Ομιλία του Στάθη Παπακωνσταντίνου στην Ιερά Μητρόπολη Σερρών στις 10 Οκτώβρη 2010 για την επέτειο του Μακεδονικού Αγώνα

Στάθη Παπακωνσταντίνου

Ομιλία στη Μητρόπολη Σερρών 10/10/2010

Μακεδονικός Αγώνας

Αιδεσιμότατοι, Κυρία και Κύριοι Βουλευτές, Κύριε Νομάρχα, Κύριε Ταξίαρχε, Κύριε Δήμαρχε, Κύριε Αστυνομικέ Διευθυντά, Κύριε Διοικητά της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Τιμημένοι απόγονοι  και εκπρόσωποι Συλλόγων Μακεδονομάχων,

Κυρίες και Κύριοι! 

Ρίγη συγκίνησης, εθνικής ανάτασης και υπερηφάνειας  αλλά και βαθύτατη αίσθηση χρέους  πλημμυρίζουν τις καρδιές μας  σήμερα, αποτίοντας φόρο τιμής στους ήρωες του Μακεδονικού αγώνα, που ήρθε, με τις νωπές, αμάραντες  δάφνες του, να προστεθεί  στη χορεία των μεγάλων αγώνων του έθνους.

  Όπως είναι γνωστό, η Μακεδονία απελευθερώθηκε από τον Οθωμανικό ζυγό και ενσωματώθηκε στον εθνικό  κορμό με τους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13.  Όμως λίγα χρόνια νωρίτερα είχε δοθεί ένας άλλος αγώνας, Ο Μακεδονικός, που κράτησε  τη Μακεδονία μας ζωντανή αποτρέποντας  τον εκβουλγαρισμό της.

Ο  Μακεδονικός αγώνας άρχισε τυπικά με το λεγόμενο Βουλγαρικό σχίσμα το 1870 και την ίδρυση της ανεξάρτητης από το Πατριαρχείο εκκλησίας,  της λεγόμενης Εξαρχίας σε μια εποχή που η  οθωμανική αυτοκρατορία πνέει τα λοίσθια και  χαρακτηρίζεται «Μέγας Ασθενής».

Για να θεωρηθεί ένα χωριό εξαρχικό,  έπρεπε, τα δύο τρίτα του πληθυσμού του, να αναγνωρί­ζουν την Εξαρχία, δηλαδή να δέχονται Βούλγαρους παπάδες και δασκάλους και να μιλούν τη  βουλγάρικη γλώσσα. Συνεπώς, η θρησκευτική χειραγώγηση, αποτελεί το  προοίμιο της εδαφικής προσάρτησης  στη βουλγαρική επικράτεια.

Ως μέσα για τη διάδοση και την εξάπλωση της Εξαρχίας επιλέγονται η προπαγάνδα, οι απειλές, οι πυρπολήσεις και οι φόνοι, προκειμένου να καμφθεί η αντίσταση των  ντόπιων πληθυσμών. Ασφαλώς,  οι εμπνευστές του σχεδίου υπολόγιζαν  πως έχουν απέναντί τους ψοφοδεή, δειμαλέα  ανδρείκελα.

Ελάχιστοι όμως «ένιωσαν στους ώμους τους βαρύ του φόβου το χάλκεον χέρι». Οι Έλληνες Μακεδόνες δεν απαρνήθηκαν  τη γλώσσα τους, τον εθνισμό τους και την Ορθοδοξία.  Ωστόσο Οι  πανσλαβιστές δεν αποθαρρύνονται.

Ιδρύουν το περίφημο «Κομιτάτο» στα τέλη του 19ου αι. και επιδίδονται πλέον πιο συστηματικά  στην προσπάθεια επιβολής της Εξαρχίας και της βουλγαρικής εκπαίδευσης, σκορπώντας τον τρόμο  και σπέρνοντας τον όλεθρο στα χωριά της Μακεδονίας. Εξαπολύουν δηλαδή ένα πραγματικό «πογκρόμ» κατά των Ελλήνων.

Ο κίνδυνος να χαθεί η Μακεδονία ήταν άμεσος. Την κρίσιμη κείνη ώρα, της δεινής δοκιμασίας, εμφανίζεται ως από μηχανής θεός η αφύπνιση  του επίσημου ελληνικού κράτους.

Την Άνοιξη του 1904 αποστέλλονται στη Μακεδονία ολιγομελείς ομάδες αξιωματικών για τα αναγκαία προγεφυρώματα, ενώ παράλληλα ιδρύεται μυστικά  στην Αθήνα το "Μακεδονικό Κομιτάτο",  με πρόεδρο το Δημήτρη Καλαποθάκη.

Κύριος οργανωτής  του μακεδονικού αγώνα υπήρξε  ο Πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς. Ανεκτίμητη υπήρξε η συμβολή του Ιωνα Δραγούμη, καθώς επίσης και των Μητροπολιτών Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη και Δράμας, Χρυσοστόμου Καλαφάτη.

Σύμβολο  του Αγώνα,  υπήρξε, αδιαμφισβήτητα,  ο Παύλος Μελάς,  στο κάλεσμα του οποίου, ανταποκρίθηκε το Πανελλήνιο, με πρώτη τη λεβεντογέννα Κρήτη, και την ηρωική Μάνη.

Με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας,  μαζί με 50 άντρες, εισήλθε κρυφά στη Μακεδονία. Αρχίζει να οργανώνει την αυ­τοάμυνα των χωριών, και συγχρόνως να αναπτύσσει την πολεμική ικανότητα των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων. Η δράση του στη Δυτική Μακεδονία, κλονίζει τη βουλγαρική προπαγάνδα και αναπτερώνει το ηθικό των Ελλήνων.

Στις 13 Οκτωβρίου 1904, περικυκλωμένος από τουρκικό απόσπασμα στο χωριό Στάτιστα, μετά από ηρωικό αγώνα σκοτώνεται. Ο θάνατός του συγκίνησε ολόκληρο το έθνος και λειτούργησε ως θρυαλλίδα για τη γενίκευση του αγώνα.

Αλλά και τούτη δω  η γη,  ποτισμένη  με το αίμα αμέτρητων Μακεδονομάχων, υπήρξε ένα από τα βασικά  κέντρα οργάνωσης του Μακεδονικού Αγώνα.

Στο νομό Σερρών, λόγω της γειτνίασης με τη Βουλγαρία, οι κομιτατζήδες επιδόθηκαν σε πρωτοφανείς βαρβαρότητες.

Τις περιφέρειες Μελενίκου, Σιδηροκάστρου και Πετριτσίου, καταδυνά­στευε ο Αρχικομιτατζής Σανδάσκυ. Ελάχιστα ήταν τα χωριά που αντιστέκονταν, ανάμεσα τους το Μελένικο, μοναδικό  προπύργιο  του Ελληνισμού, και το ηρωικό Στάρτσοβο, που άντεξε μέχρι τέλους χάρις στη νεαρή Σερραία διδασκάλισσα, Φωτεινή Αλατά – Παπαδημητρίου.

Τα χωριά της Ζίχνης και του Νευροκοπίου,  υποφέ­ρουν τα πάνδεινα, και υφίστανται ασφυκτικές πιέσεις, για να προσχωρή­σουν στην Βουλγαρική Εξαρχία.

Η Βροντού, υποκύπτει τελικά  στις βίαιες πιέσεις του Βουλγαρικού Κομιτάτου, και μετατρέπεται εφεξής σε ορμητήριό του.

Στην πόλη των Σερρών, η οργάνωση του Αγώνα οριστικοποιήθηκε με την τοποθέτηση στο Προξενείο του Αντώνη Σαχτούρη και του Δημοσθένη  Φλωριά, με την ιδιότητα του στρατιωτικού ακολούθου.

Παράλληλα,  ο νεοϊδρυθείς  Σύλλογος "ΟΡΦΕΑΣ" μεταβάλλεται σε φυτώριο Μακεδονομάχων, προσφέροντας ταυτόχρονα και κάθε είδους βοήθεια στον Αγώνα.

Η  περιφέρεια των Σερρών διαιρέθηκε σε τρία Αρχηγεία:

Α) Στο Αρχηγείο του Μπέλες,  μετά τον θάνατο του Χατζηπανταζή, τοποθετήθηκε αρχηγός ο Στέργιος Βλαχμπεης. Ο Βλάχμπεης, αφού ξεκα­θάρισε από τους εγκάθετους βουλγάρους, την Τζουμαγιά, έδρα του Αρχηγείου, δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή  Πορροϊων και Πετριτσίου, στην καρδιά της βουλγαρικής προπαγάν­δας, με εντυπωσιακά αποτελέσματα

Β) Στο Αρχηγείο Νιγρίτας, με έδρα το Χουμνικό και το Ζερβοχώρι, υπό την ηγεσία  του Αλεξάνδρου Ερυθριώτη η Αϊβαλιωτη, δρουν οι Γκούρμης, Καράπαπας, ο ηρωικός ιερέας Παπαπασχάλης ή Καπετάν Ανδρούτσος, και ο Καπετάν Γιαγκλής.

Γ) Στο Γενικό Αρχηγείο Ζίχνης και Παγγαίου, Γενικός Αρχηγός είναι ο  Καπετάν Δούκας ή Ζέρβας, και υπό τις διαταγές του τα αντάρτικα Σώματα, του Μάρτζιου, του Τσουβαλτζή και του Βουλασίκη.

Στις 12 Ιανουαρίου 1907, ο Καπετάν Δούκας,  εισέρχεται με ευφυές στρατήγημα στη Γράτσιανη, και  εξουδετερώνει την συμμορία του αρχικομιτατζή Πανίτσα, ανακουφίζοντας την περιοχή.

Στα Δαρνακοχώρια, τη σημαία του αγώνα, ανεμίζει επιβλητικά  ο Ανδρέας Μακούλης, ο Στενημαχιωτης και ο Καπετάν Στρατής.

Πέρα από τη γενικότερη συνεισφορά της εκκλησίας, θα πρέπει να εξαρθεί  και η πολυσχιδής δράση, των εξεχόντων ιεραρχών :

·       Ειρηναίου  και Αιμιλιανού,  στο Μελένικο,

·       Νικοδήμου  και Θεοδωρήτου,  στο Νευροκόπι

·       και Χρυσοστόμου,  στην περιοχή Ζιχνών και Δράμας

καθώς, και της Ιεράς Μονής Αγίας Κυριακής Αλιστράτης, που, εκτός από θρησκευτικό προ­πύργιο, αποτελούσε  και κέντρο διέλευσης των Ελληνικών Ανταρτικών Σωμάτων.

Τέλος, Ο Δημήτρης Γκογκολάκης από το Χομόνδος, γνωστός ως καπετάν Μητρούσης, συγκρότησε ένοπλη ομάδα, χτυπώντας τους εξωμότες της περιοχής, και τις Βουλγαρικές συμμορίες. Ο αρχικομιτατζής Τάσκα, αφού απέτυχε  να  τον προσεταιριστεί  δελεάζοντάς τον, αποφάσισε να τον εκφοβίσει, οργανώνοντας τη δολοφονία της  γυναίκας του και του γιου του.

 Τότε,  σαν άλλος ομηρικός ήρωας,

 «αἰσχρόν  ἡγήσατο νηποίνους ἐάσαι τούς πολεμίους, πολλά καί δεινά δράσαντας κακά».

 Σε συνεργασία με το Γιαγκλή, εισήλθε στο χωριό  Καρατζάκιοϊ (Μονοκκλησιά) και δώρισε  αμέτρητο θρήνο στον εχθρό του.

Το  κύκνειο άσμα της  ανδρείας του, θα γραφεί  στις 14 Ιουλίου του 1907 στην περιοχή  Καμενίκια. 

Περικυκλωμένος από τις τουρκικές δυνάμεις,  οχυρώνεται στο κωδωνοστάσι του Ιερού Ναού της Ευαγγελίστριας, με τα 4 παλικάρια του,  τον Γιάννη Ούρδα το Μιχάλη Ουζούνη τον Θόδωρο Τουρλεντέ και Νικόλαο Παναγιώτου.

Κι όταν, μετά από σφοδρή και πεισματώδη  μάχη απόμεινε μόνος, καθώς δυο απ’ τα παλικάρια του σκοτώθηκαν πολεμώντας γενναία και τ’ αλλά  δυο βαριά λαβωμένα αιχμαλωτίστηκαν, αφού αξιοποίησε και την τελευταία του σφαίρα, ανάμεσα στα δυο πολύτιμα ζωή και λευτεριά, διάλεξε άφοβα, που σημαίνει ελεύθερα, εκείνο που θα έχανε χωρίς ταπείνωση.

 Κι ενώ ο  αγώνας  τερματίστηκε το 1908, και η Μακεδονία μας,  χάρη στον ηρωισμό και τις θυσίες των παλικαριών της, διαφύλαξε την ελληνικότητά της, στις μέρες μας κάποιοι βυσσοδομούν   εναντίον της, απειλώντας την ίδια την ιστορική της  υπόσταση. Αμφισβητούν την ελληνικότητά της και εμφανίζονται ως οι  γνήσιοι απόγονοι του Μ. Αλεξάνδρου και μάλιστα εγείρουν και ζητήματα αλυτρωτισμού. Το κρατικό μόρφωμα των Σκοπίων, δημιούργημα του Τίτο μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, προβάλλοντας ένα τοπικό ιδίωμα ως μακεδονική δήθεν γλώσσα και παραποιώντας την ιστορία  με περισσή θρασύτητα, καπηλεύεται το όνομα και τα σύμβολα της Μακεδονίας μας.

Ποτέ στην ιστορία κάτι τόσο μικρό δεν σήκωσε το μάτι τόσο ψηλά διεκδικώντας  κάτι τόσο μεγάλο!

Οι  μαρτυρίες του Ηροδότου, του Στράβωνα , τα ευρήματα της Βεργίνας, και τα διάσπαρτα βυζαντινά  μνημεία  βοούν για την ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Αναφέρω ενδεικτικά μια  μαρτυρία του Ηροδότου:      «Ἕλληνας δὲ εἶναι τούτους τοὺς ἀπὸ Περδίκκεω γεγονότας, κατά περ αὐτοὶ λέγουσι, αὐτός τε οὕτω τυγχάνω ἐπιστάμενος».

Ευθύνη βέβαια για την εκτόξευση της Σκοπιανής θρασύτητας και αδιαλλαξίας, βαρύνει και τα υπόλοιπα κράτη  που δεν δικαιολογούνται να εμφανίζονται ως «vacui  viatores, coram latrone». H δήθεν πολιτική ίσων αποστάσεων ανάμεσα στο θύμα και στο θύτη αποβαίνει απροκάλυπτα φιλοσκοπιανή.

  Κι αν πράγματι προορισμός της ιστορίας είναι ν΄ αποτελέσει  «κτήμα ες αεί» της ανθρωπότητας, σύμφωνα με το Θουκυδίδη, θα πρέπει και η συνειδητή προσπάθεια για την αλλοίωσή της  να αντιμετωπίζεται ως έγκλημα διαρκές που διαπράττεται κατά  της αλήθειας και  κατά του συνόλου της ανθρωπότητας.

  Ο Δημοσθένης αναφέρει  στον επιτάφιό του. «ἔστιν γάρ ἁπάσης ἀρετῆς ἀρχὴ μὲν σύνεσις, πέρας δ᾽ ἀνδρεία»·

Με  σύνεση και ανδρεία, λοιπόν,  μόνοι μας, ως έθνος ανάδελφο, να δώσουμε τον αγώνα, αταλάντευτοι και ανυποχώρητοι σε όλα τα επίπεδα, σε όλες τις επάλξεις, σε όλα τα μέτωπα, για ν΄ αποτρέψουμε το επιχειρούμενο ιστορικό βδελύρημα. Να διδαχτούμε την ιστορία μας και να γίνουμε άγρυπνοι θεματοφυλακές της.

Σεβόμενοι και τιμώντας τις ιερές παρακαταθήκες,  και παραδόσεις  της φυλής μας, ας  εργαστούμε παράλληλα,  και για την έξοδο της χώρας μας, από το οικονομικό τέλμα, ας εργαστούμε για την κοινωνική δικαιοσύνη, και την προκοπή της πατρίδας μας, ώστε να ξαναγεννηθεί το όραμα, να ξανανθίσει η ελπίδα και νά ‘βρουν έτσι δικαίωση, οι αγώνες και οι θυσίες των ηρώων, των Μακεδονομάχων μας, που αγωνίστηκαν με αδάμαστο πάθος πρώτα  την αλκή της ψυχής και έπειτα με τα όπλα.  

Σας ευχαριστώ! 

Ο Στάθης Παπακωνσταντίνου γεννήθηκε στο Φωτεινό Τρικάλων το 1962 και διαμένει τα τελευταία 28 χρόνια στις Σέρρες, όπου και εργάζεται. Είναι πτυχιούχος  του κλασικού τμήματος της φιλοσοφικής σχολής Ιωαννίνων από το 1984. Είναι έγγαμος και πατέρας 2 τέκνων. Από το 2000 ασχολείται με τις νέες τεχνολογίες τις οποίες εισήγαγε στη διδακτική πράξη  και έχει κατασκευάσει αρκετά προγράμματα και άφθονο εκπαιδευτικό υλικό. Διετέλεσε επί σειρά ετών αντιπρόεδρος του βαθμολογικού κέντρου Σερρών, και υποδιευθυντής του 2ου Γενικού Λυκείου Σερρών για οχτώ χρόνια. Από τον Ιούλιο του 2015  έως τον Ιούλιο του 2017  διετέλεσε  Διευθυντής του 4ου Γενικού Λυκείου Σερρών. Από τον Αύγουστο του 2017 είναι Διευθυντής στο Γενικό Λύκειο Νιγρίτας.