Ανταπόκριση το 1921 από το μαρτυρικό Σιδηρόκαστρο, 25 Αυγούστου 1921
Στις 25 Αυγούστου 1921 ο ανταποκριτής της εφημερίδας Μακεδονία, ανέφερε για το Σιδηρόκαστρο:
Το Μαρτυρικό Σιδηρόκαστρο
Σιδηρόκαστρο, 25/8/21 - Από τον μήνα που μένω στο μαρτυρικό Σιδηρόκαστρο, έχω βγάλει ένα μεγάλο συμπέρασμα: ότι αυτή η κωμόπολη είναι η πιο μεγάλη μάρτυς των πολέμων. Στην εκκλησία, κάθε Κυριακή, όταν μαζεύονται για να προσευχηθούν για τον πόνο τους, δεν βλέπεις τίποτε άλλο παρά μαύρα. Οι γυναίκες είναι χήρες, τα παιδιά ορφανά και οι άνδρες μετριούνται στα δάχτυλα. Και η εκκλησία γεμίζει κάθε Κυριακή από τις πικρές ελληνικές φυσιογνωμίες, άλλοτε γελαστές, που τώρα ο πόνος τους έχει στεγνώσει. Δεν έχουν πια να δακρύσουν, τα δάκρυά τους έχουν στερέψει, και γι’ αυτό το μόνο που κάνουν είναι να σιωπούν. Δύσκολα θα πάρεις κουβέντα από το στόμα τους. Αλλά και τι να πουν; Ο πόλεμος του '13, η καταθλιπτική Βουλγαρική τυραννία του '16 με '18 και η ομηρία στη Βουλγαρία ξερίζωσαν τους προστάτες των σπιτιών τους.
Η ελληνική κυβέρνηση στοργικά επουλώνει πολλές υλικές πληγές του τόπου, μοιράζοντας μουλάρια, ρούχα και τρόφιμα. Μα ένα άλλο μένει: τα ορφανά κορίτσια της παντρειάς. (Γιατί τα μικρά πηγαίνουν στα ορφανοτροφεία). Θα μείνουν γεροντοκόρες; Θα δουν άσπρη μέρα κι αυτές; Και δεν είναι λίγες! Εδώ τον λόγο έχει ο Λευκός Σταυρός του ευεργετικού Ματσούκα. Οι ορφανές Δεμιρισαριώτισσες έχουν τα ίδια δικαιώματα με τις αδελφές ή θυγατέρες των εν πολέμω πεσόντων. Μια μικρή προίκα και ένας συνδυασμός, για παράδειγμα, με τραυματία του πολέμου θα τους έφερνε την γαλήνη της ζωής.
ΟΜΗΡΟΣ
H ανταπόκριση της κατάστασης στο Σιδηρόκαστρο δημοσιεύτηκε στις 28 Αυγούστου 1921
ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΝ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΝ
ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΝ, τῇ 25)8/21 ᾿Απὸ μηνὸς διαμένων στὸ μαρτυρι κὸ Σιδηρόκαστρο ἕνα μεγάλο συμπέ ρασμα έχω βγάλει : ὅτι αὐτὴ ἡ κω· μόπολις εἶνε ἡ πειὸ μεγάλη μάρτυς τῶν πολέμων. Στὴν ἐκκλησιὰ τὴν Κυριακὴ γιατὶ ἐκεῖ μαζεύονται νὰ δεηθοῦν γιὰ τὸν πόνο τους, δὲν βλέ πεις. ἄλλο παρὰ μαῦρα μαῦρα μαύρα. Η γυναῖκες εἶνε ε χήραις, τὰ παιδιὰ ὀρφανὰ καὶ ἱ οἱ ἄνδρες μ με τροῦνται στὰ δάχτυλα. Κι' ἡ ἐκκλη σιὰ γε γεμίζει κάθε Κυριακὴν ἀπὸ τῆς πεὸ γλυκοὶς Ἑλληνικαῖς φυσιογνω ·μίαις, ἄλλοτε, ποῦ τώρα ὁ πόνος της ἔχει στεγνώσει. Δὲν ἔχουν πειὰ νὰ · δακρύσουν τὰ δάκρυά τους στέρεο ·ψαν, καὶ γι' αὐτὸ τὸ μόνο που κάν μνουν, σιωποῦν. Δύσκολα θὰ πάρῃς κουβέντα ἀπὸ τὸ στόμα τους. ᾿Αλλὰ καὶ τί νὰ ποῦν. Ο πόλεμος τοῦ 13 ἡ καταθληπτική Βουλγαρική τυραννία τοῦ 16 με 18 καὶ ἡ ὁμηρία στὴν Βουλγαρία ξερρίζωσαν τοὺς προστά τας τῶν σπιτιῶν. Ἡ Ἑλληνικὴ Κυ βέρνησις στοργικὰ ἐπούλωσε πολλὰς ὑλικὸς πληγὰς τοῦ τόπου μοιράζον· τα μουλάρια, ροῦχα, τρόφιμα. Mà ἕνα ἄλλο μένει τὰ ὀρφανὰ κορίτσια τῆς παντρειᾶς. (Γιατί τα τὰ μικρὰ πη γαίνουν στὸ ὀρφανοτροφεῖο). Θὰ μεί· νουν γεροντοκόραις ; Θὰ ἰδοῦν ἄσπρη ᾿μέρα κι᾿ αὐταῖς ; Καὶ δὲν εἶναι λί γαις 1 Ἐδῶ ἔχει τὸν λόγον ὁ Λευκὸς Σταυρὸς τοῦ εὐεργετικοῦ Ματσούκα. - Ἡ ὀρφαναὶς Δεμιρισαριώτισσες χουν τὰ ἴδια δικαιώματα μὲ τὸς ἀν δελφὰς ἢ θυγατέρας τῶν ἐν πολέμῳ · πεσόντων. Μιὰ μικρὴ προίκισι καὶ ἕνας συνδυασμός; νὰ πάρουν π. χ. τραυματίας τοῦ πολέμου θὰ τῆς ἔ·
φερνε τὴν γαλήνη τῆς ζωῆς.
ΟΜΗΡΟΣ
