Εφημερίδα Απόλλων (εκδιδόταν από τον Αναστάσιο Πολυζωίδη)
Το πρώτο φύλλο – 11 Μαρτίου 1831 – της αντιπολιτευόμενης τον Καποδίστρια εφημερίδας «Απόλλων».
Ο Απόλλων: Εφημερίς της Ύδρας – Το αντιπολιτευτικό όργανο των συνταγματικών κατά του Καποδίστρια
Ο Απόλλων (11 Μαρτίου-30 Σεπτέμβρη 1831), ήταν εφημερίδα η οποία εκδιδόταν στην Ύδρα από τον Αναστάσιο Πολυζωίδη. Κυκλοφόρησε συνολικά 61 φύλλα.
Οι απαρχές
Προαναγγέθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1830 η έκδοσή της για την 1η Ιανουαρίου του 1831. Όμως αποφασίσθηκε η απαγόρευση της κυκλοφορίας της. Στις 6 Μαρτίου προαναγγέλεται εκ νέου η έκδοσή της από τον Αναστάσιο Πολυζωίδη.
Η πολεμική εναντίον του Καποδίστρια
Η εφημερίδα διά του εκδότου της προπαγάνδιζε απροκάλυπτα την αποστασία από την κυβέρνηση του Ιωάννου Καποδίστρια. Αμείλικτη ήταν η πολεμική εναντίον του, επειδή εμπόδιζε την ελευθεροτυπία και αρνιόταν τη σύγκληση νέας εθνοσυνελεύσεως. Άρχισε να δημοσιεύει σειρά ομαδικών αναφορών νησιοτών που απευθύνονταν προσωπικά στον Κυβερνήτη: από τους Ψαριανούς, τους Ερμουπολίτες και κατέκριναν τον τρόπο διακυβερνήσεώς του. Ο διοικητής της Ύδρας και άλλοι απεσταλμένοι από την κυβέρνηση επιχείρησαν να εμποδίσουν την σχετική αρθρογραφία της εφημερίδος ή να έλθουν σε κάποια συνδιαλλαγή με τον εκδότη της. Όμως κάθε απόπειρα ελέγχου ήταν αναποτελεσματική: ένοπλοι Υδραίοι φρουρούσαν το τυπογραφείο συνεχώς. Η είδηση της δολοφονίας του Καποδίστρια πανηγυρίστηκε από την εφημερίδα με την αναγγελία στους αναγνώστες ότι «οι δύο Μαυρομιχάληδες έγιναν μιμηταί των Αρμοδίων και Αριστογειτόνων, των Βρούτων και των Κασσίων, δια να απαλλάξουν το έθνος από από το τέρας της τυραννίας...». Αμέσως μετά τη δολοφονία ο Απόλλων έπαψε να εκδίδεται, διότι «ο σκοπός επληρώθη».
Ιστορικό
Ο Απόλλων Εφημερίς της Ύδρας, πολιτική και φιλολογική. Ύδρα, 11 Μαρτ. 1831 – 7 Οκτ. 1831, αρ. φ. 1 – 60. Ιδρυτής – εκδότης: Αναστάσιος Πολυζωίδης. Μότο: «Ούτε εκ του Κόσμου τον Ήλιον ούτε εκ της Ομιλίας αρτέον την Παρρησίαν» (Πλούταρχος). Από το φ. 6 (28 Μαρτ. 1831) προστίθεται το σύνθημα «Εθν. Συνέλευσις! Σύνταγμα!», το οποίο γίνεται στο φ. 46 (15 Αυγ. 1831) «Ελεύθερ’ Εκλογαί! Σύνταγμα!». Δισεβδομαδιαία (Τετάρτη και Σάββατο), τετρασέλιδη, δίστηλη, διαστάσεων 32×22 εκ. Ετήσια συνδρομή, 36 φοίνικες, κατά τετραμηνία 12 φοίνικες. Από το φ. 40 αναγράφεται η ετήσια συνδρομή σε τάλληρα, έξι και δύο αντίστοιχα. Είχε ως βάση της κυκλοφορίας της τους συνδρομητές. Ο εκδότης, που μιλά για τον «μέγαν αριθμόν των συνδρομητών μας», εξέδωσε δύο προκηρύξεις (Ναύπλιο, 19 Δεκ. 1830 και Ύδρα, 6 Μαρτίου 1831) και παραρτήματα όταν το απαιτούσε η ύλη (αρ. φ. 15, 29 Απρ. 183Τ αρ. φ. 24, 30 Μαΐου 1831· αρ. φ. 31, 24 Ιουν. 1831· αρ. φ. 42, 1 Αυγ. 1831· αρ. φ. 44-45, 12 Αυγ. 1831· αρ. φ. 48-49, 26 Αυγ. 1831· αρ. φ. 59, 30 Σεπτ. 1831). Διέθετε ιδιόκτητο τυπογραφείο όπως φαίνεται από την είδηση στο φ. 20-21 (20 Μαΐου 1831): «εξ αιτίας τίνος επισκευής, της οποίας έλαβεν εν τω μεταξύ χρείαν το ατελές πιεστήριόν μας […] ηναγκάσθημεν ν’ αναβάλωμεν το φύλλον του Σαββάτου, και να συνάψωμεν αυτό με το σημερινόν».
Πρόκειται για πολιτική, αντιπολιτευτική εφημερίδα, την πρώτη στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Το πρώτο φύλλο της, σύμφωνα με την προκήρυξη της 19ης Δεκεμβρίου 1830, θα κυκλοφορούσε στο Ναύπλιο την 1η Ιανουάριου 1831. Η απόφαση να απαγορευθεί η κυκλοφορία του Απόλλωνα και να κατασχεθεί το πρώτο φύλλο από την αστυνομία έγινε κατά παράβαση των ψηφισμάτων της Δ’ Εθνοσυνέλευσης του Άργους (1829), που όριζε τον Τύπο ανεξάρτητο και την έκδοση εντύπου χωρίς να χρειάζεται κυβερνητική άδεια.
Στις 6 Μαρτίου 1831 ο Αναστάσιος Πολυζωίδης με νέα προκήρυξη γνωστοποίησε την επανέκδοση του Απόλλωνα στην Ύδρα με την υποστήριξη της οικογένειας Κουντουριώτη. Από το πρώτο φύλλο ο εκδότης έθεσε το ζήτημα της ελευθεροτυπίας, αναφερόμενος με σειρά άρθρων του στην παρεμπόδιση της έκδοσης και κυκλοφορίας του φύλλου στο Ναύπλιο, καυτηριάζοντας τα ανελεύθερα μέτρα του Καποδίστρια.
Η αντιπολίτευση εκμεταλλεύτηκε την παραβίαση των συνταγματικών διατάξεων, εγκολπώθηκε την υπόθεση και πρόβαλε τον Απόλλωνα ως σύμβολο της διωκόμενης πολιτικής ελευθερίας. Η εξασφάλιση της έκδοσης της εφημερίδας αποτελούσε επιδίωξη της αντιπολίτευσης εφόσον θα κάλυπτε το κενό που άφησε, ύστερα από τη δίωξη της, η εφ. Ηώς (1830) του Εμμανουήλ Αντωνιάδη.
Εκτός από την αρθρογραφία δημοσίευσε επίσης εσωτερική ειδησεογραφία, φιλολογία, ποίηση, αγγελίες βιβλίων κ.ά. Καταχώρησε πολλές ειδήσεις μεταφρασμένες από ξένες εφημερίδες.
Είναι έκδηλη η προσπάθεια του εκδότη Αν. Πολυζωίδη να πληροφορήσει έγκυρα το ελληνικό αναγνωστικό κοινό για τις ζυμώσεις τις πολιτικές μεταβολές, τους αγώνες των λοιπών ευρωπαϊκών κρατών για την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας και των συνταγματικών ελευθεριών. Δημοσίευσε ψηφίσματα, διαμαρτυρίες και αναφορές των κατοίκων των διάφορων ελληνικών περιοχών για την τήρηση των νόμων και εναντίον αυθαιρέτων κυβερνητικών πράξεων, έλεγχο των νομοθετημάτων, αυστηρές επικρίσεις για υπερβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας στα οικονομικά ζητήματα, θεωρώντας ότι η κυβερνητική πολιτική δεν ήταν εύστοχη και αποτελεσματική ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων του έθνους.
Οι προσπάθειες του Καποδίστρια να παρεμποδίσει την έκδοση και την κυκλοφορία του Απόλλωνος απέτυχαν, παρότι στις 26 Απριλίου 1831 εξέδωσε τον πρώτο νόμο περί Τύπου στην Ελλάδα, με πολλά βάρη για την ελευθεροτυπία. Στην εφημερίδα θα πρέπει να αποδοθεί σημαντικό μέρος της ευθύνης για τη διάδοση του πνεύματος εμπάθειας ανάμεσα στα αντιμαχόμενα μέρη, που οδήγησε στα τραγικά γεγονότα του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου 1831. Στο φύλλο της 30ης Σεπτεμβρίου 1831 αναγγέλλεται ο φόνος του Καποδίστρια και εξαίρεται ο πατριωτισμός των φονέων του, τους οποίους δικαιολογεί για την πράξη τους.
Λίγες ημέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 9 Οκτωβρίου 1831 θα κυκλοφορήσει το τελευταίο φύλλο του «Απόλλωνα», στο οποίο ο εκδότης του δηλώνει: «Παύομεν την έκδοσιν της εφημερίδος μας, επειδή απολαύσαμεν τον σκοπόν μας – ο τύραννος δεν υπάρχει πλέον».
Πηγές
Γιούλα Κουτσοπανάγου, «Ο Απόλλων», Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου,τομ. 1ος, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών – Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα, 2008, σελ.257-258.
Η δίωξη της εφημερίδας «Ο Απόλλων», Ναύπλιο 1831, ο Ερανιστής, Vol 9 (1971) Χρήστος Κ. Λούκος.
