Σιδηροχώρι

Οικισμοί: Σιδηροχώρι

Ιστορικά | Φωτογραφίες | Βίντεο | Πρόσωπα | Καταστήματα/Υπηρεσίες | Αναρτήσεις |

Σιδηροχώρι 2021. Φωτογραφία Kostas Tselekidis

Το Σιδηροχώρι είναι οικισμός του Δήμου Σιντικής της περιφερειακής ενότητας Σερρών. Η επίσημη ονομασία είναι “το Σιδηροχώριον”. Έδρα του δήμου είναι το Σιδηρόκαστρο και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, το Σιδηροχώρι ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Κάτω Ποροΐων, του πρώην Δήμου ΚΕΡΚΙΝΗΣ του Νομού ΣΕΡΡΩΝ.

Το Σιδηροχώρι έχει υψόμετρο 71 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 41,2401786428 και γεωγραφικό μήκος 23,018051258. Οδηγίες για το πώς θα φτάσετε στο Σιδηροχώρι

Η παλιότερη ονομασία του ήταν Κεσιτζή

Σύμφωνα με τη προφορική παράδοση, το χωριό οφείλει το όνομά του σε έναν επιφανή Μουσουλμάνο, ονόματι Κεσιτζή, ο οποίος ήταν άτυπα ο ''κάτοχος'' του οικισμού αυτού. 

Ως γνωστόν, τα τσιφλίκια στους τελευταίους αιώνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν στην ουσία καλλιεργούμενα αγροτεμάχια, των οποίων οι διαχειριστές όταν μια φορά δεν μπόρεσαν να αποδώσουν τον κατάλληλο φόρο στο Σουλτάνο, συνήθως λόγω κακής σοδειάς, δανείζονταν τα απαραίτητα χρήματα από έναν πλούσιο με πανύψηλο τόκο, και από τότε αυτός ήταν συνδιαχειριστής στο αγροτεμάχιο μέχρι την εξόφληση του δανείου, η οποία, προφανώς, δεν γινόταν ποτέ. 

Με αυτό τον τρόπο, ο εκάστοτε πλούσιος ήταν άτυπα αυτός, στον οποίο έπρεπε να δίνουν λογαριασμό όλοι οι καλλιεργητές που του δανείστηκαν χρήματα. 

Στην προκειμένη περίπτωση αυτός ήταν ένας Μουσουλμάνος με το όνομα Κεσιτζί, ένα πολύ σύνηθες τουρκικό όνομα.

Μουσουλμανική επιτύμβια στήλη με αραβογράμματα, ανεβρεθείσα εις αγροτεμάχιον πλησίον του Ορθοδόξου Ναού Αγίας Κυριακής στο Σιδηροχώρι. Χρονολογείται στα τέλη του 18ου αιώνα

Η Μουσουλμανική κοινότητα

Η ιστορία του Σιδηροχωρίου , σε συνδιασμό με τα τουρκικά τοπωνύμια που υπάρχουν σε διάφορα μέρη του χωριού, μαρτυρούν τη παρουσία μιας μουσουλμανικής κοινότητας. Πρόσφατα, ήρθε στο φως μια επιτύμβια στύλη με αραβογράμματα που χρονολογείται στα τέλη του 18ου αιώνα. Στο κάτω μέρος της υπάρχει στα αραβικά ο αριθμός ١١٧٦ (δηλαδή 1176, με σειρά από τα αριστερά προς τα δεξιά, γεγονός που προκαλεί ερωτήματα), ο οποίος δηλώνει το έτος 1798 σύμφωνα με το καθ' ημάς ημερολόγιο.

Το γεγονός ότι αυτή, όπως και άλλες πλάκες, βρέθηκαν κοντά στην Εκκλησία φανερώνει, πρωτίστως, την ύπαρξη μουσουλμανικού κοιμητηρίου κοντά και, έπειτα, Τζαμιού στην αυλή του οποίου θάβονταν οι νεκροί. Ενδεχομένως, βέβαια, το Τζαμί να βρισκόταν σε άλλο μέρος και απλώς εκείνο το ''αδούλευτο'' αγροτεμάχιο να ήταν ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο.

Ωστόσο, για άγνωστους ακόμη λόγους στα τέλη του 19ου αιώνα, δεν υπήρχαν καθόλου Μουσουλμάνοι στο χωριό. Όπως παρατηρείται και στους υπόλοιπους οικισμούς, ο Μουσουλμανικός πληθυσμός είτε παρέμενε σταθερός είτε μειωνόταν συνεχώς, γεγονός που ίσως οφείλεται στην υπογεννητικότητα αυτής της ομάδας. Και είναι περίεργο καθώς δεν συνέβησαν στη Μακεδονία τυχόν εθνοκαθάρσεις πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αυτούς τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Συγκεκριμένα, ενώ είναι γνωστό ότι σε κάθε χωριό υπήρχαν Μουσουλμάνοι, η τελευταία αναφορά Μουσουλμάνων στο Σταυροδρόμι είναι το 1878, ενώ στο Σιδηροχώρι δεν αναφέρονται ποτέ σε έγγραφα της περιόδου μεταξύ των ετών 1878-1928. Στο Ντελή Χασάν παρόλο που το 1891 υπήρχαν ισάριθμα νοικοκυριά σλαβόφωνων και Μουσουλμάνων (30 έκαστη ομάδα), το 1912 οι σλαβόφωνοι Χριστιανοί ήταν διπλάσιοι των Μουσουλμάνων. Πυκνές μάζες συνέχισαν να κατοικούν μέχρι τη δεκαετία του 1920 στα δυτικά σύνορα του καζά Σιδηροκάστρου στις πρόποδες των όρων Κρουσσίων (Круша=αχλάδι σλαβ.), βορείως του λόφου Μαυροβουνίου (Kara-dag τουρκ.) κοντά στα σημερινά χωριά της Καστανούσας, Καλοχωρίου, Ανατολής και άλλων μικρών οικισμών. 

Τα προπαγανδιστικά βουλγαρικά βιβλία μας δίνουν κάποια γενικά στοιχεία, αλλά δεν μπορούμε να τα δεχτούμε ως σοβαρές πηγές. Σε έρευνα ονόματι «Εθνογραφία στα βιλαέτια Αδριανούπολης, Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης» (Етнография на вилаетите Адрианопол, Монастир и Салоника) που δημοσιεύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1878, υπήρχαν 32 νοικοκυριά στο χωριό με εγγεγραμμένους 100 άνδρες. Λίγα χρόνια αργότερα (1891) ο Γεόργι Στρέζοβ (Георги Стрезов) αναφέρει:

 «Κεζετζί Τσιφλίκ, χωριό μία ώρα νότια -πεζοπορία- από το Πορόι (Άνω Πορόια). Ζευγολάτες (γεωργοί με βόδια) και βοσκοί. Πολύ εύφορη γη. 30 σπίτια».

Ο Βασίλ Κάντσοφ, την ίδια χρονιά ανεβάζει τα σπίτια του χωριού σε 40 στο βιβλίο του ''Ταξίδι κατά μήκος των κοιλάδων του Στρυμόνα, Μεστά και Μπρεγκάλνιτσα. Μπίτολα, Οχρίδα και Πρέσπα'' (Пътуване по долините на Струма, Места и Брегалница. Битолско, Преспа и Охридско, σελ. 109) το οποίο εκδόθηκε την ίδια χρονιά.

Το χωριό εκείνη την περίοδο είχε ένα δημοτικό σχολείο με 1 δάσκαλο και 12 μαθητές.

Βαλκανικοί Πόλεμοι - Έλευση των πρώτων Ελλήνων προσφύγων

Με το ξέσπασμα των Βαλκανικών πολέμων μόνο 4 άτομα από το Κεζετζί Τσιφλίκ κατατάχτηκαν ως εθελοντές στην ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση), αλλά και από αυτά τα 4 άτομα μόνο το ένα κατατάχτηκε εθελοντικά, τα άλλα τρία δέχτηκαν πιέσεις με απειλές για την οικογένεια τους από βουλγάρικες συμμορίες. 

Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, αρχικά καταλήφθηκε από τις βουλγαρικές δυνάμεις, αλλά τελικά το 1913 ενσωματώθηκε στον ελληνικό κορμό. Με τις εντάσεις που ακολούθησαν, κάποια άτομα από το Κεσετζί Τσιφλίκ έφυγαν από το χωριό. Αρκετοί σλαβόφωνοι Έλληνες και μη έφυγαν τμηματικά μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Νειγύ. Κατατέθηκαν 59 αιτήσεις σχετικά με την εθελούσια μετανάστευση στη Βουλγαρία.

Μετανάστες από το Σιδηροχώρι 1919-1920 

Το σίγουρο είναι ότι, ένα μέρος των σλαβόφωνων του χωριού παρέμεινε και μετά το 1923, όπως άλλωστε μαρτυρεί και παραπάνω φωτογραφία. Αυτοί είχαν επαφές με τους ντόπιους και από αυτούς οι νεοφερμένοι έμαθαν τα σλαβικά και τουρκικά τοπωνύμια κάποιων σημείων της γύρω περιοχής (''трап'' σλαβ. χαντάκι, ''Kara toprak'' τουρκ. μαύρο χώμα, κ. ά.). 

Τον Αύγουστο του 1915, 23 Έλληνες πρόσφυγες είχαν εγκατασταθεί στο χωριό, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε σε 85 το 1920, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι πρωτο-εγκατασταθέντες πρόσφυγες δεν μετακινήθηκαν σε άλλα χωριά ή πόλεις. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1920, οι πρόσφυγες περιπλανούνταν από μέρος σε μέρος, ασχολούμενοι με εποχιακές εργασίες και μεροκάματα, μέχρι να βρουν ένα τόπο με κατάλληλες για αυτούς συνθήκες προκειμένου να εγκατασταθούν. 

Σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ τις 29 Μαρτίου 1923, το χωριό μετονομάστηκε σε ''Σιδηροχώριον''. Από το 1915 μέχρι το 1928 εποικήθηκε από Έλληνες πρόσφυγες και σύμφωνα με την απογραφή του 1928 εγκαταστάθηκαν σε αυτό 34 οικογένειες με συνολικά 159 άτομα, κάνοντάς το ένα ελληνικό προσφυγικό χωριό. 

Οι πρόσφυγες που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο χωριό προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Βιζυής, και συγκεκριμένα από την Ψωμαθιά, τη Μαγκριώτισσα, τον Άγιο Γεώργιο (σημ. Evrenli), τη Τσιντώ, το Τσακλί (σημ. Çakıllı), το Κουρφαλί και τις Καστανιές. Άλλοι περίπου 24 περιπλανώμενοι πρόσφυγες προσετέθησαν φτάνοντας τον αριθμό των κατοίκων στους 183 το 1928.

Ο Πληθυσμός του Κεσιτζί-Τσιφλίκ μέσα από τις πηγές (1878-1928):
''32 σπίτια'', περ. 160 (1878)
''30 σπίτια'' περ. 150 (1891), Στρέζοφ
''40 σπίτια'' περ. 200 (1891), Κάντσοφ
180 κάτοικοι(1900)
400 κάτοικοι(1905)*
240 κάτοικοι (στα τέλη του 1912)
154 κάτοικοι (1913)
περ. 190, εξ ων 23 πρόσφυγες (Αύγουστος 1915)
147 κάτοικοι, εξ ων 85 πρόσφυγες (1920)
183 κάτοικοι (1928)

Το μνημείο του χωριού για τους Ήρωες που πολέμησαν στο Ρούπελ 

10 άτομα από το χωριό πλούμισαν στο Ρούπελ και δυστυχώς πεθάναν όλοι.

Κατάθεση στεφάνων για του Ήρωες, 28 Οκτωβρίου

Ιερός Ναός Αγίας Κυριακής

Σιδηροδρομικός σταθμός