Άγιος Θεόδοτος ο εν Αγκύρα, 7 Ιουνίου
Χεὶρ Θεόδοτον, ἣν Θεοῦ χεὶρ ξηράνοι,
Θεῷ δοτὸν τίθησι, πλήξασα ξίφει.
Θεόδοτος ἑβδομάτῃ τυθεὶς ἕλεν οὐρανὸν εὐρύν.
Ο Άγιος Θεόδοτος της Αγκύρας (ο εν Αγκύρα) ήταν χριστιανός μάρτυρας του 4ου αιώνα (πρ. 303 μ.Χ.).
Στις 18 Μαΐου το Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο λέει: «Στην Άγκυρα, στη Γαλατία, ο μάρτυρας ο Άγιος Θεόδοτος και οι αγίες παρθένες Θέκουσα, η θεία του, η Αλεξάνδρα, η Κλαυδία, η Φαίνα, η Ευφρασία, η Ματρώνα και η Ιουλίττα» κλπ. Αναφέρονται σε όλα τα μηνολογίες, και ο Θεόδοτος έχει ειδική γιορτή στις 7 Ιουνίου.
Σύμφωνα με τις Πράξεις (Acta Sanctorum, Μάιος, IV, 147), ο Θεόδοτος ήταν ένας παντρεμένος άνδρας που διατηρούσε ένα πανδοχείο στην Άγκυρα, την πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Γαλατίας. Περιγράφεται ως άνθρωπος πολύ ζηλωτής στην εκτέλεση των χριστιανικών του καθηκόντων, προικισμένος με πολλές αρετές, ιδιαίτερα φιλανθρωπία προς τον πλησίον του, φέρνοντας τους αμαρτωλούς σε μετάνοια και ενισχύοντας πολλούς στην πίστη τους κατά τη διάρκεια του διωγμού που ασκούσε ο Ρωμαίος κυβερνήτης Θεόκτενος στο επαρχία, περίπου το 303, σύμφωνα με το αυτοκρατορικό διάταγμα του Διοκλητιανού.
Το όνομα κάποιου Βίκτωρα αναφέρεται ως εκείνου που αδυνάτισε στο επάγγελμά του του Χριστιανισμού και έλαβε μεγάλη ενθάρρυνση από τον Θεόδοτο. Ο Θεόκτενος διέταξε όλες τις προμήθειες που ήταν εκτεθειμένες προς πώληση να προσφερθούν πρώτα στα είδωλα. Ο Θεόδοτος έβαλε σε αποθήκες αγαθών και το σπίτι του έγινε καταφύγιο για τους χριστιανούς, νοσοκομείο για τους ασθενείς και τόπος χριστιανικής λατρείας.
Στη Μαλό, πέντε περίπου μίλια από την Άγκυρα, αναζήτησε το σώμα του μάρτυρα Βαλένς και το έκανε χριστιανική ταφή. Επιστρέφοντας στην Άγκυρα, βρήκε τους χριστιανούς σε μεγάλο μπελά. Οι επτά παρθένες που αναφέρθηκαν παραπάνω είχαν κληθεί ενώπιον των κριτών και έκαναν γενναία ομολογία της πίστης τους. Στη συνέχεια στάλθηκαν σε ένα σπίτι της αποχαύνωσης, αλλά διατήρησαν την αγνότητά τους. Τότε αναγκάστηκαν να υποστούν σκληρά μαρτύρια και ρίχτηκαν στη θάλασσα με πέτρες κολλημένες στο σώμα τους.
Σύμφωνα με το μύθο, ο Θεόδοτος κατάφερε να ανασύρει τα πτώματα και να τα θάψει τιμητικά. Κατά συνέπεια, συνελήφθη και, μετά από πολλά βάσανα, σκοτώθηκε από το ξίφος. Το σώμα του μεταφέρθηκε ως εκ θαύματος στο Μάλο και ενταφιάστηκε εκεί από τον ιερέα Φρόντο. Πάνω από τον τάφο χτίστηκε ένα παρεκκλήσι και ο άγιος τιμήθηκε με μεγάλη σεβασμό.
Ο Άγιος Θεόδοτος καταγόταν από την Άγκυρα της Γαλατίας και ήταν έμπορος σιτηρών και συγχρόνως εξασκούσε το επάγγελμα του αρτοποιού. Άνθρωπος ευσεβής και ελεήμων ο Θεόδοτος, μοίραζε ψωμιά στους φτωχούς και έκανε συχνά επισκέψεις στους φυλακισμένους χριστιανούς και τους τροφοδοτούσε ανάλογα. Η ειδωλολατρική μανία όμως κατά των χριστιανών εκδηλώθηκε με το φόνο μιας ομάδας χριστιανών παρθένων, στα νερά μιας λίμνης (βλέπε βιογραφία τους 18 Μαΐου). Τη νύχτα ο Θεόδοτος, άνδρας με θάρρος και θερμή πίστη στο Χριστό, έβγαλε από τη λίμνη τα τίμια λείψανα των παρθένων και τα έθαψε. Η ενέργειά του αυτή καταγγέλθηκε στον έπαρχο Θεότεκνο, που αμέσως τον συνέλαβε και τον ανέκρινε. Ο Θεόδοτος παραδέχθηκε την ενέργειά του και ο έπαρχος του είπε ότι οι χριστιανοί δε σέβονται καμιά εξουσία και ότι είναι οι πιο μικροπρεπείς και μηδαμινοί των ανθρώπων. Τότε ο Θεόδοτος, με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, απάντησε: «Πράγματι, έπαρχε, οι χριστιανοί γνωρίζουν πόσο μηδαμινοί είναι, διότι μόνο αυτοί είναι ικανοί να γνωρίζουν την υπέροχη και ασύγκριτη μεγαλειότητα του Θεού και να κατανοούν την άβυσσο της ανθρώπινης ασθένειας, όταν είναι γυμνή από τη θεία χάρη. Έπειτα, γνώριζε ότι ο τελευταίος των χριστιανών, που έχει ελεηθεί από το Χριστό και φέρει τον αρραβώνα της αιώνιας βασιλείας, είναι ανώτερος και λαμπρότερος από τους ειδωλολάτρες βασιλείς, οι όποιοι αύριο θα είναι ντροπή και ατιμία μπροστά στο αδέκαστο κριτήριο της θείας δικαιοσύνης». Ο έπαρχος, εξοργισμένος από τα λόγια του Θεόδοτου, διέταξε και του έσχισαν τα πλευρά και τελικά τον αποκεφάλισαν, παίρνοντας ένδοξα το στεφάνι του μαρτυρίου. (Οι Συναξαριστές και το Απολυτίκιο του τον αναφέρουν σαν Ιερομάρτυρα. Πιθανόν να ήταν συγχρόνως με το επάγγελμα που διατηρούσε και επίσκοπος των χριστιανών της περιοχής της Άγκυρας. Ίσως όμως και να συγχέεται με κάποιον άλλο συνώνυμο του που να ήταν πράγματι επίσκοπος).
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Δόσιν ἔνθεον, καταπλουτήσας, τὴν τῆς χάριτος ἱερουργίαν, Ἱερομάρτυς τρισμάκαρ Θεόδοτε, καθάπερ δῶρα Θεῶ προσενήνοχας, τᾶς ἀριστείας τῶν θείων ἀγώνων σου. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Ὡς στύλος ἀκλόνητος, τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, καὶ λύχνος ἀείφωτος τῆς οἰκουμένης σοφέ, ἐδείχθης Θεόδοτε· ἔλαμψας ἐν τῷ κόσμῳ, διὰ τοῦ μαρτυρίου, ἔλυσας τῶν εἰδώλων, τὴν σκοτόμαιναν μάκαρ, διὸ ἐν παρρησίᾳ Χριστῷ, πρέσβευε σωθῆναι ἡμᾶς.
