Ο Αγιος Παντελεήμων Σερρών
Ὁ Ἱερός Ναός τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Σερρῶν βρίσκεται στή δυτική πλευρά τῆς ἀκροπόλεως ἔξω ἀπό τά τείχη τῆς πόλεως. Εἶναι ἄγνωστο πότε πρωτοκτίστηκε. Σέ ἱστορικές πηγές ἀναφέρεται ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 12ου αἰώνα λειτουργοῦσε ὡς Ναός τοῦ βυζαντινοῦ νεκροταφείου τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Αὐτό ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τίς παλαιές εἰκόνες πού βρέθηκαν τό 1892 στό Ναό α) τῆς Θεοτόκου «ΜΗΡ ΘΟΥ, Η ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ» καί β) τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἐπιγραφή «ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΜΒΙΟΥ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΑΥΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΖΛΛΣ(1628)». Τό ἔτος 1202 ὁ Ἱερός Ναός καταστράφηκε ἀπό τόν τσαρίσκο τῶν Βουλγάρων Ἰωαννίτση, τόν ἐπονομαζόμενο Σκυλογιάννη, ἐνῶ ἀνακαινίσθηκε ἐκ βάθρων τό 1738 καί τό 1838. Σύμφωνα μέ ἐνεπίγραφες πλάκες τῆς Ρωμαϊκῆς καί Βυζαντινῆς ἐποχῆς, κτίστηκε στό χῶρο τοῦ ρωμαϊκοῦ καί στή συνέχεια βυζαντινοῦ νεκροταφείου τῆς πόλεως τῶν Σερρῶν. Ἀπό τήν ρωμαϊκή ἐποχή βρέθηκε μία ἐνεπίγραφη ἐπιτύμβια πλάκα μέ ἀνάγλυφη ροζέτα καί ἡμικυκλικό στεφάνι πού φέρει τήν ἐπιγραφή «ΜΩΜΩ ΔΙΟΝΥΣΙΩ ΤΩ ΑΝΔ