Όσιος Ηλίας (Ηλιού) Μουρόμας ο Θαυματουργός «ὁ ἐν τῷ Σπηλαίῳ», 19 Δεκεμβρίου

Ο Άγιος Ηλίας ήταν μοναχός στη Μονή των Κοντινών Σπηλαίων στο Κίεβο. Καταγόταν από την πόλη του Μούρομ και αποκαλούνταν «Τσαγκάρης» ή «Υποδηματοποιός». Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ταυτίζεται με τον διάσημο πολεμιστή Ηλία του Μούρομ, ο οποίος αποτελεί θέμα ρωσικών μπαλάντων και της 3ης Συμφωνίας του Γκλιέρ. Ωστόσο, δεν υπάρχει ισχυρή βάση για την εγκυρότητα αυτής της υπόθεσης.

Ο Άγιος Ηλίας εκοιμήθη με τα δάχτυλα του δεξιού του χεριού σχηματισμένα ώστε να κάνουν το Σημείο του Σταυρού με τη θέση που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία: τα τρία πρώτα δάχτυλα μαζί, ενώ τα δύο εξωτερικά δάχτυλα είναι διπλωμένα προς την παλάμη [σε αντίθεση με το Σημείο του Σταυρού που χρησιμοποιούσαν οι «Παλαιοί Τελετουργικοί»]. Κατά τη διάρκεια της διαμάχης με το Σχίσμα των Παλαιών Τελετουργικών (17ος - 19ος αιώνας), αυτή η πληροφορία για τον Άγιο χρησιμοποιήθηκε ως ισχυρή απόδειξη υπέρ της παρούσας θέσης των δακτύλων.

Ο Άγιος Ηλίας τιμάται επίσης τη Δεύτερη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής (Σύναξη όλων των Οσίων Πατέρων των Σπηλαίων του Κιέβου), στις 10 Ιουνίου (Σύναξη όλων των Αγίων του Ριαζάν και της Σιβηρίας), στις 23 Ιουνίου (Σύναξη των Αγίων του Βλαδιμήρ) και στις 28 Σεπτεμβρίου (Σύναξη των Οσίων Πατέρων του Κιέβου, των οποίων τα λείψανα βρίσκονται στις Κοντινές Σπηλιές του Αγίου Αντωνίου).

Λειτουργικά κείμενα

Τροπάριον – Ήχος Δ΄
Δεῦτε, πάντες οἱ πιστοί, τιμήσωμεν τὸν Ὅσιον Πατέρα ἡμῶν Ἠλίαν τὸν ἐκ Μούρομ, ἐν πνευματικαῖς ᾠδαῖς, / τὸν λύχνον τῆς Μονῆς τῶν Σπηλαίων καὶ μέγαν πρεσβευτὴν ὑπὲρ πάσης τῆς Ρωσίας, / τὸν δεικνύοντα ἡμῖν εἰκόνα πολεμικῶν καὶ πνευματικῶν κατορθωμάτων, / καὶ νῦν τὰ θαύματα τῆς χάριτος καταλάμποντα. / Κατὰ τὸν ἴδιον τρόπον συρρέοντες πρὸς τὸ σεβάσμιον θησαυρὸν τῶν λειψάνων αὐτοῦ, / ἀσπαζόμεθα αὐτὰ καὶ μετὰ ἀγάπης κραυγάζομεν· / «Ἱκέτευε τὸν Χριστὸν Θεὸν διαφυλάξαι τὴν γῆν ἡμῶν / καὶ δωρήσασθαι ἡμῖν μέγα ἔλεος.»

Τροπάριον – Ήχος Γ΄
Σήμερον ἡ Ρωσικὴ γῆ ἀγάλλεται, / δοξάζουσα τὸν πολεμιστὴν καὶ θαυματουργὸν αὐτῆς Ἠλίαν τὸν ἐκ Μουρωμέτς, / ὅτι μένει ἐν τῇ Θριαμβεύουσῃ Ἐκκλησίᾳ, / καὶ συγκάτοικος τῆς Στρατευομένης Ἐκκλησίας, / παρακαλῶν τὸν Κύριον εἰς βοήθειαν κατὰ τῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν τῆς Ἁγίας Ρωσίας, / ὅπως ὁ λαὸς τῆς Ρωσίας δοξάζῃ καὶ τιμᾷ τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀνεμποδίστως.

Κοντάκιον – Ήχος Η΄
Ὡς μέγας φωστὴρ τῆς Ρωσικῆς γῆς, / ὤφθης ἀνίκητος στρατηλάτης τοῦ Οὐρανίου Βασιλέως, / καὶ θεοκίνητος στολισμὸς μοναστικῶν. / Καὶ νῦν, παριστάμενος μετὰ τῶν Ἀγγέλων πρὸ τοῦ Θρόνου τοῦ Θεοῦ, / ἱκέτευε τὸν Δεσπότην Χριστὸν, τὸν Δημιουργὸν πάντων, / ὅπως ῥυσθῶμεν πάντων τῶν θλίψεων καὶ ἀναγκαίων, / καὶ οἱ τιμῶντες τὴν ἁγίαν σου μνήμην κραυγάζωμεν πρὸς σὲ· «Χαίροις, Ὅσιε Ἠλία, Πάτερ ἡμῶν.»