Ξεκινάει απεργία των εργατών στα λιγνιτωρυχεία Σερρών, 19 Σεπτεμβρίου 1945

Φωτο αρχείου : Λιγνιτωρύχοι των Σερρών φορτώνουν σε βαγόνια τρένου κάρβουνο, το Νοέμβριο του 1944, για να μπορέσουν να κινηθούν τα εργοστάσια της Θεσσαλονίκης

Η απεργία των εργατών στα λιγνιτωρυχεία Σερρών στις 19 Σεπτεμβρίου 1945 αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες κινητοποιήσεις της εποχής. Οι εργαζόμενοι στα λιγνιτωρυχεία Παπαντωνίου και Περδικάρη διεκδίκησαν αύξηση μισθού κατά 100%, καλύτερες συνθήκες εργασίας, δωρεάν ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη, καθώς και παροχές σε ρουχισμό και τρόφιμα από την UNRRA (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για την Ανακούφιση και Αποκατάσταση).

Να υπενθυμίσουμε πως στις 18 Απριλίου 1945, ημέρα Τετάρτη, είχε λήξει η μεγάλη απεργία των λιγνιτωρύχων  των Σερρών, έπειτα από συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ εργατών και εργοδοτών. Οι εργοδότες, Σωτήρης και Ιωάννης Παπαντωνίου και Φωκίων Περδικάρης, δέχτηκαν να παραχωρήσουν αυξήσεις στους εργάτες, υπό την προϋπόθεση ότι οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι, οι οποίοι αποτελούσαν τους μεγαλύτερους καταναλωτές του λιγνίτη τους, θα έδιναν τη σχετική αύξηση στην τιμή του μεταλλεύματος.

Οι απεργίες των λιγνιτωρύχων στα Σέρρας δεν ήταν κάτι νέο, Η εκμετάλλευση των εργατών ήταν μόνιμη. Οι αγώνες των εργατών μεγάλης έντασης με συγκρούσεις, βία και θανάτους, όπως αυτού της Φανής Σιώπη το 1934,

Τα λιγνιτωρυχεία των Σερρών

Όπως μας πληροφορούν η Στατιστική Υπηρεσία και το τότε Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, αμέσως μετά την απελευθέρωση των Σερρών από την οθωμανική κατάκτηση του 1912-13, γύρω από το 1916, εκδηλώθηκε ιδιωτικό ενδιαφέρον για την έρευνα, εξόρυξη και εκμετάλλευση του λιγνίτη στην περιοχή. Ωστόσο, ένα τοπικό δημοσίευμα της εφημερίδας «Ερμής» της Μακεδονίας αναφέρει ότι η εκμετάλλευση λιγνίτη στις περιοχές «Κατακονός» και «Μονόσπιτα» είχε ήδη αρχίσει το 1879.

Πέντε-έξι κύριες οικογενειακές επιχειρήσεις δραστηριοποιήθηκαν γύρω από την πόλη των Σερρών και δύο στο Παγγαίο:

α) Τα Λιγνιτωρυχεία «Κ. ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΥ & Σία Α.Ε.», στην τοποθεσία Βιρός, β) Τα Λιγνιτωρυχεία «Κ. ΠΕΡΔΙΚΑΡΗ Α.Ε.», στην κοιλάδα Αγίου Γεωργίου, γ) Τα Λιγνιτωρυχεία «Λ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ Α.Ε.», στην τοποθεσία Αγίας Βαρβάρας, μεταξύ Λευκώνα και Σερρών προς τον οικισμό Μετοχίου, δ) Τα λιγνιτωρυχεία Γ. ΔΟΡΚΟΦΥΚΗ-ΗΛ. ΛΑΥΡΕΝΤΙΑΔΗ, στις τοποθεσίες «Κιόσια» στην κοίτη του χειμάρρου Αγ. Αναργύρων και Λευκώνα, ε) Τα ονομαζόμενα Δημόσια ή Εθνικά Λιγνιτωρυχεία Παγγαίου, με εκμετάλλευση «Π. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Α.Ε.» στην Κοινότητα Ηλιοκώμης, στ) Τα Δημόσια Λιγνιτωρυχεία Παγγαίου, με εκμετάλλευση «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΗΜ. ΜΙΧΑΗΛ Α.Ε.» στην Κοινότητα Κορμίστας.

Τα εν λόγω επιχειρηματικά σχήματα διατήρησαν τη βασική τους επωνυμία για δεκαετίες, κυρίως τα α, β, γ και ε, λόγω του οικογενειακού χαρακτήρα τους, με νέους ανθρώπους από το οικείο περιβάλλον να εισέρχονται στη διοίκηση.

Το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος παραχωρούσε τη χρήση και εκμετάλλευση του εθνικού μεταλλευτικού ορυκτού πλούτου -πλην εξαιρέσεων- σε ιδιώτες, σύμφωνα με τη νομοθεσία εμπράγματου δικαιώματος ή μέσω των διαδικασιών ανταλλάξιμων και δημοπρασιών.