμανική φυλακή του 1907, το δικαστικό μέγαρο Σερρών του σήμερα
Η οθωμανική φυλακή του 1907, το δικαστικό μέγαρο Σερρών του σήμερα.
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Σερρών ιδρύθηκε το 1963 με το Β.Δ. 298/24-5-1963 (Φ.Ε.Κ. 68 Α΄) ως «Πρωτοβάθμιο Φορολογικό Δικαστήριο Σερρών» είχε ως έδρα τις Σέρρες (Βασιλέως Βασιλείου 18) και περιφέρεια τις Οικονομικές Εφορίες Βισαλτίας, Σιντικής,
Σερρών και Φυλλίδας,μεταβατική δε έδρα την Δράμα, όπου εκδικάζονταν οι υποθέσεις των Οικονομικών Εφοριών Δράμας και Νευροκοπίου. Μετονομάσθηκε σε «Διοικητικό Πρωτοδικείο Σερρών» με τις διατάξεις του άρθρου 7 του ν.505/1976.
Η τοπική αρμοδιότητά του καθορίστηκε εκ νέου με το Π.Δ. 404/1978 με έδρα τις Σέρρες και περιφέρεια αυτήν του Νομού Σερρών.
Σήμερα στεγάζεται στο δικαστικό μέγαρο Σερρών (Μεραρχίας 53).
Η ιστορία του δικαστικού μεγάρου Σερρών
To Κτίριο φυλακών Σερρών (πηγή: Emre Kolay, 2020)
Αρκετές πληροφορίες για το κτίριο μας δίνει ο Τουρκος Emre Kolay.
Οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού του Ποινικού Δικαίου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία χρονολογούνται από το διακήρυξη του Τανζιμάτ. Το Οθωμανικό Ποινικό Δίκαιο πήρε τη βασική του μορφή σύμφωνα με τους νόμους και τους κανονισμούς που θεσπίστηκαν το 1840, 1851, 1858 και 1880. Αναπτύχθηκε με νέες ρυθμίσεις το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα. οι συνθήκες των φυλακών συμπεριλήφθηκαν στα μεταρρυθμιστικά προγράμματα. Στο πλαίσιο αυτό, οι μελέτες είχαν ξεκινήσει ενέργειες για να διασφαλιστεί ότι τα κτίρια των φυλακών πληρούν ορισμένα πρότυπα σύμφωνα με τις αρχές του σύγχρονου δικαίου.
Αυτή η διαδικασία εκσυγχρονισμού, η οποία επιταχύνθηκε με τις παρεμβάσεις και οδηγίες ευρωπαϊκών χωρών, συνεχίστηκαν αλλά δεν έφτασε στο επιθυμητό επίπεδο. Έργα οικοδόμησης φυλακών, επικεντρωμένα ιδιαίτερα στη βασιλεία του Abdulhamid II. Έργα με διαφορετικές χωρητικότητες -75, 130, 150, 250 και 300 κρατούμενων.
Η νεοκλασική πρόσοψη και η αρχιτεκτονική διάταξη είναι κοινά στα έργα των φυλακών, ένα νέο στοιχεία για την αρχιτεκτονική ορολογία της περιόδου και τις μεθόδου την περίοδο εκείνη.
Οι περισσότερες οθωμανικές φυλακές δεν το έχουν επιζήσει μέχρι τις μέρες μας.
Οι φυλακές Κασταμονής είναι παραδείγματα οθωμανικών φυλακών που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα στην πόλη των Σερρών.
Σχέδιο κάτοψης ισογείου του συγκροτήματος των φυλακών
Εκτενή αναφορά κάνει ο ερευνητής και στην μακρόχρονη προετοιμασία ανέγερσης του συγκεκριμένου κτιρίου παραθέτοντας στοιχεία από την αλληλογραφία που βρέθηκε στα αρχεία της Κωνσταντινούπολης (Υπουργείο Δικαιοσύνης).
Σχέδιο δυτικής όψης (διώροφο τμήμα)
Tο πρώτο σημαντικό βήμα έγινε στις 17.06.1899 όταν ζητήθηκε να γίνει αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για να προσδιορισθεί ταυτόχρονα και ο προϋπολογισμός κατασκευής του έργου. Στις 27.04.1900 προσδιορίστηκε ο προϋπολογισμός σε 104.300 γρόσια, όμως ως το 1902 δεν είχε αρχίσει ακόμη η ανέγερση. Μια άλλη έκθεση με ημερομηνία 21.03.1905 στο αρχείο του οθωμανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης αποδεικνύει ότι είχαν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ανέγερσης και δύο έγγραφα (5.06.1906 & 23.06.1906) αναφέρουν ότι είχαν ετοιμαστεί τα σχέδια και οριστικοποιήθηκε ο προϋπολογισμός. Στις 11.03.1907 με την άδεια του Σουλτάνου άρχισαν να κτίζονται οι φυλακές. Τέλος στις 4.09.1907 δηλώθηκε στην κεντρική διοίκηση ότι σε μια βδομάδα το κτήριο παραδίνεται και στις 30.9.1907 ότι ολοκληρώθηκε και πρέπει πλέον να καλυφθεί η δαπάνη του εξοπλισμού του. Το τελευταίο έγγραφο που σώζεται στο αρχείο δηλώνει ότι η μεταφορά των κρατουμένων πραγματοποιήθηκε στις 02.05.1908.
Το κτίριο επομένως των φυλακών Σερρών κτίστηκε μέσα σε έξι μήνες (εντός του 1907) και άρχισε να χρησιμοποιείται την άνοιξη του 1908. Ως προς την αρχιτεκτονική διάταξη και μορφολογία είχε συμμετρική διάταξη, κεντρική είσοδο, ευρεία σκάλα ανόδου στον όροφο (στο διώροφο κτίριο διοίκησης) και στο πίσω μέρος, αραδιασμένα γύρω από κεντρική αυλή (για προαυλισμό) τα ισόγεια κελιά και τους βοηθητικούς χώρους. Κεντρική προεξοχή του ορόφου σηματοδοτούσε την είσοδο (πρόπυλο) και κορυφωνόταν με περίτεχνο στέμμα. Καμπύλα πλαίσια στα υπέρθυρα των ανοιγμάτων του ισογείου και αετωματικά στον όροφο μας παραπέμπουν στην μορφολογία του Διοικητηρίου Σερρών. Το κτίριο δεν ήταν σε επαφή με τα πλάγια και πίσω όρια για προφανείς λόγους ασφάλειας. Eφάπτονταν της κεντρικής αμαξιτής οδού που διέρχονταν μπροστά του, οδό που διατήρησε την ίδια χάραξη στο σημείο αυτό και μετά την έγκριση του Σχεδίου Πόλης Σερρών (1925). Η νέα όμως χάραξη της οδού Μεραρχίας, στο ίχνος περίπου της παλιάς οδού Διοικητηρίου, ρυμοτομούσε το πρόπυλο των φυλακών. Αυτός κατά την άποψή μας ήταν ο λόγος που το επόμενο διάστημα το πρόπυλο και η αντίστοιχη προεξοχή του ορόφου κατεδαφίστηκαν. Έτσι διαμορφώθηκε η τελική (σημερινή) μορφή του κτιρίου επί της οδού Μεραρχίας. Μια ακόμη παρέμβαση /αλλαγή έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ΄50, όταν η νότια ισόγεια πτέρυγα κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από νέα, διευρυμένη κατά το πλάτος του πλαγίου ακάλυπτου χώρου.
Το σημερινό Δικαστήριο Σερρών ταυτίζεται με το κτίριο των φυλακών του 1907, ένα σπάνιο κτήριο που διατηρείται (έστω και αλλοιωμένο) στην πόλη μας ως τις μέρες μας.
Πηγή
