Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, 13 Ιουλίου,

Τῶν σῶν ἀγαθῶν ὥσπερ οὐκ ἔχω κόρον,

Ὡς οὐδ' ἑορτῶν, Γαβριὴλ Ἄρχων Νόων.

Τῇ δεκάτῃ δὲ τρίτῃ συναγήοχεν ὧδε Γαβριήλ.

Η εκκλησία μας τιμά σήμερα την Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ.

Να, συν τοις άλλοις, πως η Εκκλησία υμνεί τον αρχάγγελο Γαβριήλ σ' αυτή τη γιορτή του:

«Θρόνω παριστάμενος τῆς τρισηλίου Θεότητας καὶ πλουσίως λαμπόμενος, ταὶς θείαις λαμπρότησι, ταὶς ἐκπεμπομέναις, ἀπαύστως ἐκεῖθεν, τοὺς ἐπὶ γῆς χαρμονικῶς, χοροστατοῦντας καὶ εὐφημούντας σέ, παθῶν ἀχλύος λύτρωσαι, καὶ φωτισμῶ καταλάμπρυνον, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, πρεσβευτὰ τῶν ψυχῶν ἠμῶν.

Τῶν ἀσωμάτων λειτουργῶν ὡς πρωτεύων, τὸ πρὸ αἰώνων ὁρισθὲν ὄντως μέγα, σὺ Γαβριὴλ πεπίστευσαι μυστήριον, τόκον τὸν ἀπόρρητον, τῆς ἁγίας Παρθένου, Χαῖρε, προσφωνῶν αὕτη, ἡ κεχαριτωμένη. Χρεωστικῶς σὲ ὅθεν οἱ πιστοί, ἐν εὐφροσύνῃ ἀεὶ μακαρίζαμεν».

Για ποιον λόγο γίνεται μνεία την Συνάξεως του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, δεν γνωρίζουμε. Ίσως να συνδέεται με κάποια ευεργεσία του Αρχαγγέλου που ποίησε αυτή την ημέρα στους Χριστιανούς ή να συνδέεται με το γεγονός ότι η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ήθελε να δείξει με αυτή την εορτή την αφοσίωση της στον Αρχάγγελο Γαβριήλ και αυτό ίσως να έγινε περί τον 9ο μ.Χ. αιώνα.

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ είναι ένας από τους Αρχαγγέλους. Το όνομά του σημαίνει «ο Θεός είναι η δύναμη μου» και είναι ένας από τους λίγους Αγγέλους που αναφέρονται στην Αγία Γραφή.

Κατά τον ιερόν υμνογράφο «Απεστάλη Άγγελος Γαβριήλ, ουρανόθεν εκ Θεού προς παρθένον αμόλυντον, εις πόλιν της Γαλιλαίας Ναζαρέτ, ευαγγελίσασθαι αύτη του ξένου τρόπου την σύλληψιν…Απεστάλη στρατιώτης ουράνιος, προς το έμψυχον της δόξης Παλάτιον, προετοιμάσαι τω κτίστη κατοικίαν άληκτον». Και με την ενθύμηση αυτής της μεγάλης υπηρεσίας του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, η Αγία μας Εκκλησία αναμιμνήσκεται και όλες τις πολύτιμες υπηρεσίες πού προσέφερε στο ανθρώπινο γένος σαν απεσταλμένος του Θεού και διάκονος των θείων βουλών του.

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ, «και το πρόσωπον αυτού ωσεί όράσις αστραπής»  ερμήνευσε στον προφήτη Δανιήλ το όνειρο του Βασιλέως Ναβουχοδονόσορος  «καταφαιδρύνων αυτόν και εντιθείς την δήλωσιν, των αγνοουμένων εν πνεύματι»,   κατά τον Ιερόν Υμνογράφο.

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ, σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση, ενημέρωσε στον Θεοπροπάτορα Ιωακείμ που νήστευε προσευχόμενος στο βουνό για την απόκτηση τέκνου, με τα εξής λόγια:

  «Χαῖρε Ἰωακείμ, καί εὐφραίνου, ἐγώ εἶμαι Ἀρχάγγελος Κυρίου καί ἦλθα νά σού πῶ, ὅτι πρόκειται νά γεννήσεις μία θυγατέρα, πού θά γεννήσει ἀπό τήν παρθενία τῆς τόν Βασιλιά τοῦ κόσμου καί Θεό. Ἄφησε λοιπόν τήν πολλή σου λύπη καί πικρία τῆς ψυχῆς σου καί πήγαινε στό σπίτι σου χαρούμενος. Φτάνουν οἱ τόσο πολλοί κόποι καί ἀναστεναγμοί. Ἄκουσε ό Θεός τή δέησή σου. Μόνο πήγαινε, πιστεύοντας στούς λόγους μου καί δόξαζε τό Θεό.» 

Αλλά ενημέρωσε την ίδια στιγμή και την Θεοπρομήτορα Άννα προσευχόμενη στον κήπο του σπιτιού της, για την βούληση του Θεού να τους χαρίσει τελικά ένα παιδί, ένα κορίτσι, την Μαριάμ, η οποία θα οδηγήσει με την Γέννηση του Θεανθρώπου Χριστού, στην Σωτηρία του κόσμου, με τα λόγια: 

«Ἄννα, Ἄννα, ἐπήκουσε Κύριος της δεήσεώς σου καί συλλήψει καί γεννήσεις, καί λαληθήσεται τό σπέρμα σου ἐν ὅλη τή οἰκουμένη». Καί εἶπεν Ἄννα, «ζῆ Κύριος ὁ Θεός μου, ἐάν γεννήσω εἴτε ἄρρεν, εἴτε θῆλυ, προσάξω αὐτό δῶρον Κυρίω τῷ Θεῶ μου καί ἔσται λειτουργῶν αὐτῶ πάσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς αὐτοῦ».

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε στο Ζαχαρία τον Ιερέα ότι θα γέννηση υιό «τον Πρόδρομο της χάριτος».

Ο ίδιος αρχάγγελος καθησύχασε το σώφρονα Ιωσήφ, το Μνήστορα της Παρθένου, λέγοντας: «Ιωσήφ υιός Δαυίδ, μη φοβηθής παραλάβειν Μαριάμ την γυναικά σου το γαρ εν αύτη γεννηθέν εκ Πνεύματος έστιν αγίου».

Ο ίδιος αρχάγγελος μετά την κατάστρωση του θεοκτόνου σχεδίου του Ηρώδη είπε στον Ιωσήφ  «παράλαβε το παιδίον και την Μητέρα αυτού και φεύγε εις Αίγυπτον…μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το παιδίον του απολέσαι αυτό».

Ο ίδιος αρχάγγελος ενημέρωσε τον Ιωσήφ στην Αίγυπτο περί του θανάτου του Ηρώδη και της εκλείψεως του κινδύνου της ζωής του Μεσσίου, «τεθνήκασι γαρ οι ζητούντες την ψυχήν του παιδιού».

Ο ίδιος αρχάγγελος Γαβριήλ «καταβάς εξ ουρανού προσελθών απεκύλισε τον λίθον από της θύρας και εκάθητο επάνω αυτού, ην δε η ιδέα αυτού ως αστραπή και το ένδυμα αυτού λευκόν ως χιών».

Ο ίδιος τέλος ο αρχάγγελος παρουσιάσθηκε στην Παναγία μας τρεις ήμερες πριν από την Αγία Κοίμησή της, και της προανήγγειλε το γεγονός αλλά και την απόφαση του Υιού της να την παραλάβει και να την βάλει πλησίον Του στους ουρανούς.

Από όλες αυτές τις υπηρεσίες και τις ιερές αποστολές και διακονίες μαζί με τις πάμπολλες άλλες του Αρχαγγέλου Γαβριήλ καταλαβαίνουμε ότι ο Αρχάγγελος πού τιμούμε και στις 13 Ιουλίου, αλλά και άλλες στιγμές του εκκλησιαστικού έτους, είναι «των ασωμάτων λειτουργών πρωτεύων», «ο μέγας Γαβριήλ αρχηγός των αγγέλων», «φως δεύτερον», ο ιδιαίτερος θα λέγαμε και άμεσος υπηρέτης του Κυρίου μας Ιησού και της Παναγίας Μητέρας Του.

Όταν κάποιος γνωστός μας είναι κοντά σε ένα σημαντικό και διάσημο πρόσωπο,  τότε εμείς ζηλεύουμε, με την καλή έννοια, την οικειότητα, την εγγύτητα  και την αγάπη που απολαμβάνει και τον θαυμάζουμε και προσπαθούμε με κάθε τρόπο να εκμεταλλευθούμε τις αρμοδιότητες του και την χάρη πού έχει να συνομιλεί με αυτό το σημαντικό πρόσωπο. 

Φανταστείτε τώρα, πόσο περισσότερο θα έπρεπε όλοι εμείς να επιζητούμε από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ την μεσολάβηση του στον Θεό, επειδή βρίσκεται κοντά στο φως της Θεότητος, είναι και αυτός δεύτερο φως θείο και άϋλο, είναι μεσίτης μεγάλος μεταξύ Θεού και ανθρώπων και θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε την θέση του και να επιδιώξουμε να συνάψουμε φιλία πνευματική μαζί του.

Και σε όλες τις περιστάσεις του βίου μας πρέπει μαζί με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και όλων των Αγίων να επικαλούμεθα και την αντίληψη και την μεσιτεία του μεγάλου Αρχιστρατήγου των ουρανίων δυνάμεων και να του λέμε μαζί με τον ιερόν Υμνογράφο:

«προστάτην σε μέγιστον, και προς Θεόν αντιλήπτορα, και τείχος και στήριγμα, Γαβριήλ έχοντες, οι ποθούντες σε ρυόμεθα κινδύνων και βλάβης του όφεος ανευφημούντες σε».

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας:

* Στις 26 Μαρτίου (τιμάται ο Αρχάγγελος Γαβριήλ την επομένη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου), 

* Στις 11 Ιουνίου (τιμάται στο Άγιο Όρος η διδαχή από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ του ύμνου «Άξιον Εστί» προς την Παναγία) 

* Στις 13 Ιουλίου (Η Σύναξις αυτή του Αρχαγγέλου Γαβριήλ αφορά ένα θαύμα του που έγινε σε κάποιο ναό αφιερωμένο σ’ αυτόν άγνωστο πού και πότε.  Εἶναι προφανές ὅτι δέν εὑρέθησαν στοιχεῖα, τά ὁποῖα νά αἰτιολογοῦν τήν ἀποδιδόμενη τιμή πρός τόν Ἀρχάγγελο. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἐκφράζει τήν ἀπορία του γιά τήν αἰτία πού ὁδήγησε στήν καθιέρωση τῆς συγκεκριμένης Συνάξεως τοῦ Ἀρχαγγέλου, καταλήγοντας στό συμπέρασμα ὅτι... «κάποιαν χάριν καί εὐεργεσίαν ἐποίησεν ὁ Ἀρχάγγελος οὗτος Γαβριήλ, διά τήν ὁποίαν οἱ τότε Χριστιανοί, εἰς μνήμην χάριτος, ἐσυνάζοντο καί ἑώρταζον τόν χαριέστατον τοῦ Θεοῦ Ἀρχάγγελον»)

* Στις 8 Νοεμβρίου, μαζί με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ (Η  Σύναξις των Αγίων Αρχαγγέλων)

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ὡς θεῖος Ἀρχάγγελος, τῶν νοερῶν στρατιῶν, Τριάδος τὴν ἔλλαμψιν, καθυποδέχη λαμπρῶς, Γαβριὴλ Ἀρχιστράτηγε, ὅθεν ἐκ πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, σῷζε ἀπαρατρώτους, τοὺς πιστῶς σὲ τιμώντας, καὶ πόθω ἀνευφημούντας, τὰ σὰ θαυμάσια.

Έτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ'.

Τῶν Οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε, δυσωποῦμέν σε ἀεὶ ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἳνα ταῖς σαῖς δεήσεσι τειχίσης ἡμᾶς, σκέπη τῶν πτερύγων τῆς ἀΰλου σου δόξης, φρουρῶν ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτενῶς καὶ βοῶντας, Ἐκ τῶν κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχης τῶν ἄνω Δυνάμεων.

Κοντάκιον

Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.

Τῶν ἀσωμάτων λειτουργῶν ὡς πρωτεύων.τὸ πρὸ αἰώνων ὁρισθὲν ὄντως μέγα, σὺ Γαβριὴλ πεπίστευσαι μυστήριον, τόκον τὸν ἀπόρρητον, τῆς Ἁγίας Παρθένου, χαῖρε προσφωνῶν αὐτῇ, ἡ Κεχαριτωμένη. Χρεωστικῶς σε ὅθεν οἱ πιστοί, ἐν εὐφροσύνῃ, ἀεὶ μακαρίζομεν.

Μεγαλυνάριον

Τὶς ἀπαριθμήσει τὰς πρὸς ἡμᾶς, σοῦ εὐεργεσίας, Ἀρχιστράτηγε Γαβριήλ; σὺ γὰρ καθ’ ἑκάστην, ἐπιφοιτῶν τῷ κόσμῳ, τὰ κρείττω πᾶσι νέμεις· διὸ ὑμνοῦμέν σε.