Το ιερό Μυστήριο του Ευχελαίου

 Στην Αγία Γραφή, στην επιστολή του αποστόλου Ιακώβου του Αδελφόθεου διαβάζουμε τα εξής:

«Ασθενεί τις εν υμίν; Προσκαλεσάσθω τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας και προσευξάσθωσαν επ’ αυτόν, αλείψαντες αυτόν ελαίω εν τω ονόματι αυτού. Και η ευχή της πίστεως σώσει τον κάμνοντα και εγερεί αυτόν ο Κύριος, καν αμαρτίας η πεποιηκώς αφεθήσεται αυτώ» (επιστολή Ιακώβου ε΄ 14-15).

Δηλαδή: «Είναι κάποιος από σας άρρωστος; Να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας να προσευχηθούν γι’ αυτόν και να τον αλείψουν με λάδι, επικαλούμενοι το όνομα του Κυρίου. Και η προσευχή που γίνεται με πίστη θα σώσει τον άρρωστο. Ο Κύριος θα τον κάνει καλά. Κι αν έχει κάνει αμαρτίες θα του τις συγχωρήσει».

Σύμφωνα, λοιπόν, με το αγιογραφικό χωρίο σκοπός του ιερού μυστηρίου του Ευχελαίου είναι πρωταρχικά η ίαση της σωματικής νόσου. Ευχέλαιο είναι το ιερό Μυστήριο κατά το οποίο, δια της ειδικής τελετής, αγιάζεται υπό του Αγίου Πνεύματος δια του Ιερέως το έλαιο και με αυτό χρίονται οι πιστοί εις ίαση ψυχής και σώματος.

Μια ακόμη αναφορά έχουμε από τo Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον «καὶ ἤλειφον ἐλαίῳ πολλοὺς ἀρρώστους καὶ ἐθεράπευον.» Μαρκ.6.13.

Εκτός όμως των παραπάνω αναφορών στη Καινή Διαθήκη, που αποτελούν και τον πυρήνα της καθιέρωσης της τελετουργικής ανάπτυξης αυτού του Μυστηρίου, σημειώνεται ότι και από την αρχαιότητα και κατά τους αποστολικούς χρόνους υπήρχαν τα λεγόμενα "ιάματα" ή "χαρίσματα ιαμάτων" με θεραπευτική ιδιότητα, (των οποίων γίνεται λόγος στην προς Κορινθίους Α΄ επιστολή, ιβ:9) τα οποία έκαναν χρήση και οι πρώτοι χριστιανοί χωρίς όμως αυτά να έχουν σύνδεση με την τάξη των ιερέων. Έτσι γίνεται διάκριση αυτών από το μυστήριο του Ευχελαίου, όπως ορίσθηκε από τους Αποστόλους και δι' αυτών τελείται από επισκόπους και ιερείς.

Κατά τον 4ο αιώνα, υπήρχαν ήδη ειδικές ευχές για την ευλογία του ελαίου[4]. Ομοίως και στο περίφημο "Ευχολόγιο του Σεραπίωνα" όπου περιλαμβάνει μακρά "ευχή ελαίου νοσούντων". Όσον αφορά επί της τελετουργίας φέρεται να καθορίστηκε από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αρσένιο (1255 - 1260) αν και προϋπήρχαν σχετικές διατάξεις σε άλλα Πατριαρχεία. Ιδιαίτερο λόγο περί του μυστηρίου του Ευχελαίου έχει κάνει ο Συμεών ο Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο "Περί της ιεράς τελετής του αγίου ελαίου".

Το Ευχέλαιο εκφράζει την αγάπη και τη στοργή της Εκκλησίας προς ένα άρρωστο μέλος της, για το οποίο προσευχόμαστε. Το Μυστήριο δεν είναι μια πράξη μαγική. Εκείνο που απαιτείται είναι η πίστη και η μετάνοια, καθώς και η προσευχή στο όνομα του Κυρίου Ιησού.

Η τέλεση του μυστηρίου γίνεται κανονικά από επτά Ιερείς, όσα και τα ευαγγελικά αναγνώσματα αλλά και οι ευχές του Μυστηρίου. Σήμερα όμως τελείται και από έναν Ιερέα.

Το Ευχέλαιο τελείται για τη ψυχή και το σώμα κάθε ανθρώπου που ασθενεί. Σε ασθενείς που, εξ αιτίας σοβαρότατης ασθένειας, είναι ανίκανοι να εκφράσουν και να ομολογήσουν τις αμαρτίες τους στον Ιερέα-Πνευματικό, είναι αποδεκτό ότι συγχωρούνται οι αμαρτίες με το Μυστήριο του Ευχελαίου.

Βέβαια, η τέλεση του μυστηρίου δεν περιορίστηκε μόνο στους σωματικά ασθενείς, αλλά επεκτάθηκε γενικότερα για όλους τους πιστούς, για την ενδυνάμωση και την καταλληλότερη προετοιμασία τους στα πνευματικά αγωνίσματα. Γι’ αυτό και πολλοί πιστοί προσκαλούν στο σπίτι τους τον ιερέα για να τελέσει το μυστήριο όχι μόνο όταν ασθενούν, αλλά και για πνευματική ενίσχυση (π. χ. την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής). Ο κύριος σκοπός όμως στο οποίο αποβλέπει το Μυστήριο παραμένει η θεραπεία των σωματικών ασθενειών και όχι η άφεση των αμαρτιών για τον χριόμενο. Το Ευχέλαιο δεν καταργεί φυσικά το ιερό Μυστήριο της Εξομολογήσεως, αλλά σε αυτό δίδεται άφεση αμαρτιών που έγιναν από άγνοια ή εκείνων που λησμονήσαμε, αλλά μετανιώσαμε γι’ αυτές.

Τη Μεγάλη Τετάρτη η Ορθόδοξη Εκκλησία τελεί σε όλους τους Ιερούς Ναούς το μυστήριο του Ευχελαίου, και το τελεί για όλους τους πιστούς, είτε είναι υγιείς, είτε ασθενείς, και χρίει όλους τους χριστιανούς «εις ίασιν ψυχής και σώματος». Και η τέλεση αυτή σκοπό έχει σκοπό την καταλληλότερη ψυχοσωματική προετοιμασία μας για τη συμμετοχή μας στο Θείο Πάθος του Σταυρωθέντος και Αναστάντος Κυρίου μας.

Δομή του Μυστηρίου

• Ευχές για τον Αγιασμό του Ελαίου

• Ανάγνωση 7 Αποστολικών περικοπών

• Ανάγνωση 7 Ευαγγελικών περικοπών

• Ευχές για τους πιστούς

• Επάλειψη των πιστών με αγιασμένο έλαιο –το οποίο συμβολίζει την αγαθότητα του Θεού- στο μέτωπο και στα χέρια

Τι χρειάζεται για την τέλεση του Μυστηρίου:

Πρώτα να συνεννοηθείτε με τον Ιερέα για την ημέρα και την ώρα της τελέσεως. Την ημέρα εκείνη πρέπει, σε ένα ευπρεπισμένο τραπέζι του σπιτιού, να υπάρχουν:

• Μια εικόνα του Χριστού ή της Παναγίας

• Ένα πιάτο με αλεύρι (με το οποίο αργότερα θα κάνουμε πρόσφορο) ή ένα πρόσφορο που θα δώσουμε στην Εκκλησία για να προσκομιστεί

• Θυμιατό στο οποίο θα καίει λιβάνι

• Επτά κεριά πάνω στο πρόσφορο ή στο αλεύρι τα οποία ανάβει ένα–ένα ο ιερέας σε κάθε ευαγγελική περικοπή

• Ένα αναμμένο καντήλι ή ποτήρι με λάδι και αναμμένο φυτίλι

• Ξυλάκια με βαμβάκι για επίχριση

• Ένα χαρτί με τα ονόματα της οικογένειάς μας και όσων παραβρίσκονται στο Ευχέλαιο, που θα μνημονεύσει ο Ιερέας κατά τη διάρκεια του ιερού Μυστηρίου

Πηγές

Καθεδρικος Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης Χολαργού

Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον

 Ιακώβου 5, 14-15 "14.

Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τομ. ΙΑ΄, σελ. 833.

Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, τομ. 8ος, σελ. 573.