Άγιος Αδωμνάν της Ιόνας, 23 Σεπτεμβρίου

Ο Άγιος Αδωμνάν αναφέρετε και στην Σύναξη των εν Σκωτία διαλαμψάντων Αγίων

Ο Άγιος Αδωμνάν της Ιόνας (Adomnán, Παλαιά Ιρλανδικά: [ˈaðəṽˌnaːn], Λατινικά: Adomnánus, Adomnanus· περ. 624 – 704), γνωστός επίσης ως Άγιος Ευνάν, ήταν ηγούμενος της Ιεράς Μονής της Ιόνας (679–704), αγιογράφος, κρατικός λειτουργός, κανονικός νομικός και άγιος. Ήταν ο συγγραφέας του Βίου του Κολούμπα (Λατινικά: Vita Columbae), που πιθανότατα γράφτηκε μεταξύ 697 και 700. Αυτή η βιογραφία είναι το πιο σημαντικό σωζόμενο έργο από την πρώιμη μεσαιωνική Σκωτία και αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη γνώση μας για τους Πίκτες και μια ματιά στη ζωή στην Ιόνα και τον πρώιμο μεσαιωνικό γαελικό μοναχισμό.

Ο Αδωμνάν ήταν ο δημιουργός του Νόμου του Αδωμνάν ή Νόμου των Αθώων (Λατινικά: Lex Innocentium). Επίσης, έγραψε τη μελέτη Περί των Αγίων Τόπων (Λατινικά: De Locis Sanctis), που είναι μια περιγραφή των μεγάλων χριστιανικών ιερών τόπων και κέντρων προσκυνήματος. Ο Αδωμνάν απέκτησε πολλές από τις πληροφορίες του από έναν Φράγκο επίσκοπο που ονομαζόταν Αρκούλφος, ο οποίος είχε επισκεφθεί προσωπικά την Αίγυπτο, τη Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη και τους Αγίους Τόπους και είχε επισκεφθεί την Ιόνα στη συνέχεια.

Βίος

Ο Αδωμνάν γεννήθηκε περίπου το 624 και ήταν συγγενής από την πλευρά του πατέρα του με τον Κολούμπα. Ήταν μέλος της δυναστείας των Βόρειων Ουί Νέιλ και γιος του Ρόναν μακ Τίννε και της Ρόνατ, μιας γυναίκας από την οικογένεια των Βόρειων Ουί Νέιλ, γνωστή ως Κενέλ νέντα. Ο τόπος γέννησής του πιθανότατα ήταν στην περιοχή της Ραφόε, σε μια πόλη στην Τιρ Κονάιλ (σήμερα κυρίως στην κομητεία Ντόνεγκαλ), στην επαρχία Ούλστερ στη βόρεια Ιρλανδία. Ορισμένες ιστορίες από τα παιδικά χρόνια του Αδωμνάν δείχνουν ότι μεγάλωσε σε αυτή τη γόνιμη ανατολική περιοχή της σημερινής κομητείας Ντόνεγκαλ, κοντά στη σημερινή πόλη Ντέρι.

Θεωρείται ότι ο Αδωμνάν ξεκίνησε τη μοναστική του σταδιοδρομία σε ένα μοναστήρι του τάγματος του Κολούμπα που ονομαζόταν Ντρούιμ Τουάμα. Πιθανότατα εντάχθηκε στην «οικογένεια» του Κολούμπα, δηλαδή στη συνομοσπονδία των μοναστηριών που ήταν υπό την ηγεσία της Ιεράς Μονής της Ιόνας, περίπου το 640. Ορισμένοι σύγχρονοι σχολιαστές πιστεύουν ότι ο Αδωμνάν δεν πήγε στην Ιόνα παρά μετά το 669, τη χρονιά της ανόδου του Φαίλμπε μακ Πιπάιν, του πρώτου ηγούμενου που αναφέρεται στις γραφές του Αδωμνάν. Ωστόσο, ο Ρίτσαρντ Σαρπ υποστηρίζει ότι πιθανότατα πήγε στην Ιόνα κατά την ηγουμενία του Σεγκένε (έως το 652). Όποτε και όπου κι αν εκπαιδεύτηκε, ο Αδωμνάν απέκτησε ένα επίπεδο γνώσης σπάνιο για τη βόρεια Ευρώπη της πρώιμης μεσαιωνικής εποχής. Ο Άλφρεντ Σμιθ υποστηρίζει ότι ο Αδωμνάν πέρασε κάποια χρόνια διδάσκοντας και σπουδάζοντας στο Ντάροου, αν και αυτό δεν το δέχονται όλοι οι μελετητές.

Ιερά Μονή της Ιόνας

Το 679, ο Αδωμνάν έγινε ο ένατος ηγούμενος της Ιεράς Μονής της Ιόνας μετά τον Κολούμπα. Ο Αδωμνάν διατηρούσε φιλία με τον βασιλιά Άλντφριθ της Νορθουμβρίας. Το 684, ο Άλντφριθ φιλοξενούνταν στην Ιόνα από τον Αδωμνάν. Το 686, μετά τον θάνατο του αδελφού του Άλντφριθ, βασιλιά Έγκφριθ της Νορθουμβρίας, και τη διαδοχή του Άλντφριθ στον θρόνο, ο Αδωμνάν επισκέφθηκε τη Νορθουμβρία κατόπιν αιτήματος του βασιλιά Φινσνέχτα Φλένταχ της Μπρέγκα, για να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση εξήντα Ιρλανδών που είχαν συλληφθεί κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής δύο χρόνια νωρίτερα.

Σύμφωνα με την παράδοση της Ιόνας, ο Αδωμνάν πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στις αγγλικές περιοχές κατά τη διάρκεια της ηγουμενίας του. Μερικοί πιστεύουν, μετά από περιγραφή του Βέδα, ότι κατά τη διάρκεια των επισκέψεών του στη Νορθουμβρία και υπό την επιρροή του ηγούμενου Σεολφρίθ, ο Αδωμνάν υιοθέτησε τη ρωμαϊκή χρονολόγηση του Πάσχα, όπως είχε συμφωνηθεί στη Σύνοδο του Γουίτμπι λίγα χρόνια νωρίτερα. Ο Βέδας υποδηλώνει ότι αυτό οδήγησε σε σχίσμα στην Ιόνα, με αποτέλεσμα ο Αδωμνάν να αποξενωθεί από τους μοναχούς της Ιόνας και να πάει στην Ιρλανδία για να πείσει τους Ιρλανδούς να υιοθετήσουν τη ρωμαϊκή ημερομηνία. Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι μακροχρόνιες απουσίες του Αδωμνάν αποδυνάμωσαν την εξουσία του, και δεν μπόρεσε να πείσει τους μοναχούς να αποδεχθούν ούτε τη ρωμαϊκή ημερομηνία του Πάσχα ούτε τη ρωμαϊκή κουρά.

Νόμος του Αδωμνάν

Πιστεύεται γενικά ότι το 697, ο Αδωμνάν προώθησε τον Κανόνα του Αδωμνάν (Cáin Adomnáin), που είναι ένα σύνολο νόμων σχεδιασμένων, μεταξύ άλλων, για την προστασία και την ασφάλεια των αμάχων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Για τον λόγο αυτό είναι γνωστός και ως Νόμος των Αθώων (Lex Innocentium).

Έργα

Το σημαντικότερο έργο του Αδωμνάν είναι ο Βίος του Κολούμπα (Vita Columbae), που αποτελεί μια αγιογραφία του ιδρυτή της Ιεράς Μονής της Ιόνας, του Κολούμπα. Πιθανότατα γράφτηκε μεταξύ του 697 και του 700 και είναι το πιο σημαντικό σωζόμενο κείμενο της πρώιμης μεσαιωνικής Σκωτίας, προσφέροντας μια βαθιά ματιά στη ζωή των Πικτών και τη ζωή των μοναχών στην Ιόνα.

Εκτός από τον Βίο του Κολούμπα, ο Αδωμνάν έγραψε επίσης το έργο Περί των Αγίων Τόπων (De Locis Sanctis), μια περιγραφή των μεγάλων χριστιανικών ιερών τόπων και κέντρων προσκυνήματος. Πήρε πολλές από τις πληροφορίες του από τον Αρκούλφο, έναν Φράγκο επίσκοπο που είχε επισκεφθεί την Αίγυπτο, τη Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη και τους Αγίους Τόπους.

Επίσης, του αποδίδεται ένα σημαντικό έργο στα γαελικά ποιήματα, συμπεριλαμβανομένης μιας γιορτής για τη νίκη του Πικτικού βασιλιά Μπρίδεϊ (671–93) κατά των Βορθούμβριων στη Μάχη του Νεκτάν.

Θάνατος

Ο Αδωμνάν πέθανε το 704 και έγινε άγιος στις παραδόσεις της Σκωτίας και της Ιρλανδίας, καθώς και μία από τις πιο σημαντικές μορφές στην ιστορία αυτών των δύο περιοχών. Ο θάνατός του και η γιορτή του τιμούνται στις 23 Σεπτεμβρίου. Μαζί με τον Κολούμπα, είναι συνπροστάτης της Ρωμαιοκαθολικής Επισκοπής της Ραφόε, που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της κομητείας Ντόνεγκαλ στη βορειοδυτική Ιρλανδία. Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ευνάν και του Αγίου Κολούμπα (γνωστός και ως καθεδρικός του Αγίου Ευνάν), ο καθολικός καθεδρικός ναός αυτής της επισκοπής, βρίσκεται στο Λέττερκένι. Το 727 τα λείψανα του Αδωμνάν μεταφέρθηκαν στην Ιρλανδία για να ανανεωθεί ο Νόμος του Αδωμνάν και επέστρεψαν στην Ιόνα το 730.

Κληρονομιά

Στην πατρίδα του, το Ντόνεγκαλ, ο Αδωμνάν έχει δώσει το όνομά του σε διάφορα ιδρύματα και κτίρια, όπως:

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ευνάν και του Αγίου Κολούμπα στο Λέττερκένι, κομητεία Ντόνεγκαλ, που είναι η έδρα του επισκόπου της Ραφόε.

Ο Αγγλικανικός καθεδρικός του Αγίου Ευνάν στη Ραφόε, κομητεία Ντόνεγκαλ.

Το δημοτικό σχολείο του Αγίου Ευνάν στη Ραφόε.

Το κολέγιο του Αγίου Ευνάν, ένα λύκειο στο Λέττερκένι.

Το δημοτικό σχολείο του Αγίου Ευνάν, ένα σχολείο στο μικρό χωριό Λάχι, λίγο νότια του Ντόνεγκαλ.

Η ομάδα ΓΚΑΑ (Γκαελικών Αθλημάτων) του Αγίου Ευνάν στο Λέττερκένι.

Στην κομητεία Σλάιγκο, νότια της περιοχής, τιμάται ως ο ιδρυτής της Μονής Σκρίν, στον τόπο της οποίας βρίσκεται τώρα η Εκκλησία της Ιρλανδίας της ενορίας Σκρίν.