Άγιος Σωφρόνιος επίσκοπος Αχταλείας της Ιβηρίας, 8 Σεπτεμβρίου
Ο Άγιος Σωφρόνιος γεννήθηκε από γονείς ευσεβείς και ενάρετους, το έτος 1738 μ.Χ., στο χωριό Λοτσίων περιφέρειας Δεραίνης της επαρχίας Χαλδείας του Πόντου. Ο πατέρας του ήταν Ιερέας και ονομαζόταν Γεώργιος Σερταρίδης, η δε μητέρα του Βαρβάρα.
Είχε τέσσερις αδελφές και έναν αδελφό, τον Δημήτριο, που ήταν και αυτός Ιερέας. Το πρώτο όνομα του Σωφρονίου ήταν Συμεών. Από νεαρή ηλικία, έτρεφε μεγάλη αγάπη στα θεία και ιδιαίτερα στη μοναχική ζωή. Νέος ακόμα, πήγε στη Μονή Αγίου Γεωργίου Χουτουρά σαν δόκιμος. Μετά τρεις μήνες πήγε στη Μονή Σουμελά και μετά τρία χρόνια στη Μονή Βαζελώνος. Και στις τρεις Μονές, διδάχτηκε τα Ιερά γράμματα και σε μεγάλο βαθμό τη μοναχική ζωή. Τότε έκάρη μοναχός με το όνομα Σωφρόνιος και κατόπιν χειροτονήθηκε Ιερέας. Μετά επτά χρόνια, ο ηγούμενος της Μονής Ιγνάτιος, το έτος 1776 μ.Χ., τον έστειλε στο μεταλλείο της Αχταλείας στην Ιβηρία, όπου 500 περίπου μεταλλουργοί είχαν εγκατασταθεί εκεί και αποτέλεσαν ένα χωριό με την ονομασία Δάλ-βέρ, που σημαίνει πολύτιμοι λίθοι. Εκεί με την αγία του ζωή ο Σωφρόνιος, προσείλκυσε τον σεβασμό των κατοίκων, οι όποιοι με πρωτοβουλία δική τους, τον έκαναν επίσκοπο στις 29 Οκτωβρίου 1777 ,.Χ., έχοντας έδρα της επισκοπής του την εκεί Ιερά Μονή της Παναγίας. Την επισκοπή του κυβέρνησε μέχρι το 1794 μ.Χ., όταν βαρβαρική φυλή επιτέθηκε στο μεταλλείο και το λεηλάτησε, αφού πρώτα κατέστρεψε τα πάντα. Ο Σωφρόνιος πιάστηκε αιχμάλωτος και πουλήθηκε σε μια γυναίκα λατινικού δόγματος, που τον ελευθέρωσε και τον έστειλε με ιστιοφόρο στην Τραπεζούντα. Από εκεί ο Σωφρόνιος επέστρεψε στη Μονή Βαζελώνος, όπου έζησε σαν ένσαρκος άγγελος. Αλλά λόγω του φθόνου του ηγουμένου Ιερεμία, αναχώρησε στην ιδιαίτερη πατρίδα του όπου και άφησε την τελευταία του πνοή.
Η ανακομιδή των Ιερών λειψάνων του, γεμάτα ευωδιά, έγινε το 1824 ,.Χ. στην Ιερά Μονή Βαζελώνος.
Η των Αγίων αυτού Λειψάνων ανακομιδή εγένετο εν έτει 1824, ότε η πρεσβυτέρα του αδελφιδούς αυτού ιερέως Χαραλάμπους, πάσχουσα επί πολλά έτη εξ ανιάτου ασθενείας, είδε κατ’ όναρ άνδρα τινά, φέροντα λαμπρά και λευκά ιμάτια, όστις προέτρεψεν ταύτην, όπως λάβη τα εν τώ τάφω του θείου Σωφρονίου κείμενα Λείψανα και προσκαλέση τρεις ιερείς διά τέλεσιν αγιασμού, προς θεραπείαν. Την οπτασίαν διηγήθη εις τον σύζυγον αυτής, όστις και προέβη εις την ανακομιδήν των Λειψάνων την κ´ Δεκεμβρίου του ιδίου έτους, διά του αγιασμού των οποίων χρισθείσα η σύζυγος αυτού κατέστη υγιής, ως μηδέποτε ασθενήσασα. Τα Ιερά και πλήρη ευωδίας Λείψανα επέδειξεν ο ιερεύς Χαραλάμπης εις τον τότε Μητροπολίτην Χαλδείας Σίλβεστρον, όστις επέπληξεν αυτόν, ότι άνευ της εκείνου γνώμης προέβη εις την ανακομιδήν των οστών, ενετείλατό τε τον εκ νέου ενταφιασμόν αυτών, όπερ και εγένετο. Όθεν, εις πίστωσιν της αγιότητος του Οσίου, κατά την νύκτα της η´ Σεπτεμβρίου (εν ταύτη γάρ ανεπαύσατο ο Όσιος) εφάνη επί του τάφου αυτού ουρανόμηκες και λίαν θαυμαστόν Φώς, πολλοί δε των θεασαμένων τούτο έδραμον επί του τάφου, οι δε εξ αυτών ασθενείς εθεραπεύθησαν. Ομοίως και ο Μητροπολίτης Σίλβεστρος, ασθενήσας την ια´ Ιανουαρίου, αποκατεστάθη υγιής τη επικλήσει του Αγίου, μεθ’ ο και επισήμως διεκήρυξε τα μέν Λείψανα του Οσίου Ιερά τον δε Σωφρόνιον Άγιον, εορταζόμενον την η´ Σεπτεμβρίου (διά δε το εορτάζεσθαι την αυτήν ημέραν το Γενέσιον της Θεοτόκου, μετετέθη η εορτή αυτού εις την ζ´ του αυτού μηνός).
Την τοιαύτην έκβασιν ακούσαντες οι εν Βαζελώνι πατέρες απήτησαν παρά τε του Μητροπολίτου και των κατά σάρκα συγγενών του Οσίου την εις την μονήν απόδοσιν των Αγίων Λειψάνων, καθ’ όσον ο Όσιος υπήρχε Βαζελιώτης. Πολλής δε ζητήσεως γενομένης, ο Μητροπολίτητς Χαλδείας Σίλβεστρος έλαβεν εντολήν εκ του Πατριαρχείου, όπως αποστείλη τα Άγια Λείψανα εις την Μεγάλην του Χριστού Εκκλησίαν• διό και οι συγγενείς, φοβηθέντες, συνεβιβάσθησαν μετά της μονής, παραδώσαντες εις αυτήν την τιμίαν κάραν και την δεξιάν χείρα του αγίου, τα δε λοιπά κρατήσαντες. Τοιούτος υπήρξεν ο βίος του εν αγίοις πατρός ημών Σωφρονίου, όστις εν τώ Φωτί της δόξης του Κυρίου αγαλλόμενος, πρεσβεύει υπέρ πάντων των ευσεβών και Ορθοδόξων χριστιανών.
