Οι Βούλγαροι κατακτητές, μετά από προδοσία, συνέλαβαν και εκτέλεσαν Έλληνες έξω από την Παλαιοκώμη, 6 Οκτωβρίου 1941

Τα αδέλφια Λάμπρος (αριστερά) και Αραμπατζής Μαζαράκης (δεξιά)

Στις 6 Οκτωβρίου 1941, οι Βούλγαροι κατακτητές, μετά από προδοσία, συνέλαβαν και εκτέλεσαν Έλληνες έξω από την Παλαιοκώμη.

Ο Απόστολος Τζανής.

Στις 5 Οκτωβρίου, αντιστασιακοί αποφάσισαν να διασχίσουν το Στρυμόνα και να εγκαταλείψουν τη βουλγαροκρατούμενη περιοχή μέχρι να σταματήσουν οι έρευνες. Η απόπειρά τους να περάσουν το ποτάμι από την περιοχή του χωριού Μύρκινος απέτυχε, καθώς έπεσαν σε βουλγαρική ενέδρα. Με τα λίγα όπλα και τις χειροβομβίδες που είχαν, αντάλλαξαν πυρά και κατάφεραν να διαφύγουν από το βουλγαρικό απόσπασμα, κατευθυνόμενοι προς το βουνό Παγγαίο για να κρυφτούν. Εφόσον ξημέρωνε, κρύφτηκαν σε θάμνους (βατσινιές) μέχρι το βράδυ για να περάσουν απαρατήρητοι, και εκεί συνάντησαν τρεις νέους από τα Κύργια της Δράμας που επίσης προσπαθούσαν να διασχίσουν τον Στρυμόνα.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, γύρω στις 11 το πρωί, έγιναν αντιληπτοί από τρεις βοσκούς από το χωριό Παλαιοκώμη, οι οποίοι τους εντόπισαν χάρη στα σκυλιά τους. Ένας από αυτούς έφυγε γρήγορα και επέστρεψε με ένα βουλγαρικό απόσπασμα υπό τον λοχαγό Στογιάν Κυρίμοφ. Οι Βούλγαροι κυκλώθηκαν τους 10 φυγάδες και τους συνέλαβαν, αρχίζοντας τις εκτελέσεις. Πρώτα εκτέλεσαν τους τρεις νέους από τα Κύργια, που φορούσαν τις χλαίνες του Ελληνικού στρατού. Έπειτα, εκτέλεσαν τον Απόστολο Τζανή, ενώ οι Χαραλαμπίδης και Θωμοπούλου κατάφεραν να σωθούν, παρουσιαζόμενοι ως συγγενείς, και κυρίως λόγω της ικανότητας του Μανόλη Χαραλαμπίδη να μιλάει άπταιστα βουλγαρικά.

Η Μαρίκα Θωμοπούλου περιγράφει στον Σπ. Κουζινόπουλο τις σκηνές της εκτέλεσης

Οι Μαρίκα Θωμοπούλου και Μανόλης Χαραλαμπίδης μεταφέρθηκαν στην Καβάλα, στα υπόγεια της Βουλγαρικής Ασφάλειας Οχράνα και στη συνέχεια στις φυλακές της Δράμας, όπου υπέστησαν άγρια βασανιστήρια για να αποκαλύψουν πληροφορίες σχετικά με τους εκτελεσμένους. Ωστόσο, κατάφεραν να διατηρήσουν το μυστικό.

Οι Βούλγαροι δεν έμαθαν ποτέ την ταυτότητα των εκτελεσθέντων, όπως καταγράφει ο Βούλγαρος ιστορικός Ντασκαλόφ, ο οποίος αναφέρει ότι μια ομάδα έξι ανταρτών προσπάθησε να περάσει το Στρυμόνα, αλλά όλοι τους πιάστηκαν και εκτελέστηκαν εκτός από δύο που γνώριζαν τη βουλγαρική γλώσσα.

Ο Βασίλης Τσουκαλίδης περιγράφει ένα περιστατικό σχετικά με την εκτέλεση των μελών του Μακεδονικού Γραφείου: «Το 1944 περνάω με το αυτοκίνητό μου και τη γυναίκα μου από τη γέφυρα της Μυρίνης. Εκατό μέτρα παραπάνω είναι η παλιά γέφυρα, αχρησιμοποίητη. Εκεί είχαμε μία κρύπτη. Την ξέραμε ο Τζανής, ο Πασχαλίδης, εγώ και ο Κερασίδης. Σταμάτησα το αυτοκίνητο και πήγα στη γέφυρα, ανοίγω την κρύπτη και βρίσκω ένα μπουκάλι με φαρδύ στόμιο. Μέσα με πολλές δίπλες ένα χαρτί. Το παίρνω και φεύγω, δεν το ανοίγω. Φθάνω στην Καβάλα. Το δίνω στον Ερυθριάδη. Σπάζουμε το μπουκάλι και βγάζουμε το χαρτί. Διαβάζουμε: «Αγαπητοί σύντροφοι Γιώργο, Μήτσο, Βασίλη, επιστρέφουμε. Πιστεύουμε θα φτάσουμε. Δράκος Γεώργιος (!), Τζανής Απόστολος, Μωϋσής Πασχαλίδης». Δεν φτάσανε. Μέσα στις βατσινιές εκείνες μαζί με άλλους συντρόφους, το Λάμπρο Μαζαράκη και Αραμπατζή Μαζαράκη και δύο άλλους, έμειναν άταφοι. Μέσα στα βάτα εκείνα έκλεισε η ιστορία της ομάδας μας».

Οι εκτελεσμένοι ήρωες

Οι ήρωες της Εθνικής Αντίστασης που εκτελέστηκαν ήταν:

Απόστολος Τζανής (Κωστάκης): Δάσκαλος

Μωϋσής Πασχαλίδης (Βάσος): Δάσκαλος

Παρασκευάς Δράκος (Μπάρμπας): Μάγειρας, δούλευε στη Θεσσαλονίκη, όταν ήρθε η εντολή για να μεταβεί στη Δράμα.

Λάμπρος Μαζαράκης: Επαγγελματίας

Αραμπατζής Μαζαράκης: Επαγγελματίας

Μανόλης Χαραλαμπίδης: Επαγγελματίας

Μαρίκα Θωμοπούλου-Γεωργίου: Δασκάλα 

Πηγή

Τα στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου «Δράμα 1941: Μία παρεξηγημένη εξέγερση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη».