Πυρρίχιος : ο πολεμικός χορός της αρχαίας Ελλάδας
Ο πυρρίχιος είναι ο αρχαιότερος ελληνικός πολεμικός χορός. Οι χορευτές χόρευαν κρατώντας ασπίδα και δόρυ και φορώντας περικεφαλαία.
Μυθική αναδρομή
Για την δημιουργία του υπάρχουν τρεις μυθικές εκδοχές:
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κρόνου, πριν τις Τιτανομαχίες και ενώ ο Ζευς ήταν ακόμα βρέφος, οι Κουρήτες χόρευαν τον πυρρίχιο γύρω του κάνοντας δυνατό θόρυβο με τα όπλα και τις ασπίδες τους για να μην ακούσει ο παιδοκτόνος Κρόνος το κλάμα του
Στην ταφή του βασιλιά Κυζικου ,οι πιο νέοι Αργοναυτες με προτροπή του Ορφέα,χόρευαν οπλισμένοι κι Κέρουακ με τα ξίφη τις ασπίδες τους,έτσι που να σκορπίσουν στον αέρα οι δυσοίωνες κραυγές ,οι στεναγμός των κατοίκων που θρηνούσαν το βασιλιά τους.
Στην πολιορκία της Τροίας, ο Αχιλλέας, πριν κάψει το νεκρό Πάτροκλο, χόρεψε τον Πυρρίχιο πάνω στην πλατφόρμα των καυσόξυλων πριν παραδώσει τον Πάτροκλο στη νεκρική πυρά (πυρά - Πυρρίχιος)
Ο Πύρρος (γιος του Αχιλλέα) κάτω από τα τείχη της Τροίας, χόρεψε σε αυτό τον ρυθμό, από τη χαρά του για το θάνατο του Ευρύπυλου (Πύρρος - Πυρρίχιος).
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα
Πλάτων - Νόμοι (7-815α)
(815a) ὄρχησιν λέγοι. τὴν πολεμικὴν δὴ τούτων, ἄλλην οὖσαν τῆς εἰρηνικῆς, πυρρίχην ἄν τις ὀρθῶς προσαγορεύοι, τάς τε εὐλαβείας πασῶν πληγῶν καὶ βολῶν ἐκνεύσεσι καὶ ὑπείξει πάσῃ καὶ ἐκπηδήσεσιν ἐν ὕψει καὶ σὺν ταπεινώσει μιμουμένην, καὶ τὰς ταύταις ἐναντίας, τὰς ἐπὶ τὰ δραστικὰ φερομένας αὖ σχήματα, ἔν τε ταῖς τῶν τόξων βολαῖς καὶ ἀκοντίων καὶ πασῶν πληγῶν μιμήματα ἐπιχειρούσας μιμεῖσθαι· τό τε ὀρθὸν ἐν τούτοις καὶ τὸ εὔτονον, τῶν ἀγαθῶν σωμάτων (815β) καὶ ψυχῶν ὁπόταν γίγνηται μίμημα, εὐθυφερὲς ὡς τὸ πολὺ τῶν τοῦ σώματος μελῶν γιγνόμενον, ὀρθὸν..
(815a)....τον πολεμικό χορό που διαφέρει από τον ειρηνικό , θα μπορούσαμε να τον ονομάσει κανείς σωστά πυρρίχιο. Αυτός μιμείται, απ' τη μια μεριά. τις κινήσεις που κάνει κάποιος για να αποφύγει όλα τα χτυπήματα που του έρχονται από κοντά ή από μακρυά, να πέφτει στο πλάι, να υποχωρεί, να πηδά ψηλά, να πέφτει χαμηλά• κι από την άλλη μεριά, τις αντίθετες κινήσεις που προσπαθούν να μιμηθούν τις επιθετικές στάσεις, τις βολές δηλαδή των τόξων και τις ρίψεις των ακοντίων και τις χειρονομίες που μιμούνται κάθε είδους χτύπημα. Το σωστό και το συντονισμένο που υπάρχει σ' αυτούς τους χορούς, όταν γίνεται μίμηση των ωραίων σωμάτων και των ωραίων ψυχών, πραγματοποιείται όταν το σύνολο των μελών του σώματος διατηρεί την ευθύτητα των γραμμών του.
Ιστορική αναδρομή
Οι ιστορικές αναφορές προσδιορίζουν τον Θαλήτα ως δημιουργό του πυρρίχιου. Ο ίδιος προερχόταν από την Κρήτη, και τον εισήγαγε στους Σπαρτιάτες.
Ο Πυρρίχιος χορευτόταν από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Κύπρο και την Κρήτη, ενώ οι Σπαρτιάτες τον θεωρούσαν ένα είδος πολεμικής προπόνησης και τον μάθαιναν από μικρά παιδιά. Στον Πυρρίχιο αναφέρονται ο Όμηρος και ο Ξενοφώντας. Ο δεύτερος κάνει λόγο και για μια άλλη, πιο «ελαφριά» ή «εκφυλισμένη» εκδοχή του Πυρρίχιου, την «πύρριχη». Αυτή η νεότερη εκδοχή του χορού υποβιβάζεται σε χορό συμποσίων, δε χορεύεται από ομάδες πολεμιστών χωρισμένους σε αμυνόμενους και επιτιθέμενους αλλά από μία ομάδα χορευτών (ανδρών και γυναικών) σε κύκλο. Ο «Επικρίδιος» και ο «Ορσίτης» ήταν άλλα δύο διαδεδομένα είδη πυρρίχιου χορού κατά την αρχαιότητα.
Τα μόνα χαρακτηριστικά του αρχαίου χορού που μπορούν να εξαχθούν από τις πηγές είναι ότι χορεύονταν με οπλισμό και ότι οι χορευτές σχημάτιζαν κύκλο.
Αναφορά στον Πυρρίχιο χορό κάνει και ο Λόρδος Βύρων στο ποίημα "Τα νησιά της Ελλάδας" γράφοντας:
Τὸν Πυρρίχιο χορό σας ὡς τὰ τώρα βαστᾶτε, Ἡ Πυρρίχια ἡ «φάλαγξ» ποῦ νὰ πῆγε, καημένοι! Ἀπὸ δυὸ τέτοια δῶρα πῶς ἐκεῖνο ξεχνᾶτε Ποῦ ψυχὲς ἀντρειώνει καὶ καρδιὲς ἀνεσταίνει! Καὶ τὰ γράμματα ἀκόμα ἑνὸς Κάδμου κρατεῖτε· Τάχα νἆταν γιὰ σκλάβους τὰ ψηφιά του θαρρεῖτε;
Για τον Σέρα τον χορό του Πόντου διαβάστε ΕΔΩ
