Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 5 Νοεμβρίου 1989

Οι βουλευτικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1989 ήταν οι δεύτερες που έγιναν τη χρονιά εκείνη. Διεξήχθησαν από υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον τότε πρόεδρο του Αρείου Πάγου Ιωάννη Γρίβα και έφεραν στην πρώτη θέση το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, αλλά, και πάλι, χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν με ένα σύστημα παραλλαγής της απλής αναλογικής (εκλογικός νόμος 1847/1989) που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου την άνοιξη του 1989.

Η Νέα Δημοκρατία ανέβασε το ποσοστό της σε 46,19%, από το 44,28% που είχε λάβει τον Ιούνιο, χωρίς όμως και πάλι να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, καθώς έλαβε 148 έδρες. Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου ανέβασε το ποσοστό του σε 40,67% από το 39,13% του Ιουνίου με τον αρχηγό του υπόδικο και άρρωστο, λαμβάνοντας 128 έδρες, και διαψεύδοντας όλες τις δημοσκοπήσεις.[1] Ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου είδε το ποσοστό του να πέφτει στο 10,97% από το 13,13% του Ιουνίου, ενώ έλαβε 21 έδρες.

Οι δεύτερες αυτές εκλογές μέσα στην ίδια χρονιά υπήρξαν αποτέλεσμα των πολιτικών εξελίξεων που είχαν δρομολογηθεί το καλοκαίρι του 1989, όταν, μετά το αδιέξοδο των εκλογών της 18ης Ιουνίου, η Νέα Δημοκρατία και ο Συνασπισμός είχαν σχηματίσει, στις 2 Ιουλίου, κυβέρνηση συνεργασίας (κυβέρνηση Τζαννετάκη) με διακηρυγμένο στόχο την παραπομπή των υπευθύνων για την υπόθεση Κοσκωτά ενώπιον του κινδύνου παραγραφής. Η κυβέρνηση αυτή, αφού ολοκλήρωσε την διαδικασία των παραπομπών, παραιτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου, και την ίδια μέρα παρέδωσε την εξουσία στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Γρίβα.

Η περίοδος ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις, από τον Ιούνιο μέχρι τον Νοέμβριο του 1989, υπήρξε εξαιρετικά πυκνή σε συνταρακτικά γεγονότα και ανατροπές, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς (το 1989 θεωρείται το σημαντικότερο έτος στις μεταπολεμικές διεθνείς σχέσεις), καθώς ολόκληρη η παγκόσμια ψυχροπολεμική τάξη πραγμάτων κατέρρεε, σε όλα τα επίπεδα.

Στην Ελλάδα, η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη στο Κολωνάκι στις 26 Σεπτεμβρίου και η απόπειρα δολοφονίας του ίδιου του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στην Μυτιλήνη την νύχτα της 21ης προς 22 Οκτωβρίου αποτέλεσαν το απόγειο της επιρροής των τρομοκρατικών οργανώσεων στην δημόσια ζωή. Ο Μπακογιάννης δολοφονήθηκε από την 17 Νοέμβρη την ημέρα που επρόκειτο να συζητηθεί η παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στην Βουλή, με εισηγητή της ΝΔ τον ίδιο. Ο Μιχάλης Παυλής, που αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Μητσοτάκη, ήταν ανθυπασπιστής της Πολεμικής Αεροπορίας και επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ υπηρετούσε στην ΕΥΠ. Το σύνολο σχεδόν των εφημερίδων που υποστήριζαν τη ΝΔ κατηγόρησαν το ΠΑΣΟΚ ότι «ελέγχει και κατευθύνει» την τρομοκρατία στην Ελλάδα,[2][3] κατηγορία που κατέρρευσε μετά την εξάρθρωση της 17 Νοέμβρη το 2002.

Ως αποτέλεσμα των εκλογών αυτών, συγκροτήθηκε, στις 23 Νοεμβρίου, η οικουμενική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα, με στήριξη από την Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και το Συνασπισμό (στον οποίο μετείχε τότε και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας), δηλαδή περίπου από το 98% όσων είχαν ψηφίσει στις εκλογές..

Αποτίμηση εκλογών

Οι δεύτερες εκλογές του 1989 έδειξαν ότι το ΠΑΣΟΚ, με τον ηγέτη του κατηγορούμενο και άρρωστο, αύξησε την δύναμή του, ενώ η ΝΔ παρ' ότι επίσης αύξησε τη δύναμή της, πάλι δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει κυβερνητική πλειοψηφία.

Ο χαμένος των εκλογών υπήρξε ο Συνασπισμός, ο οποίος είδε το ποσοστό του να πέφτει, και την στρατηγική του να αποδοκιμάζεται από πολλούς οπαδούς του. «Φαίνεται ότι οι τολμηρές και πρωτοφανείς πρωτοβουλίες του τον Ιούνιο του 1989 δε βρήκαν καθολική αποδοχή στο εκλογικό σώμα της Αριστεράς, το οποίο εξέφρασε την αντίδρασή του στη συμμαχία ΝΔ-Συνασπισμού». Η στρατηγική της «Εκσυγχρονιστικής Αριστεράς» και των συμμαχιών με την Δεξιά αποδοκιμάστηκε έμπρακτα, ενώ αντίθετα δικαιώθηκε η αντιδεξιά στρατηγική του Ανδρέα Παπανδρέου.

Αποτελέσματα

Στο Νομό Σερρών, η Νέα Δημοκρατία έλαβε 53,35% (99.309 ψήφους), το ΠΑΣΟΚ 38,82% (71.147 ψήφους) και ο Συνασπισμός 7,40% (13.772 ψήφους). Εκλέχθηκαν βουλευτές από τη Ν.Δ. οι Αχιλλέας Καραμανλής, Νικόλαος Κλείτος, Θεόδωρος Παπαδόπουλος και Ιωάννης Παναγιωτίδης, από το ΠΑΣΟΚ οι Ιωάννης Ανθόπουλος, Αλέκος Δαμιανίδης και Βασίλης Βασιλακάκης, και από τον Συνασπισμό ο Φιντίας Βελίκης.