Βασίλειο της Θεσσαλονίκης
Το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης ήταν ένα από τα κράτη που δημιούργησαν οι Σταυροφόροι της Δ΄ Σταυροφορίας μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1204.
Έμβλημα του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης
Ιστορία
Όταν ο εκλεγμένος αρχηγός της Δ΄ Σταυροφορίας Θεοβάλδος Γ΄ της Καμπανίας πέθανε πολύ πρόωρα (1201) ο Βονιφάτιος εξελέγη νέος αρχηγός σαν ικανός και έμπειρος, ήταν η καλύτερη ευκαιρία να αποκαταστήσει το κύρος του μετά τις αποτυχίες του στην Ιταλία.
Η στέψη του Βονιφάτιου του Μομφεράτου ως αρχηγός της Δ΄ Σταυροφορίας - έργο του Henri Decaisne (1840)
Η οικογένειά του είχε αναδείξει δύο βασιλείς στα Ιεροσόλυμα, τον αδελφό του Κορράδο και τον ανιψιό του Βαλδουίνο. Ο ξάδελφος του Βονιφάτιου Φίλιππος της Σουαβίας παντρεύτηκε την Ειρήνη Αγγελίνα κόρη του Ισαάκιου Β΄ Άγγελου. Τα Χριστούγεννα του 1201 συναντήθηκε με τον Αλέξιο Άγγελο γιο του Ισαάκιου Β΄ που είχε εκθρονίσει ο αδελφός του Αλέξιος Γ´ Άγγελος, συζήτησαν την πιθανότητα χρήσης του Σταυροφορικού στρατού για να ανατρέψει ο Αλέξιος τον θείο του. Ο Βονιφάτιος ζήτησε την άδεια του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ αλλά του απάντησε να μην ασχοληθεί καθόλου με τις εσωτερικές υποθέσεις των Βυζαντινών.
Ο Σταυροφορικός στρατός είχε χρέη στον υπέργηρο δόγη της Βενετίας Ερρίκο Δάνδολο που είχε εξοπλίσει τον στόλο τους. Ο δόγης τους ζήτησε πριν πλεύσουν στο Κάιρο να χτυπήσουν τις χριστιανικές πόλεις Τεργέστη, Μόλι και Ζαντάρ που είχαν εξοργίσει τον πάπα, ο πάπας ενθουσιασμένος έδωσε στον γηραιό δόγη την αρχηγία της Σταυροφορίας. Ο Αλέξιος Δ΄ Άγγελος εξήγησε στον δόγη τα αιτήματά του να ανατρέψει τον σφετεριστή θείο του με αντάλλαγμα πλούσια δώρα και στρατό και του ζήτησε να πείσει τον πάπα. Ο Ερρίκος Δάνδολος προσπάθησε να αλλάξει γνώμη στον πάπα λέγοντας ότι ο νέος αυτοκράτορας θα στρέψει τη Βυζαντινή θρησκεία στον Καθολικισμό επιτυγχάνοντας την ένωση των δύο εκκλησιών (1203), ο πάπας ενθουσιασμένος συμφώνησε.
Οι Σταυροφόροι είχαν βεβαιώσει τον Βονιφάτιο ότι θα είναι ο πρώτος Λατίνος Αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης αλλά οι Βενετοί και ο δόγης έβαλαν βέτο και πρώτος αυτοκράτορας εξελέγη ο Βαλδουίνος Α΄. Ο Βονιφάτιος εξοργίστηκε και για να τον εξευμενίσουν του έδωσαν το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης και περιοχές της Κρήτης. Η πρόφαση ήταν ότι ο μικρότερος αδελφός του Βονιφάτιου Ρενιέ είχε αποκτήσει χάρη στο γάμο του με τη Μαρία Κομνηνή (1180) τον τίτλο του καίσαρα και την περιοχή της Θεσσαλονίκης, τα δικαιώματα του κληρονόμησε ο Βονιφάτιος.
Οι Θεσσαλονικείς μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης παραδόθηκαν χωρίς αντίσταση, ζήτησαν μονάχα διατήρηση των προνομίων τους και ο Βονιφάτιος δέχτηκε. Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης με ιδρυτή τον Βονιφάτιο διατηρήθηκε 20 χρόνια, οι κάτοικοι αρχικά τον υποδέχτηκαν ευνοϊκά αλλά όταν σφετερίστηκε τις κατοικίες των αρχόντων για να τις μοιράσει στους ιππότες του ο πληθυσμός στράφηκε εναντίον του.
Τον Αυγούστο του 1204, στην Αδριανούπολη της Θράκης, ο Βονιφάτιος υπέγραψε την εκχώρηση της Κρήτης στον δόγη της Βενετίας Ερρίκο Δάνδολο έναντι 1000 αργυρών μάρκων, ή 5000 χρυσών δουκάτων.
Δεν ήταν ανεξάρτητο κράτος, αλλά υποτελές στη Λατινική Αυτοκρατορία. Επίσημα, ο Βονιφάτιος δεν χρησιμοποίησε ποτέ τον τίτλο του βασιλιά. Τον επόμενο χρόνο έφτασε μέχρι την Πελοπόννησο ιδρύοντας υποτελείς ηγεμονίες στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, το Δουκάτο των Αθηνών, το Πριγκηπάτο της Αχαΐας και τις τριαρχίες της Εύβοιας.
Στην αρχή όλα πήγαιναν καλά για αυτό το καινούριο κράτος. Τα εδάφη του είχαν κατακτηθεί σχετικά εύκολα και υπήρχε ειρήνη, τόσο με τους Βουλγάρους, όσο και με τον Μιχαήλ Δούκα που με έδρα την Άρτα επεξέτεινε την εξουσία του στην Ήπειρο και στην Αλβανία.
Η ειρήνη δεν κράτησε πολύ. Το 1207 ο Βονιφάτιος σκοτώθηκε σε ενέδρα του τσάρου των Βουλγάρων, Καλογιάννη.
Με την επιστροφή του στη Θεσσαλονίκη ο Βονιφάτιος βρέθηκε στο επίκεντρο σφοδρού πολέμου ανάμεσα στους Λατίνους της Κωνσταντινούπολης και τους Βούλγαρους, οι Σταυροφόροι συνετρίβησαν στη μάχη της Αδριανούπολης (1205) και ο Βαλδουΐνος Α΄ συνελήφθη αιχμάλωτος. Ο νικητής τσάρος Καλογιάν της Βουλγαρίας κατέλαβε εύκολα κατόπιν τη Φιλιππούπολη και τις Σέρρες.
Έχοντας ο Βονιφάτιος μαζί του τον πρόγονό του Μανουήλ Άγγελο με πολλούς ιππότες και ηγεμόνες ήλθε από τη Θεσσαλονίκη στις Σέρρες . Φέρθηκε διπλωματικά στους Έλληνες. Οι Σερραίοι τον δέχτηκαν με ειρηνικό τρόπο, διότι τον θεώρησαν ως προστάτη του νόμιμου Βυζαντινού αυτοκράτορα. Ο Βονιφάτιος εγκατέστησε ισχυρή Λατινική φρουρά στις Σέρρες με ικανούς ιππότες και αρχηγούς το στρατάρχη Γουλιέλμο Ντε Ωνουά και Ούγο Ντε Κολλυννύ
Αρχιεπίσκοπος των φράγκων έγινε στη πόλη των Σερρών ο Αρνούλφος. Ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ του γράφει «Σαρραίαν Εκκλησίαν «Αρνούλφω τω Σαρραίω Αρχιεπισκόπω»
Ο Βουλγαρικός στρατός συνέτριψε ξανά τους Φράγκους στη μάχη του Ρυσίου (1206) και κατέλαβε ή λεηλάτησε πόλεις της Θράκης όπως η Ραιδεστός. Ο Καλογιάννης συμμάχησε με τον Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρη εναντίον των Λατίνων (1207), σε επιδρομή των Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη ο Βονιφάτιος έπεσε στη μάχη της Μοσυνούπολης και η κεφαλή του στάλθηκε στον τσάρο.
Η επιθετικότητα του Δεσποτάτου της Ηπείρου αυξήθηκε και έγινε η κύρια απειλή για την επιβίωση του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης. Μέχρι το 1224 μόνο η πόλη της Θεσσαλονίκης είχε μείνει στο Βασίλειο. Εκείνη την χρονιά ο Θεόδωρος της Ηπείρου κατέλαβε και τη Θεσσαλονίκη και κατέλυσε αυτό το σταυροφορικό κράτος. Το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης είχε ζωή μόνον είκοσι χρόνων.
Évolution territoriale du despotat d'Épire au détriment, entre autres, du royaume de Thessalonique, entre 1205 et 1230
Στην μεγαλύτερη έκτασή του απλωνόταν από την Μοσυνόπολη, στη Θράκη, μέχρι τις Θερμοπύλες κατά μήκος των ακτών, αλλά ποτέ δεν απέκτησε ισχυρό έλεγχο στην ενδοχώρα, καθώς απειλούνταν συνεχώς από τα βόρεια και τα δυτικά, δηλαδή σε όλο σχεδόν το μήκος των χερσαίων συνόρων του. Ο Οίκος του Μομφερράτου συνέχισε να έχει διεκδικήσεις στη Θεσσαλονίκη και μέλη του έφεραν τον τίτλο τού Βασιλιά της Θεσσαλονίκης μέχρι το 1284.
Βασιλείς της Θεσσαλονίκης
1204-1207 Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός
1207-1224 Δημήτριος ο Μομφερρατικός
Αντιβασιλείς του ανήλικου Δημητρίου
1207-1209 Ομπέρτο Β΄ του Μπιετράντε
1209-1217 Ευστάθιος της Φλάνδρας
1217-1221 Βερθόλδος Β΄ του Κατζενελεμπόγκεν
1221-1224 Γκουίντο Παλαβιτσίνι
Τιτουλάριοι Βασιλείς της Θεσσαλονίκης
1224-1230 Δημήτριος ο Μομφερρατικός
1230-1239 Φρειδερίκος Β΄ της Γερμανίας
1239-1253 Βονιφάτιος Β΄ του Μομφερράτου
1253-1284 Γουλιέλμος Ζ΄ του Μομφερράτου
1266-1271 Ούγος Δ΄ της Βουργουνδίας
1273-1305 Ροβέρτος Β΄ της Βουργουνδίας
1305-1313 Ούγος Ε΄ της Βουργουνδίας
1313-1316 Λουδοβίκος της Βουργουνδίας
1316-1320 Εύδης Δ΄ της Βουργουνδίας
1320 Λουδοβίκος Α΄ του Μπουρμπόν
