Άγιος Γαβριήλ ο Ιερομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Πεκίου Σερβίας, 13 Δεκεμβρίου

Yψού κρεμασθείς τον κρεμασθέντα ξύλω,

Mιμή Γαβριήλ, και στέφη διπλώ στέφει.

Ο Γαβριήλ Α΄ Ράιτς (ή Ράσκοβιτς), γεννημένος το 1595 στο χωριό Στίτκοβο της περιοχής Νέα Βάρσος στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία, υπήρξε Επίσκοπος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και Πατριάρχης του Πεκίου από το 1648 έως το 1655. Αγιοποιήθηκε από την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ως Ιερομάρτυρας, με την μνήμη του να τιμάται στις 13 Δεκεμβρίου (Ιουλιανό ημερολόγιο) και στις 30 Αυγούστου στον εορτασμό των Σέρβων Αγίων.

Προερχόταν από οικογένεια γαιοκτημόνων και υπηρέτησε ως Μητροπολίτης Σμεντερέβου και κατόπιν ως Μητροπολίτης Νόβι Παζάρ και Ράσκας. Το 1644 ανέστησε το μοναστήρι Κόβιλ, όπου έζησε για κάποιο διάστημα.

Ως Πατριάρχης του Πεκίου, πραγματοποίησε ταξίδια στην Κωνσταντινούπολη και τη Μόσχα, αλλά και συναντήσεις με καθολικούς επισκόπους. Κατηγορήθηκε για υποκίνηση εξέγερσης εναντίον των Οθωμανών και για βάπτιση Τούρκων και Εβραίων. Εκτελέστηκε δια απαγχονισμού στην Προύσα στις 18 Ιουλίου 1659.

Με άδεια των Τούρκων, είχε πάει στη Βλαχία και Ρωσία για να μαζέψει χρήματα, για τις ανάγκες της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Τότε κατηγορήθηκε από τον επίτροπο του στην Αρχιεπισκοπή, Βούλγαρο Μάξιμο, ότι επιβουλεύεται την Τουρκική εξουσία. Έτσι, όταν ο Γαβριήλ επέστρεψε απ’ τη Ρωσία, βρήκε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο τον Μάξιμο. Αμέσως τότε ο Γαβριήλ, προέβηκε σε ενέργειες για την έξωσή του.

Ο Μάξιμος όμως πήγε στην Προύσα, όπου βρισκόταν ο Σουλτάνος και ο Βεζίρης και επανέλαβε τις συκοφαντίες εναντίον του Γαβριήλ. Τότε ο Βεζίρης κάλεσε τον Γαβριήλ από τη Σερβία στην Προύσα.

Εκεί, αφού τον ανέκρινε, πείστηκε μεν ότι πρόκειται για συκοφαντία, αλλά αξίωσε από τον μάρτυρα ν’ αρνηθεί τον Χριστό για να έχει τιμές και αξιώματα. Ο Ιεράρχης απέκρουσε τις προτάσεις και παρέμεινε ακλόνητος στη χριστιανική πίστη.

Ο Otto Meinardus, τοποθετεί το μαρτύριο του νέου Ιερομάρτυρα αυτού, στις 13 Οκτωβρίου 1681 μ.Χ.