Όσιος Στέφανος ο Ομολογητής, ο Νέος, 28 Νοεμβρίου

Πληγεὶς νέε Στέφανε τὴν κάραν ξύλῳ,

Εὗρες πρεπόντως οὐχὶ γηράσκον στέφος.

Εἰκάδι ὀγδοάτῃ Στεφάνου Νέου κράτα θραῦσαν.

Ο όσιος Στέφανος ο Νέος, σε τοιχογραφία έτ. 1651, του ναού Αγίου Γεωργίου, του Βουνού,  Καστοριάς

Βιογραφία του οσίου Στεφάνου του Νέου.

Ο Όσιος Στέφανος ο Νέος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από ευσεβείς γονείς, τον Ιωάννη και την Άννα, οι οποίοι τον ανέθρεψαν κατά τον καλύτερο χριστιανικό τρόπο.

Όταν μεγάλωσε, μορφώθηκε αρκετά και αργότερα αναδείχθηκε Ηγούμενος στο περίφημο όρος του Αγίου Αυξεντίου.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος εναντίον των αγίων εικόνων, δεν υπάκουσε στις ασεβείς αυτοκρατορικές διαταγές και χαρακτήρισε αιρετικούς τους εικονομάχους βασιλείς.

Καταγγέλθηκε γι’ αυτό στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Κοπρώνυμο (718- 775), ο όποιος προσπάθησε με την προσωπική του επιβολή, όταν τον έφερνε μπροστά του, να δαμάσει το ορθόδοξο φρόνημα του αγίου Στεφάνου.

Συνέβη όμως το αντίθετο. Ο Στέφανος ήλεγξε αυστηρά και κατά πρόσωπο τον Κοπρώνυμο. Αυτός τότε τον έκλεισε στη φυλακή και μετά από αρκετές ημέρες διέταξε να τον θανατώσουν.

φού, λοιπόν, τον έβγαλαν από την φυλακή, άρχισαν να τον λιθοβολούν και να τον κτυπούν με βαριά ρόπαλα. Ένα ισχυρό κτύπημα στο κεφάλι έδωσε τέλος στη ζωή τού οσίου Στεφάνου (το 767 μ.Χ.).

Κατόπιν οι εικονομάχοι έριξαν το σεπτό σώμα του στη θάλασσα, αλλά ευλαβείς χριστιανοί το βρήκαν, όταν τα κύματα το έφεραν στην παραλία, και το έθαψαν με την αρμόζουσα τιμή. (το κείμενο ελήφθη απ’ το διαδίκτυο).

Γ) Η τοιχογραφία του οσίου Στεφάνου του Νέου στην Καστοριά, έτους 1651.

Οι ευσεβείς κάτοικοι της βυζαντινής και μεταβυζαντινής Καστοριάς γνώριζαν καλώς τον Βίο του οσίου Στεφάνου του Νέου και απεικόνιζαν τη σεπτή μορφή του στους τοίχους των ναών της πόλης τους.

Μία τέτοια επιτοίχια απεικόνισή του, που φιλοτεχνήθηκε το έτος 1651, σώζεται στο βυζαντινό ναό του Αγίου Γεωργίου του Βουνού.

Στην εν λόγω τοιχογραφία ο όσιος Στέφανος ο Νέος παριστάνεται ως Μεγαλόσχημος Μοναχός, έχοντας δίπλα του τον χρονογράφο όσιο Θεοφάνη της Συγριανής, όστις κατέγραψε στη χρονογραφία του το θαυμαστό βίο και τα μαρτύρια αυτού (του οσίου Στεφάνου).

Οι δύο όσιοι Ομολογητές παρουσιάζονται να κρατούν ανάμεσά τους μία μικρή φορητή εικόνα τού Δεσπότη Χριστού, δηλωτική των επαινετών κι επιτυχών αγώνων τους για την οριστική αναστήλωση των ιερών εικόνων

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Θείαν ἄσκησιν ἐνδεδειγμένος, σκεῦος γέγονας δικαιοσύνης διαπρέπων ταῖς σεπταῖς ἀναβάσεσι· καὶ τοῦ Χριστοῦ τὴν εἰκόνα σεβόμενος, μαρτυρικῆς ἠξιώθης φαιδρότητος. Θεῖε Στέφανε, ἐν ὅπλῳ ἡμᾶς στεφάνωσον τῆς θείας εὐδοκίας τοὺς ὑμνοῦντας σε.

Έτερον Ἀπολυτίκιον 

Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.

Ἀσκητικῶς προγυμνασθεὶς ἐν τῷ ὄρει, τὰς νοητὰς τῶν δυσμενῶν παρατάξεις, τῇ πανοπλίᾳ ὤλεσας παμμάκαρ τοῦ Σταυροῦ. Αὖθις δὲ πρὸς ἄθλησιν, ἀνδρικῶς ἀπεδύσω, κτείνας τὸν Κοπρώνυμον, τῷ τῆς Πίστεως ξίφει· καὶ δι᾽ ἀμφοῖν ἐστέφθης ἐκ Θεοῦ, Ὁσιομάρτυς ἀοίδιμε Στέφανε.

Παπα Γιώργης Δορμπαράκης:

«Ο όσιος Στέφανος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 715 μ.Χ., από γονείς ευσεβείς, τον Ιωάννη και την Άννα. Ασκήθηκε από τη νεότητά του στη μονή του αγίου Αυξεντίου, που ήταν στη Βιθυνία.

Η μονή βρισκόταν σε υψηλό τόπο, που ονομαζόταν Βουνό του αγίου Αυξεντίου. Έγινε ηγούμενος των μοναχών εκεί.

Η φήμη των πνευματικών του αγώνων ακούστηκε παντού και η ευωδία των αρετών του οδήγησε πολλούς σ’  αυτόν. Απέθανε με μαρτυρικό θάνατο λόγω της προσκύνησης των αγίων εικόνων, επί Κωνσταντίνου του καλουμένου Κοπρωνύμου.

Προ του μαρτυρικού τέλους του, ο Κοπρώνυμος τον κατεδίκασε επί ένδεκα μήνες σε δεσμά και φυλακές. Έπειτα διέταξε και τον έσυραν κατά γης και τον λιθοβόλησαν σαν τον πρωτομάρτυρα Στέφανο, εξ ου και επονομάστηκε νέος Στέφανος. Τον κτύπησαν στη συνέχεια με ξύλο στα μηνίγγια και αφού του συνέτριψαν το κεφάλι, άφησε το πνεύμα του το 767 μ.Χ.».

Ο άγιος Ιωσήφ, ο υμνογράφος του οσίου, δεν μπορεί να μην τονίσει αφενός το διπλό στεφάνι που έλαβε ο Στέφανος από τον αγωνοθέτη Κύριο: της μοναχικής ασκήσεως και της μαρτυρικής αθλήσεως («διπλούς τους στεφάνους έλαβες ασκήσεως και αθλήσεως, Πάτερ» ), αφετέρου το παρόμοιο τέλος που είχε με τον ομώνυμό του πρωτομάρτυρα Στέφανο, δηλαδή το τέλος διά λιθοβολισμού και κτυπημάτων («λαός ο παράνομος…λίθοις σε ως τον πρώταθλον αφειδώς έβαλε και την κάραν, πάτερ, την αγίαν σου συνέτριψε», δηλαδή: ο παράνομος λαός σε κτύπησε με λίθους σκληρά σαν τον πρώταθλο Στέφανο, και την κάρα σου, πάτερ, την αγία τη συνέτριψε). 

Κατά πάγια μάλιστα τακτική των Πατέρων της Εκκλησίας μας, κάτι που ακολουθεί και ο άγιος Ιωσήφ, τα δύο στεφάνια, της άσκησης και του μαρτυρίου,  συνδέονται αρρήκτως μεταξύ τους με τη σχέση αιτίου και αιτιατού: η ασκητική του άθληση οδήγησε και στο μαρτύριο, σαν να ήταν το μαρτύριο το επιστέγασμα των ασκητικών του καμάτων. 

«Μαρτυρικαίς έστεψε τιμαίς τους ασκητικούς σου αληθώς καμάτους, όσιε Στέφανε, ο αγωνοθέτης μόνος Θεός ημών». (Ο αγωνοθέτης μόνος Θεός μας, ο Χριστός, όσιε Στέφανε, στεφάνωσε με μαρτυρικές τιμές τους ασκητικούς σου πράγματι κόπους). Κι είναι αλήθεια: πλην εξαιρέσεων, το μαρτύριο του αίματος μπορεί να το περάσει μόνον εκείνος που έχει αθληθεί στο μαρτύριο της συνειδήσεως, κάτι που κατεξοχήν φανερώνεται με τους ασκητικούς καμάτους.

Ο όσιος Στέφανος οδηγήθηκε στο μαρτύριο λόγω της επιμονής του στην ορθόδοξη πίστη, που την εποχή εκείνη (8ος μ.Χ. αιώνας) αποδεικνυόταν με την αποδοχή των εικόνων («μαρτυρήσας ως αυτού εικόνα σεβαζόμενος πάντων τε των αγίων»).

Ήταν από εκείνους που κατεξοχήν με την πράξη της ζωής του συνέβαλε στη στερέωση του ορθοδόξου φρονήματος – μη ξεχνάμε ότι η εικονομαχία ήταν στην πραγματικότητα χριστολογική αίρεση, δηλαδή αμφισβητούσε την αληθινή εικόνα του Χριστού ως Θεού και ανθρώπου – γι’  αυτό και είχε και ο ίδιος εικόνες: του Κυρίου, της Παναγίας, των άλλων αγίων, τις οποίες σεβόταν, ασπαζόταν, προσκυνούσε, απονέμοντας βεβαίως τιμητική προσκύνηση σ’ αυτές.

Ένας ύμνος μάλιστα του υμνογράφου μας αποδίδει «ζωγραφικά» τη στάση του οσίου απέναντι στις εικόνες. Ο όσιος γονατιστός προφανώς μπροστά στην εικόνα της Παναγίας Μητέρας του Κυρίου μας, τον Οποίο βαστάζει στην αγκαλιά της, κατασπάζεται ένδακρυς Εκείνη και τον Υιό Της, προσευχόμενος να δώσουν λύση στο πρόβλημα που ταλάνιζε την Εκκλησία και νιώθοντας αισθητά τη χάρη του αγίου Πνεύματος, η οποία τον ενδυνάμωνε να βδελυχθεί το δυσσεβές δόγμα του δυσσεβούς βασιλιά, συνεπώς και να δώσει και την ίδια τη ζωή υπέρ της αληθούς πίστεως.

«Σεπτήν εικόνα του Χριστού και της Τούτον τεκούσης ασπαζόμενος, μάκαρ, βασιλέως δυσσεβούς το δόγμα το δυσσεβές εβδελύξω, σθένει Θείου Πνεύματος».

Η περιγραφή του υμνογράφου εν προκειμένω γίνεται σημείο προσανατολισμού. Στο κάθε πρόβλημα, δικό μας ή των άλλων, η προσευχητική στάση μας μπροστά στην εικόνα του Κυρίου και της Παναγίας μας είναι το κατεξοχήν όπλο μας.

Η προσευχή αυτή, ενδυναμούμενη και από κάποια προσπάθεια εφαρμογής των εντολών του Κυρίου μας, μας οδηγεί στη διέξοδο των προβλημάτων μας. Κι η σπουδαιότερη διέξοδος τις περισσότερες φορές είναι η από τον Κύριο προσφορά της χάρης της υπομονής, ώστε να αντέχουμε τα προβλήματα.

Σήμερα τιμούνται και οι άγιοι:

Οἱ Άγιοι Πεντεκαίδεκα Ἱερομάρτυρες ἡ Στρώμνιτσα και η μεταφορά τους στο Κιλκίς (28 Νοεμβρίου)

Ἱερομόναχος Γέροντας Ἀρσένιος Μπόκα (28 Νοεμβρίου 1989)

Άγιος Ειρήναρχος και οι Επτά Άγιες Γυναίκες

Άγιος Ανδρέας

Άγιος Πέτρος

Αγία Άννα η Οσιομάρτυς

Άγιοι Μάρτυρες που συμμαρτύρησαν με τον Άγιο Στέφανο τον νέο για τις άγιες εικόνες

Άγιος Ρωμανός επίσκοπος Μακεδονίας

Άγιος Θεόδωρος Αρχιεπίσκοπος Ροστώβ