Μάχη της Δοϊράνης, 18 - 19 Σεπτεμβρίου 1918

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1918, στον τομέα της λίμνης Δοϊράνης, η Μεραρχία Σερρών και Κρήτης, σε συνεργασία με τμήματα του βρετανικού στρατού, εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά των βουλγαρικών δυνάμεων. Ωστόσο, οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ήταν ιδιαίτερα βαριές. Μόνο από τη Μεραρχία Σερρών, καταγράφηκαν 359 νεκροί, 615 εξαφανισθέντες, 1713 τραυματίες.

Χάρτης της μάχης

Μάχη της Δοϊράνης (1918)

Η τρίτη Μάχη της Δοϊράνης έλαβε χώρα από τις 18 μέχρι τις 19 Σεπτεμβρίου 1918, κοντά στη λίμνη Δοϊράνη, με τους Βρετανούς και τους Έλληνες από τη μια πλευρά και την 1η Βουλγαρική στρατιά από την άλλη. 

Η μάχη έλαβε χώρα στα πλαίσια της Βαλκανικής εκστρατείας του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η μάχη έληξε με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων και οπισθοχώρηση από τους Βούλγαρους.

Υπόβαθρο

Οι Βρετανοί και οι Έλληνες ξεκίνησαν από τη βάση τους στη Θεσσαλονίκη ταυτόχρονα με τους Γάλλους και τους Σέρβους. Οι Βρετανοί και οι Έλληνες, υπό τις διαταγές του Τζώρτζ Μιλν, ετοίμασαν επίθεση στις βουλγαρικές θέσεις στη Δοϊράνη, ενώ οι Γάλλοι και οι Σέρβοι, υπό τις διαταγές του Φρανσέ ντ'Εσπεραί, ετοίμασαν επίθεση στις βουλγαρικές θέσεις στην κοιλάδα του Βαρδάρη. Οι Βρετανοί και οι Έλληνες είχαν σκοπό να καταλάβουν τις βουλγαρικές θέσεις στους λόφους κοντά στη λίμνη Δοϊράνη.

Αυτή δεν ήταν η πρώτη επίθεση των συμμάχων στη Δοϊράνη, το 1916 μια αγγλογαλλική επίθεση αναχαιτίστηκε από τη 2η Θρακική Μεραρχία Πεζικού, ενώ το 1917, οι Βρετανοί απέτυχαν δύο φορές να καταλάβουν τη Δοϊράνη. Τα οχυρά ήταν καλά κατασκευασμένα (από Βούλγαρους μηχανικούς), με τους Βούλγαρους να ενισχύουν τις θέσεις στους πρώτους μήνες του 1916 και στις αρχές του 1917. Οι βουλγαρικές θέσεις βρίσκονταν επίσης στην Κορυφογραμμή Πιπ και στο Μεγάλο Κουρουννέ.

Μάχη

Στο αριστερό άκρο, το 12ο Βρετανικό Σώμα μαζί με την 22η και την 26η μεραρχία, καθώς και με τη Μεραρχία Σερρών ανέλαβαν την επίθεση στην Κορυφογραμμή Πιπ. Οι Βρετανοί συγκέντρωσαν 231 πυροβόλα, συμπεριλαμβανομένου και βαρέων οβιδοβόλων με διαμέτρημα 8 ίντσων. Ο κανονιοβολισμός διήρκησε 2 ημέρες. Οι σύμμαχοι αντιμετώπισαν την 9η Βουλγαρική Μεραρχία Πλέβεν του Στρατηγού Βλαντίμιρ Βάζοβ που είχε 122 πυρόβολα και είχε ετοιμάσει καλές αμυντικές θέσεις.

Στις 18 Σεπτεμβρίου, το 16ο Βρετανικό Σώμα επιτέθηκε μαζί με την 66η ταξιαρχία και την 67η ταξιαρχία και τη Μεραρχία Σερρών. Η πρώτη γραμμή χαρακωμάτων καταλήφθηκε από τη Μεραρχία Σερρών, η οποία προχώρησε προς τη δεύτερη γραμμή. 

Οι Βούλγαροι απάντησαν με πυρά βαρέως πυροβολικού και η αντεπίθεση τους έληξε με την ανακατάληψη των θέσεων τους. Εν τω μεταξύ, η 66η Βρετανική Ταξιαρχία του 7ου Τάγματος, καθώς και οι συνοριοφύλακες της Νότιας Ουαλίας είχαν υποστεί βαριές απώλειες και οι επιθέσεις τους έληξαν με αποτυχία. Οι επιθέσεις του 11ου Ουαλικού Συντάγματος και του 9ου Συντάγματος Συνοριοφυλάκων έληξαν και αυτές με αποτυχία. Η 67η Βρετανική Ταξιαρχία του 12ου Συντάγματος Τσέσαϊρ, μαζί με το 9ο Σύνταγμα Σάουθ Λάνκασαϊρ και το 8ο Σύνταγμα Ελαφρού Πεζικού του Κίνγκ Σσχρόπσχαϊρ προωθήθηκαν στις θέσεις του βουλγαρικού πυροβολικού και των βουλγαρικών πολυβόλων. Η 67η ταξιαρχία έχασε το 65% των στρατιωτών της. Στο τέλος της ημέρας, το 12ο Σώμα υποχώρησε στις αρχικές θέσεις. Στις 19 Σεπτεμβρίου, το 12ο Σώμα επιτέθηκε ξανά, αλλά η αποτυχία του 16ου Σώματος κατά τη διάρκεια της επίθεσης στα βόρεια της λίμνης σήμαινε πως το 12ο Σώμα θα προχωρούσε μόνο στην επίθεση. Η Μεραρχία Σερρών προχώρησε σε νέα επίθεση, η οποία έληξε όπως η προηγούμενη. Οι Βρετανοί επιτέθηκαν με την 77η ταξιαρχία, την αποδυναμωμένη 65η ταξιαρχία, καθώς και με την 2η Γαλλική Ταξιαρχία Ζουάβων. Η 66η και η 67η ταξιαρχία πήραν αμυντική στάση και δεν συμμετείχαν στην επίθεση. Η 77η ταξιαρχία κατέλαβε μερικά βουλγαρικά χαρακώματα αλλά δέχτηκε τα πυρά του βουλγαρικού πυροβολικού και υποχώρησε μετά τη βουλγαρική αντεπίθεση. Η ταξιαρχία έχασε το 50% των στρατιωτών της. Η επίθεση της 65ης ταξιαρχίας απέτυχε επίσης, όπως απέτυχε η επίθεση των Ζουάβων.

Εν τω μεταξύ, στις 18 Σεπτεμβρίου, το 16ο Βρετανικό Σώμα επιτέθηκε, ενώ η Κρητική Μεραρχία και η 84η Βρετανική Ταξιαρχία βοηθούσαν. Αντιμετώπισαν την 1η Μακεδονική Ταξιαρχία των Βουλγάρων με 24 πυροβόλα και 64 πολυβόλα.[9] Η ελληνική μεραρχία επιτέθηκε με δύο συντάγματα στο μέτωπο και ένα τρίτο ως εφεδρεία, με υποστήριξη της 84ης Βρετανικής Ταξιαρχίας στο άκρο. Επίσης, στην επίθεση έλαβαν μέρος 6 βρετανικές πυροβολαρχίες, ενώ η 85η Βρετανική Ταξιαρχία βρισκόταν ως εφεδρεία. Στις 05:00, οι Έλληνες επιτέθηκαν και καθάρισαν το βουλγαρικό φυλάκιο που βρισκόταν στη γραμμή. Τότε, οι Έλληνες είχαν να διασχίσουν την πεδιάδα και να επιτεθούν στις βουλγαρικές θέσεις στους λόφους που έβλεπαν στον κάμπο. Οι Έλληνες επιτέθηκαν στις βουλγαρικές θέσεις, αλλά δέχτηκαν πυρά από το βαρύ πυροβολικό, τα πολυβόλα και τα τυφέκια των Βουλγάρων. Το βρετανικό πυροβολικό βρέθηκε πίσω από τους Έλληνες για να τους βοηθήσει. Οι Έλληνες προχώρησαν και σε άλλες επιθέσεις κατά των βουλγαρικών θέσεων, αλλά απέτυχαν εκ νέου. Μέχρι το απόγευμα, οι Έλληνες οπισθοχώρησαν λίγες ώρες μετά το βρετανικό πυροβολικό. Το 16ο Σώμα δεν επιτέθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου λόγω των απώλειων που είχε υποστεί. Η επίθεση απέτυχε εξαιτίας της έλλειψης στήριξης από το πυροβολικό, των προβλημάτων με τα συστήματα επικοινωνίας και την παράτολμη επίθεση των Ελλήνων.

Βρετανικό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Πολύκαστρο

Απώλειες

Οι απώλειες των συμμάχων ανέρχονται στους 6.559-7.819 Βρετανούς και Έλληνες στρατιώτες, ενώ αυτές των Βουλγάρων ανέρχονται στους 2.726 στρατιώτες. Τις περισσότερες απώλειες μεταξύ των συμμάχων υπέστη το 12ο Σώμα και η Μεραρχία Σερρών, ενώ το 16ο Σώμα και η Κρητική Μεραρχία είχαν χάσει λιγότερο από 1.000 άνδρες.

Οι απώλειες των Βουλγάρων σε υλικό και οπλίτες:

Οι απώλειες των Ελλήνων στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου:

Υποχώρηση

Αρκετές μέρες μετά τη μάχη, οι Βρετανοί κατάλαβαν πως οι βουλγαρικές οχυρώσεις ήταν άδειες. Οι βρετανικές και ελληνικές στρατιές προωθήθηκαν μονάχα για να επιβεβαιώσουν πως οι Βούλγαροι είχαν υποχωρήσει από τις θέσεις τους. Οι σερβικές και γαλλικές στρατιές είχαν νικήσει μέρος του βουλγαρικού στρατού στη μάχη του Ντόμπρο Πόλε στην πεδιάδα του Βαρδάρη και κατευθύνονταν προς τη Δοϊράνη. Αυτό ανάγκασε τον διοικητή της Ομάδας Στρατιών Σχόλτζ να διατάξει υποχώρηση της 1ης Βουλγαρικής Στρατιάς. Οι Βρετανοί προωθήθηκαν πολύ αργά, ενώ η εμπροσθοφυλακή των Βουλγάρων πολεμούσε με σθένος και επέτρεψε στις άλλες δυνάμεις να υποχωρήσουν. Η Βρετανική Βασιλική Αεροπορική Δύναμη επιτέθηκε στις φάλαγγες των Βουλγάρων που υποχωρούσαν, με αποτέλεσμα οι Βούλγαροι να υποστούν μερικές απώλειες

Βρετανοί και Βούλγαροι μετά την μάχη

Επακόλουθα

Οι σύμμαχοι συνέχισαν την προώθηση τους στη βουλγαροκρατούμενη επικράτεια, ενώ αρκετοί Βούλγαροι στρατιώτες αποστάτησαν και απείλησαν τη Σόφια. Στις 30 Σεπτεμβρίου, οι Βούλγαροι παραδόθηκαν στη Θεσσαλονίκη με σκοπό να αποφύγουν την κατοχή.

Οι Βρετανοί έδειξαν μεγάλο σεβαμό στον Στρατηγό Βλαντίμιρ Βάζοβ, όταν αυτός επισκέφτηκε τον Σταθμό Βικτώριας στο Λονδίνο, χαμηλώνοντας τη σημαία όλων των συνταγμάτων που συμμετείχαν στη μάχη. Ο Ταγματάρχης Γκόλντι δήλωσε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του: «Είναι ένας από τους λίγους ξένους αξιωματικούς, το όνομα του οποίου παίζει μεγάλο ρόλο στην ιστορία μας».

Σημείωση

^ α: Σύμφωνα με την επίσημη ελληνική ιστοριογραφία, οι ελληνικές δυνάμεις αποτελούντο από 416 αξιωματικούς, 13.519 στρατιώτες και 3.511 ζώα από τη Μεραρχία Σερρών και 423 αξιωματικούς, 14.970 στρατιώτες και 3.840 από την Μεραρχία Κρητών. Συνολικά, οι δύο μεραρχίες είχαν στη διάθεση τους 16 πυροβόλα και 74 πολυβόλα, ενώ η Μεραρχία Σερρών είχε στη διάθεση της 177 ελαφρά πολυβόλα και η Μεραρχία Κρητών είχε 233 ελαφρά πολυβόλα.

Πηγές

Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού

Falls, C. (1933). Military Operations Macedonia: From the Outbreak of War to the Spring of 1917