Άγιος Ματθίας ο Απόστολος, 9 Αυγούστου

Ἐξῆλθεν ἀρθείς, Ἰούδας ἐπὶ βρόχου,

Εἰσῆλθεν ἀρθείς, Ματθίας ἐπὶ ξύλου.

Ἤρθη ἀμφ' ἐνάτῃ ξύλῳ ἠύθεος Ματθίας.

Μετά την προδοσία και τον απαγχονισμό του Ιούδα και μετά την Ανάληψη του Κυρίου, οι έντεκα μαθητές με την Παναγία βρίσκονταν στο υπερώον. Τότε ο Πέτρος πρότεινε να εκλεγεί άλλος αντί του Ιούδα, από τους άνδρες που ακολουθούσαν υπηρετώντας το Χριστό. Η πρόταση έγινε δεκτή και τέθηκαν δύο υποψήφιοι: ο Ιωσήφ ο καλούμενος Βαρσαββάς και ο Ματθίας. Τότε έβαλαν κλήρο, και δίνοντας σε όλους εμάς παράδειγμα εναπόθεσης κάθε εκλογής μας στο Θεό, προσευχήθηκαν όλοι μαζί ως εξής: «Σὺ Κύριε, καρδιογνῶστα πάντων, ἀνάδειξαν ὃν ἐξελέξω ἐκ τούτων τῶν δυὸ ἕνα, λαβεῖν τὸν κλῆρον τῆς διακονίας ταύτης καὶ ἀποστολῆς» (Πράξεις των Αποστόλων, α' 23-26). Δηλαδή: Συ Κύριε, που γνωρίζεις τις καρδιές όλων, φανέρωσε καθαρά εκείνον που εξέλεξες, ένα από αυτούς τους δύο, για να επωμισθεί το αξίωμα της αποστολικής διακονίας. Στη συνέχεια ο κλήρος έπεσε στο Ματθία. Και έτσι προστέθηκε στους έντεκα Αποστόλους.

Ο απόστολος Ματθίας ήταν με βάση την Καινή Διαθήκη ο αντικαταστάτης του Ιούδα στον κύκλο των δώδεκα αποστόλων, μετά την προδοσία και την αυτοκτονία του πρώτου. Αναφέρεται από τον ευαγγελιστή Λουκά στις Πράξεις των Αποστόλων (Πράξεις 1:18-26).

Ο Ματθίας δεν μνημονεύεται στους καταλόγους των αποστόλων που αναφέρονται στα τρία συνοπτικά ευαγγέλια. Με βάση το πρώτο κεφάλαιο των Πράξεων, μετά την Ανάληψη του Χριστού, ο απόστολος Πέτρος πρότεινε στους περίπου 120 μαθητές να επιλέξουν ένα, προκειμένου να καλύψουν τη θέση του Ιούδα στον κύκλο των δώδεκα:

Πρότειναν δύο: τον Ιωσήφ, που τον έλεγαν Βαρσάββα, που πήρε και το όνομα Ιούστος, και τον Ματθία. Ύστερα προσευχήθηκαν και είπαν: «Εσύ, Κύριε, που ξέρεις τις καρδιές όλων, δείξε μας ποιον από τους δύο αυτούς διάλεξες να αναλάβει τη θέση στο λειτούργημα αυτό και στην αποστολή που εγκατέλειψε ο Ιούδας και πήγε στη θέση που του άξιζε». Ύστερα έβαλαν κλήρους με τα ονόματά τους, κι ο κλήρος έπεσε στο Ματθία, που προστέθηκε στους έντεκα αποστόλους.

Ο Έντουαρντ Τσέλερ υποστήριξε ότι η διήγηση αυτή δεν ταιριάζει με τις κινήσεις των Αποστόλων, οι οποίοι βρίσκονταν στη Γαλιλαία μετά τη σταύρωση. Ωστόσο οι Πράξεις των Αποστόλων ξεκαθαρίζουν ότι αυτοί επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ.

Καμία επιπλέον πληροφορία για τον Ματθία δε δίνεται στην Καινή Διαθήκη. Ακόμη και το όνομά του ποικίλλει: η συριακή έκδοση του Ευσέβιου τον αναφέρει όχι σαν Ματθία αλλά Τολμάι, που όμως δεν πρέπει να συγχέεται με τον Βαρθολομαίο (που σημαίνει «γιος του Τολμάι»), ο οποίος ήταν ένας από τους δώδεκα αρχικούς αποστόλους. Ο Κλήμης Αλεξανδρείας αναφέρει ότι κάποιοι τον αποκαλούσαν Ζακχαίο, ενώ άλλες πηγές τον αναφέρουν σαν Βαρνάβα. Ο Αδόλφος Χίγκενφελντ τον ταυτίζει με τον Ναθαναήλ που αναφέρεται στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον.

Με βάση τον Νικηφόρο Κάλλιστο Ξανθόπουλο, ο Ματθίας κήρυξε αρχικά το ευαγγέλιο στην Ιουδαία, στη συνέχεια στην Αιθιοπία (η οποία ταυτιζόταν με τη μυθολογική Κολχίδα, σημερινή καυκασιανή Γεωργία), και σταυρώθηκε στην Κολχίδα. Ένα σημάδι τοποθετημένο στα ερείπια ενός ρωμαϊκού φρουρίου στο Γκόνιο (αρχαίο πόλισμα Άψαρος) στη σημερινή περιοχή της Αζαρίας, που ανήκει στη Γεωργία, ισχυρίζεται ότι είναι θαμμένος σε αυτό το σημείο.

Η «Σύνοψη του Δωρόθεου» περιλαμβάνει την εξής παράδοση:

Matthias in interiore Æthiopia, ubi Hyssus maris portus et Phasis fluvius est, hominibus barbaris et carnivoris praedicavit Evangelium. Mortuus est autem in Sebastopoli, ibique prope templum Solis sepultus. («Ο Ματθίας κήρυξε το Ευαγγέλιο σε βάρβαρους και κρεατοφάγους  στο εσωτερικό της Αιθιοπίας, όπου βρίσκεται το λιμάνι του Ύσσου, στις εκβολές του ποταμού Φάση. Πέθανε στη Σεβαστούπολη, και τάφηκε εκεί, κοντά στο ναό του Ήλιου»).

Σε σωζόμενο κοπτικό κείμενο, που τιτλοφορείται Πράξεις του Ανδρέα και του Ματθία, τοποθετεί τη δράση του παρόμοια στην «πόλη των κανίβαλων» στην Αιθιοπία.

Με βάση άλλη παράδοση ο Ματθίας λιθοβολήθηκε στην Ιερουσαλήμ από τους Ιουδαίους και στη συνέχεια αποκεφαλίστηκε.

Με βάση τον Ιππόλυτο Ρώμης, ο Ματθίας πέθανε σε βαθιά γεράματα στην Ιερουσαλήμ.

Ο Κλήμης Αλεξανδρείας παρατηρεί (Στρωματείς vi.13):

Δεν έγιναν απόστολοι μόνο και μόνο επειδή επιλέχτηκαν για την ιδιαιτερότητα της φύσης τους, αφού και ο Ιούδας επελέγη μαζί τους. Αλλά ήταν ικανοί να γίνουν απόστολοι, γιατί επιλέχτηκαν από αυτόν που προβλέπει ακόμα και απώτερα προβλήματα. Με αυτόν τον τρόπο ο Ματθίας, που δεν επελέγη μαζί τους, μόλις απέδειξε με την αξία του ότι αξίζει να γίνει απόστολος, αναπλήρωσε τον Ιούδα.

Κείμενα

Το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ματθία αποδίδεται στον Ματθία.

Εορτασμός

Ο εορτασμός του απόστολου Ματθία συμπεριλήφθηκε στο ρωμαϊκό ημερολόγιο τον 11ο αιώνα και εορταζόταν την έκτη ημέρα των Καλενδών του Μαρτίου (συνήθως στις 24 Φεβρουαρίου , αλλά κατά τα δίσεκτα έτη στις 25 Φεβρουαρίου). Καθώς η ημερομηνίες αυτές συχνά πέφτουν μέσα στη Σαρακοστή, ο εορτασμός μετατέθηκε το 1969 στις 14 Μαΐου, ούτως ώστε να εορτάζεται την αναστάσιμη περίοδο κοντά στηνΑνάληψη του Χριστού, το γεγονός μετά το οποίο, σύμφωνα με τις Πράξεις, ο Ματθίας επελέγη να μπει στον κύκλο των Δώδεκα Αποστόλων. Ορισμένοι Καθολικοί συνεχίζουν να ακολουθούν το παλιό ημερολόγιο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 9 Αυγούστου.

Η Αγγλικανική Εκκλησία στο Βιβλίο Κοινών Προσευχών λειτουργικά εορτάζει τον Ματθία στις 24 Φεβρουαρίου. Με βάση το νεότερο Common Worship λειτουργικά εορτάζεται στις 14 Μαΐου, αν και μπορεί κατά προτίμηση να εορταστεί στις 24 Φεβρουαρίου. Στην Επισκοπική Εκκλησία, εορτάζεται στις 14 Μαΐου 

Υποστηρίζεται ότι τα λείψανα του αποστόλου Ματθία είναι θαμμένα στη γερμανική πόλη Τριρ, στο Αβαείο του αγίου Ματθία, και ότι μεταφέρθηκαν εκεί από την αγία Ελένη, μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Ωστόσο, με βάση ελληνικές πηγές, είναι θαμμένα στο κάστρο Γκόνιο (Άψαρος) στη Γεωργία.