Τα Σέρρας περνάν, υπό τον πλήρη έλεγχο των κινηματιών Νεοτούρκων, 3 Ιουλίου 1908

Στις 3 Ιουλίου 1908, η πόλη των Σερρών βρέθηκε υπό τον πλήρη έλεγχο των κινηματιών Νεοτούρκων. Τα επαναστατικά κέντρα του κινήματος των Νεοτούρκων στη Μακεδονία ήταν η Θεσσαλονίκη, τα Σέρρας και το Μοναστήρι. 

Ως Κίνημα των Νεοτούρκων ονομάζεται η πολιτική επανάσταση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τον Ιούλιο του 1908 με την Επιτροπή Ένωσης και Προόδου (CUP), οργάνωση του κινήματος των Νεότουρκων, να αναγκάζει τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ να αποκαταστήσει το Οθωμανικό Σύνταγμα του 1876 και να συγκαλέσει το κοινοβούλιο, το οποίο εγκαινίασε την πολυκομματική πολιτική εντός της Αυτοκρατορίας. Περισσότερες από τρεις δεκαετίες νωρίτερα, το 1876, η συνταγματική μοναρχία είχε καθιερωθεί κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου γνωστής ως Ά Συνταγματικής Εποχής, η οποία διήρκεσε μόνον δύο χρόνια προτού ο Αμπντούλ Χαμίτ την αναστείλει και συγκεντρώσει τις εξουσίες στον εαυτό του.

Το κίνημα ξεκίνησε με τη φυγή του μέλους του CUP, Ahmed Niyazi, στα αλβανικά υψίπεδα. Σύντομα ενώθηκε με τον Εμβέρ Πασά και τον Eyub Sabri. Δικτυώθηκαν με ντόπιους Αλβανούς και χρησιμοποίησαν τις διασυνδέσεις τους εντός της Τρίτης Στρατιάς με έδρα τη Θεσσαλονίκη για να υποκινήσουν την εξέγερση. Ο Αμπντούλ Χαμίτ συνθηκολόγησε και ανακοίνωσε την αποκατάσταση του Συντάγματος, συγκάλεσε το κοινοβούλιο και προκήρυξε εκλογές, έπειτα από την εξέγερση στις επαρχίες της Ρωμυλίας που υποκινήθηκε από το CUP.

Διακήρυξη του Συντάγματος.

Με αφορμή τις συνταγματικές διακηρύξεις των Νεότουρκων,αέρας αισιοδοξίας και ελπίδας έπνευσε στις ορθόδοξες ελληνικές κοινότητες του μακεδονικού χώρου και κυρίως σε όσες η σφοδρή αντιπαράθεση των προηγούμενων χρόνων είχε προκαλέσει αναστατώσεις και προβλήματα. Στην πρώτη έκδοση του έργου του για την ιστορία της πόλης των Σερρών ο Ευάγγελος Στρατής θα γράψει στον πρόλογο: …τό ἐθνοσωτήριον Σύνταγμα ἐκάλεσε πάντας ἵνα ἀπό κοινοῦ ἐργασθῶμεν ὑπέρ τῆς ἀναγεννήσεως καί εὐδαιμονίας τῆς ὅλης Συνταγματικής ἡμών πατρίδος… ενδεικτικό των ευρύτερων προσδοκιών για ειρηνικήσυνύπαρξη των διαφόρων και πολλές φορές αντιμαχόμενων εθνών μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Με την υποστήριξη του στρατού εκδηλώθηκε το Κίνημα των Νεότουρκων το 1908. Μετά την επιτυχή εκδήλωση του κινήματος τον Ιούλιο του 1908, η επίτευξη του σκοπού της, η εφαρμογή του Συντάγματος του 1876, αποτέλεσε επανάσταση για τα τουρκικά δεδομένα. Η ένωση υπό την οποία συνασπίστηκαν ήταν η Ένωση και Πρόοδος (Ittihad ve Terraki). Ένας από τους συντελεστές του κινήματος ήταν και ο Μουσταφά Κεμάλ που από το 1907 υπηρετούσε στο Τρίτο Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη.

Οι λόγοι που οδήγησαν στην επικράτηση του κινήματος των Νεοτούρκων σχετίζονται άμεσα με την οικονομική κρίση της αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα καθώς και με την ιδιαίτερη θέση του στρατού στην οθωμανική κοινωνία. Η οικονομική κρίση της χώρας -έλλειψη ρευστότητας, επενδυτικών κεφαλαίων, και χρόνια ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού-, η επιδείνωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και οι άσχημες κλιματολογικές συνθήκες του 1907, με τις συναφείς επιπτώσεις στον αγροτικό τομέα και τη μείωση των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων προκάλεσε επιδείνωση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο της αυτοκρατορίας. Αδυνατώντας το κράτος να πληρώσει τους μισθούς των στρατιωτικών, όξυνε την ήδη υπάρχουσα δυσαρέσκεια προς το καθεστώς του Σουλτάνου. Τέλος, οι εξελίξεις στον μακεδονικό χώρο με τα αντιμαχόμενα κινήματα Ελλήνων, Σέρβων και Βουλγάρων θεωρήθηκαν ως ακόμα μια ένδειξη έλλειψης υποστήριξης του στρατού από την κυβέρνηση του Σουλτάνου, που οδήγησαν στην ενίσχυση των επαναστατικών του τάσεων. Βάση των Νεοτούρκων καθ' όλη τη διάρκεια του κινήματος αποτέλεσε η Μακεδονία.