Αγία Ισαπόστολος Όλγα (μετονομασθείσα Ελένη) η βασίλισσα, 11 Ιουλίου

Η Αγία αυτή ήταν βασίλισσα της Ρωσίας και δια του αγίου Βαπτίσματος μετονομάσθηκε Ελένη, το έτος 957 μ.Χ. Δύσκολα μπορεί να περιγράψει κανείς τις άοκνες προσπάθειές της για τη χριστιανική διαφώτιση του Ρώσικου λαού. Έκανε τα πάντα για να γνωρίσουν οι Ρώσοι την αλήθεια του Ευαγγελίου του Χριστού.

Η Αγία αυτή, όταν ήλθε με την ακολουθία της κάποτε στο Βυζάντιο, έτυχε θερμής υποδοχής για τους αγώνες της υπέρ του Χριστιανισμού. Πάνω στον αγώνα αυτό, παρέδωσε την τελευταία της πνοή την 11η Ιουλίου 969 μ.Χ.

Η Αγία Όλγα (Ольга, 889 - 24 Ιουλίου 969) είναι η πρώτη Αγία προερχόμενη από τους Ρως, τους προγόνους των σημερινών Ρώσων και Ουκρανών.

Γεννήθηκε στο Πσκοβ, μεταξύ 890 και 925 - η ακριβής ημερομηνία γέννησης είναι άγνωστη- [7]και ήταν κόρη βαράγγων ευγενών. Για το ακριβές έτος γέννησής της δεν είμαστε βέβαιοι. Το μεταγενέστερο Πρώτο Χρονικό την τοποθετεί το 879, όμως με βάση αυτή τη χρονολογία φαίνεται πως γέννησε το μοναχογιό της Σβιάτοσλαβ σε ηλικία άνω των 60 ετών! Πιθανότερο είναι να γεννήθηκε το 889.

Σε πολύ νεαρή ηλικία (~903) η Όλγα παντρεύτηκε το ρουρικίδα Ιγκόρ, μετέπειτα αρχηγό του Κράτους των Ρως, και εγκαταστάθηκε στο Κίεβο.

Διοίκηση

Ο σύζυγός της δολοφονήθηκε το 945 από τους Δρεβλιανούς κατά τη συλλογή φόρου υποτέλειας, με αποτέλεσμα ο θρόνος να περάσει στο μικρό γιο τους Σβιάτοσλαβ που ήταν ακόμη βρέφος. Έτσι η Όλγα ανέλαβε χρέη επιτρόπου μέχρι την ενηλικίωσή του, ασκώντας για σχεδόν δύο δεκαετίες την πραγματική εξουσία στο κράτους.

Πρώτο μέλημά της ήταν να λάβει εκδίκηση για το χαμό του άνδρα της, πράγμα που έπραξε με μεγάλη αγριότητα. Σε μια εποχή που δεν υπήρχε γραπτή καταγραφή και είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς την αλήθεια από το παραμύθι, λέγεται ότι κατέσφαξε πολλούς Δρεβλιανούς και έκλεισε άλλους ζωντανούς μέσα σε πλοία, τα οποία κατόπιν βύθισε. Άλλοι εκτελέσθηκαν στην πυρά, ενώ τέλος μαρτυράται η εξής χαρακτηριστική ιστορία: Ενώ πολιορκούσε μια πόλη, υποσχέθηκε να αποχωρήσει εάν κάθε σπίτι τής χάριζε από ένα οικόσιτο περιστέρι για εξευμενισμό. Οι πολιορκημένοι την πίστεψαν και της παρέδωσαν τα δώρα, αλλά καθώς αποχωρούσε η Όλγα έβαλε φωτιά στα πόδια των περιστεριών. Αυτά τρομαγμένα γύρισαν ενστικτωδώς στις εστίες τους, βάζοντας φωτιά στις ξύλινες στέγες των σπιτιών. Έτσι κάηκε ολόκληρη η πόλη.

Θρησκευτική ηγέτης

Σε θρησκευτικό επίπεδο, η Όλγα ήταν ο πρώτος ηγέτης των Ρως που εγκατέλειψε τον παγανισμό για το χριστιανισμό. Η βάπτισή της έγινε το 955 μ.Χ. με μεγάλη επισημότητα στην Κωνσταντινούπολη και έλαβε το χριστιανικό όνομα Ελένη από τη νονά της Ελένη Λεκαπηνή, σύζυγο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ'. Μία άλλη επίσκεψή της στην Πόλη, δύο χρόνια αργότερα, περιγράφεται λεπτομερώς από τον Κωνσταντίνο στο σύγγραμμά του De Ceremoniis Aulae Byzantinae. Σλαβικές πηγές αναφέρουν ότι ο Κωνσταντίνος εντυπωσιάσθηκε από την ομορφιά της και την ζήτησε σε γάμο, φήμη όμως που αναιρείται τόσο από την ηλικία της όσο και από το γεγονός ότι ήδη ο Κωνσταντίνος ήταν παντρεμένος.

Τελευταία χρόνια

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της, μετά την ενηλικίωση του Σβιάτοσλαβ και τη λήξη της επιτροπείας (965), τα πέρασε στο κάστρο του Βίσγκοροντ κοντά στο Κίεβο μαζί με τα εγγόνια της. Ένας από τους εγγονούς της, ο Βλαδίμηρος, θα γινόταν αργότερα ο ηγέτης των Ρως που εισήγαγε το χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους. Ταυτόχρονα η Όλγα ασκούσε την εσωτερική διοίκηση, αφού ο Σβιάτοσλαβ απουσίαζε διαρκώς σε μακροχρόνιες εκστρατείες. Ο θάνατος την βρήκε σε προχωρημένη ηλικία το 969. Για τις προσπάθειές της να διαδώσει το χριστιανισμό στην επικράτεια των Ρως ανακηρύχθηκε αγία και ισαπόστολος από την ρωσική ορθόδοξη εκκλησία το 1587. Η μνήμη της εορτάζεται την ημερομηνία του θανάτου της (σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο), στις 11 Ιουλίου.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Τὸ φέγγος τῆς πίστεως, εἰσδεδεγμένη λαμπρῶς, πρὸς γνῶσιν σωτήριον, τὸν σὸν λαὸν ἀσφαλῶς, ὠδήγησας ἔνδοξε. Ὅθεν ὡς ἀπαρχὴ σέ, τῷ σῷ ἔθνει ἁγίαν, μέλπομεν εὐσέβειας, Ἰσαπόστολε Ὄλγα Χριστὸς γὰρ ὃν ἠγάπησας, ἀξίως σὲ ἐδόξασε.

Έτερον Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)

Ἦχος γ'. Θείας πίστεως.

Θείας πίστεως, αρχή αγία,αναδέδειξαι, εν τη Ρωσία, προσελθούσα του Σωτήρος τη χάριτι, και εν αυτή τον λαόν σου προσήγαγες, ως αληθής βασιλίς και θεόληπτος. Όλγα ένδοξε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.