Όσιος Αντώνιος ο θαυματουργός Ρωμαίος Νοβογορδίας, 3 Αυγούστου

Τα στοιχεία για τον Άγιο Αντώνιο το Ρωμαίο τα παίρνουμε από το «Χρονικό του Νόβγκοροντ», από το κείμενο “Duchovnaja gramota”, ενός είδους διαθήκης του αγίου και από την προφορική παράδοση του Νόβγκοροντ, η οποία φθάνει έως τον 16ο αιώνα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, ο Άγιος Αντώνιος γεννήθηκε στη Ρώμη το 1067 από πλούσιους και ευσεβείς ορθόδοξους γονείς. Σε ηλικία 17 ετών πηγαίνει στην Νότια Ιταλία, όπου γίνεται μοναχός σε κάποιο από τα πολλά ελληνικά μοναστήρια της περιοχής. Για 20 χρόνια ζει σαν ερημίτης με απόλυτη σιωπή και προσευχή, κατεβαίνοντας στο μοναστήρι μόνο για την εορτή του Πάσχα. Κατά τη διάρκεια του διωγμού των ορθοδόξων από τους Νορμανδούς κατακτητές, ο άγιος καταφεύγει σε ένα βράχο δίπλα στη θάλασσα, όπου για ένα χρόνο ζει μιμούμενος τους αρχαίους στυλίτες.

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1106 κατά τη διάρκεια μιας φοβερής τρικυμίας, ο βράχος αποκολλήθηκε από την ακτή και έπεσε στη θάλασσα. Ο άγιος, όμως, αντί να βυθιστεί και να βρει τραγικό θάνατο, βρέθηκε να ταξιδεύει πάνω στο βράχο που έπλεε πάνω στα κύματα. Αφού διέπλευσε τη Μεσόγειο θάλασσα πάνω στο πρωτοφανές αυτό πλεούμενο, πέρασε τον Ατλαντικό και τη Βαλτική θάλασσα, μπήκε στον ποταμό Νέβα, πέρασε τη λίμνη Λάντογκα και ανεβαίνοντας τον ποταμό Βαλκόβ, έφθασε στο Νόβγκοροντ, δοξάζοντας το Θεό που τον έφερε σε ορθόδοξη χώρα. Αφού πήρε την ευλογία του επισκόπου Αγίου Νικήτα, χρησιμοποιώντας για μεταφραστή έναν έμπορο που γνώριζε ελληνικά και λατινικά, ίδρυσε τη μονή του Γενεθλίου της Θεοτόκου, στο σημείο που θαυματουργικά τον έφερε ο βράχος, όπου και παρέμεινε ηγούμενος έως της κοιμήσεώς του στις 3 Αυγούστου του 1147. Ο Βίος του γράφηκε από το μοναχό Νήφωνα το 16ο αιώνα. Ο Βίος αυτός βασίστηκε σε προγενέστερο και συντομότερο βίο – συγγραφείς από τον Όσιο Ανδρέα, διαδόχου του Αγίου Αντωνίου στην ηγουμενία της μονής.

Στη μονή του «Γενεθλίου» του Νόβγκοροντ σώζονται μια πέτρα, η οποία σύμφωνα με την παράδοση είναι αυτή πάνω στην οποία ταξίδεψε ο Άγιος, καθώς και άλλα προσωπικά του αντικείμενα, ορισμένα εκ των οποίων δυτικής προελεύσεως. Οι περισσότεροι επιστήμονες και ερευνητές αρνούνται την ιστορικότητα του βίου αυτού, όμως δεν είναι απίθανο κάποιος μοναχός της Νοτίου Ιταλίας να φύγει από την πατρίδα του για να γλιτώσει από τις πιέσεις των Λατίνων κατακτητών και να καταφύγει προς τον ορθόδοξο πληθυσμό κατά τον 11ο – 12ο αιώνα. Ο Όσιος Αντώνιος εορτάζει στις 3 Αυγούστου και απαντάται σε όλα τα ρωσικά «Μηναία» και συναξαριστές από το 17ο αιώνα και μετά.