Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Ναζιανζού πατέρας του αγίου Γρηγορίου θεολόγου, 1 Ιανουαρίου

Ἐγκωμιαστὴν οἴκοθεν πλουτεῖς, Πάτερ,

Τῆς σῆς τελευτῆς, σοῦ ἐκ μηροῦ γόνον.

Ο Άγιος Γρηγόριος ήταν επίσκοπος Ναζιανζού και πατέρας του Αγίου Γρηγορίου θεολόγου και πριν μπει στον κλήρο, ήταν ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, και σε θέση, που μπορούσε να χρηματίζεται, όπως κατά κανόνα έκαναν και οι συνάδελφοι του. Η τιμιότητα του όμως δεν τον άφησε να κάνει άνομο κέρδος ούτε μια δραχμή.

Στην αρχή ο Γρηγόριος άνηκε σε μια θρησκευτική αίρεση, που οι οπαδοί της ονομάζονταν Υψιστάριοι. Στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη τον οδήγησε η ευσεβέστατη και μορφωμένη σύζυγος του, Αγία Νόννα (βλέπε 5 Αυγούστου). Τότε ο Γρηγόριος ήταν πολύ νέος. Βαπτίστηκε το 325 μ.Χ., αναδείχτηκε επίσκοπος Ναζιανζού το 328 μ.Χ. και επισκόπευσε για 45 χρόνια.

Κατά την επισκοπική του σταδιοδρομία, έζησε με τρόπο άξιο για να τον αγιοκατατάξει. Και το άξιζε και μόνο με το γεγονός ότι απ' αυτόν και τη σύζυγο του Νόννα, αγία κι αυτή, προήλθαν δύο γιοι, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος (βλέπε 25 Ιανουαρίου) και ο Καισάριος ο ιατρός (βλέπε 9 Μαρτίου), ανακηρυγμένοι άγιοι, και μια κόρη, η Γοργονία, αγία και αυτή (βλέπε 23 Φεβρουαρίου).

Ο Γρηγόριος παρέδωσε ειρηνικά και με αγιότητα την ψυχή του στον Θεό.

Βιογραφία

Ο Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος ή Γρηγόριος Ναζιανζηνός ο Πρεσβύτερος (276-374) ήταν χριστιανός επίσκοπος της Ναζιανζού, εντός της ρωμαϊκής επαρχίας της Καππαδοκίας. Ήταν πατέρας του Αγίου Γρηγορίου Ναζιανζηνού.

Ο Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος ήταν Καππαδόκης προύχοντας ο οποίος πιθανολογείται πως ανήκε σε αίρεση Υψιστάριων - θρησκευτικής ομάδας η οποία συνδύαζε ιουδαϊστικά, χριστιανικά και ζωροαστρικά στοιχεία - προτού μεταστραφεί στον Χριστιανισμό και, στην συνέχεια, βαπτιστεί το έτος 325, έτος διεξαγωγής της Πρώτης Συνόδου της Νίκαιας. Η παράδοση αναφέρει πως ο Γρηγόριος έγινε μάρτυρας εμφάνισης κατά την διάρκεια της βάπτισής του.

Χειροτονήθηκε επίσκοπος, το 329, στη Ναζιανζό, πόλη της οποίας και παρέμεινε επίσκοπος για το υπόλοιπο της ζωής του. Παντρεύτηκε τη Νόννα. Διέθετε οικία στην Καρβάλι, ενώ ο ίδιος ήταν εύπορος γαιοκτήμονας. Ο Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος μελέτησε και υπερασπίστηκε την αντίληψη της Εκκλησίας η οποία υποστηρίχθηκε από την Πρώτη Σύνοδο της Νίκαιας[6]. Προχώρησε στην ανέγερση εκκλησίας στη Ναζιανζό με χρηματοδότηση από την προσωπική του περιουσία. Ο επικήδειος λόγος του Γρηγορίου Ναζιανζηνού τον περιγράφει ως δυναμικό.

Γνωστή είναι σύγκρουση η οποία έλαβε χώρα εντός της επισκοπής του, για σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ του ιδίου και μοναχών αναφορικά με το ζήτημα του Αρειανισμού, καθώς ο Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος είχε βάλει την υπογραφή του σε αρειανή πράξη πίστεως του 360[9]. Ο επίσκοπος Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος, προκάλεσε, τότε, την αντίδραση του, υπαγόμενου στον ίδιο, κλήρου. Ο υιός του, Γρηγόριος Ναζιανζηνός πέτυχε να κατευνάσει τις ταραχές, καταδεικνύοντας την ορθότητα της πίστεως του Γρηγορίου του Πρεσβύτερου.

Διαδραμάτισε, σε αριθμό περιπτώσεων, ρόλο ειρηνοποιού κατά τον ορισμό των επισκόπων, ενώ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον ορισμό του Βασιλείου Καισαρείας ως επικεφαλής της επισκοπής του, το 370. Αντάλλασσε αλληλογραφία με τον Άγιο Βασίλειο, επίσης επίσκοπο, αναφορικά με το ζήτημα της υπεράσπισης κάποιου Γλυκερίου, ο οποίος περιτριγυριζόταν από γυναίκες, τις οποίες ο Βασίλειος επιθυμούσε να σταλούν εκ νέου στις οικογένειές τους.

Αυτός ήταν εκείνος ο οποίος ώθησε τον υιό του, Γρηγόριο Ναζιανζηνό, ενάντια στην θέλησή του, να γίνει, αρχικώς, ιερέας, και, στην συνέχεια, επίσκοπος. Προς το 370 δεν διέθετε, πλέον, κάποιον ενεργό ρόλο ως επίσκοπος της Ναζιανζού.

Απόγονοι

Μέσω του γάμου του με τη Νόννα, απέκτησε τρία τέκνα, τον Καισάριο Ναζιανζηνό, ο οποίος κατέστη ιατρός του Κωνσταντίνου Β΄, τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, ο οποίος κατέστη ένας εκ των Πατέρων της Εκκλησίας και Άγιος και την Αγία Γοργονία.