ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

 «Ἅπαξ ἐλεύσθην» καὶ Θεότεκνος λέγει, Ὡς Παῦλος εἶπε, πρὸς Κορινθίους γράφων. Ο Άγιος Θεότεκνος μαρτύρησε δια λιθοβολισμού.

 Ὡς ἦλθεν ἐν χρῷ τῆς πυρᾶς Θεαγένης, Εἰσῆλθεν αὐτὴν οὐ ταραχθεὶς τῇ θέᾳ. Ο Άγιος Θεαγένης ή Θεογένης μαρτύρησε δια πυρός.

 Κτίστῃ σέβας δοὺς Θεόκτιστος, οὐ κτίσει, Χαίρων κεφαλῆς τὴν ἀφαίρεσιν φέρει. Ο Άγιος Θεόκτιστος μαρτύρησε δια ξίφους.

 Ἐλευθέριον καὶ Ῥουστικὸν τὸ ξίφος, Ἐλευθέρους τίθησι καὶ τῶν γηΐνων. Οι Άγιοι Ρουστίκος και Ελευθέριος υπήρξαν μαθητές του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου (βλέπε 3 Οκτωβρίου). Ο μεν πρώτος ήταν Ιερέας ο δε δεύτερος διάκονος. Ίσως μάλιστα να ήταν και Αθηναίοι. Μαρτύρησαν δια ξίφους μαζί με τον Άγιο Διονύσιο, κατά τον επί Δομετιανού διωγμό (81 - 96 μ.Χ.).

 Διονύσιος σὺν συνάθλων ὀκτάδι, Ζόφου μεταστάς, φωτὸς οἰκεῖ χωρίον. Ο Άγιος Διονύσιος ήταν επίσκοπος Αλεξανδρείας, που μαρτύρησε όταν αυτοκράτορας ήταν ο Ουαλεριανός (254 μ.Χ.). Ο έπαρχος Αιμιλιανός μάταια προσπάθησε να τον αποσπάσει από τη χριστιανική πίστη με υποσχέσεις, απειλές και τιμωρίες. Ο Διονύσιος ήταν δοκιμασμένος αθλητής του Χριστού, ακόμα από τον διωγμό επί Δεκίου. Μαζί του μάζεψε και οκτώ μαθητές του, κατά πάντα άξιους του διδασκάλου στη ζέση της ευσέβειας και στη στερεότητα της πίστης. Όλους, δέσμιους τους έκλεισαν σ' ένα στενό χώρο, όπου τους βασάνισαν σκληρά και έτσι παρέδωσαν τις αγίες τους ψυχές στον Θεό. Τα ονόματα των έξι από τους οκτώ μαθητές του Διονυσίου ήταν, Φαύστος, Γάιος, Πέτρος, Παύλος, Ευσέβιος και Χαιρήμων. Η μνήμη των δύο τελευταίων μαζί μ' αυτή του Φαύστου και Γάιου, επαναλαμβάνεται και την 4η Οκτωβρίου.

Ο Όσιος Διονύσιος αναφέρεται εν συντομία στο Πατερικό της Λαύρας των Σπηλαίων. Το Πάσχα του 1463 μ.Χ. επισκέφτηκε τον τόπο όπου βρίσκονταν τα λείψανα των Πατέρων των Σπηλαίων και φώναξε: «Άγιοι πατέρες και οι αδελφοί, σήμερα είναι μεγάλη ημέρα! Χριστός Ανέστη» και τότε άκουσε μια φωνή σαν βροντή που προερχόταν από τους κεκοιμημένους Πατέρες: «Αληθώς Ανέστη». Από τότε ο Όσιος Διονύσιος έζησε σαν Έγκλειστος την υπόλοιπη του ζωή και μετά από πολλούς αγώνες, κοιμήθηκε εν ειρήνη. Το θαύμα που έγινε στον Όσιο Διονύσιο αναφέρεται στην 8η ωδή του Κανόνα των Αγίων των Σπηλαιών του Κίεβου.

Pυσθείς απείρων πειρατηρίων βίου, Iωάννης άπειρα λήψεται γέρα. Ο Όσιος Ιωάννης στην αρχή είχε πέσει στην πλάνη των μονοφυσιτών. Όταν δηλαδή επί βασιλίσσης Πουλχερίας η Δ' Οικουμενική Σύνοδος στη Χαλκηδόνα καταδίκασε τις αιρετικές δοξασίες του Ευτυχούς, ο Ιωάννης δεν θέλησε να δεχτεί τη δογματική ερμηνεία και απόφαση της συνόδου αυτής. Αλλά το εσωτερικό της ψυχής του Ιωάννη δεν είχε εγωιστικά ελατήρια, ήταν δεκτικό, διότι οι πλούσιοι και ευσεβείς γονείς του, στη Θήβα της Αιγύπτου, τον ανέθρεψαν με την ανάλογη χριστιανική παιδεία. Έτσι ο Θεός ευλόγησε να απαλλαχτεί από την πλάνη του ως έξης. Κάποτε πήγε στην Ιερουσαλήμ, για να προσκυνήσει τον τάφο του Κυρίου και να δεχτεί εκεί τη θεία κοινωνία. Πριν φτάσει η ήμερα εκείνη, ορθόδοξοι κληρικοί, φρόντισαν να τον διαφωτίσουν και να τον απαλλάξουν από την πλάνη του. Αλλά και πάλι ο Ιωάννης βρισκόταν σε αμφιταλάντευση. Την παραμονή λοιπόν της ημέρας που θα κοινωνούσε, άκουσε στ' όνειρο του φωνή, που του έλεγε ότι είναι ανάξιοι να κοινων...

Η Αγία Δάμαρις είναι η πρώτη Αθηναία, που μαζί με τον άγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη (βλέπε 3 Οκτωβρίου) πίστεψαν στο κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου το 52 μ.Χ. Το όνομά της αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων: «Τινὲς δὲ ἄνδρες κολληθέντες αὐτῷ ἐπίστευσαν, ἐν οἷς καὶ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης καὶ γυνὴ ὀνόματι Δάμαρις καὶ ἕτεροι σὺν αὐτοῖς». (Πράξ. ιζ΄ 34). Το γεγονός ότι αναφέρεται ονομαστικά από τον Ευαγγελιστή Λουκά στις Πράξεις του υποδεικνύει ότι πρόκειται για αξιόλογη προσωπικότητα και για γυναίκα από ευγενή οικογένεια και με υψηλή κοινωνική θέση. Είναι γεγονός ότι η χριστιανική κοινότητα των Αθηνών, αρχικά τουλάχιστον, στα χρόνια του Αποστόλου Παύλου, μόλις και διατηρούνταν ανάμεσα στον ειδωλολατρικό κόσμο των Αθηνών. Και είναι και πάλι γεγονός ότι ο Απόστολος Παύλος ουδέποτε επισκέφτηκε ξανά την Εκκλησία των Αθηνών. Ωστόσο η Εκκλησία με επίσκοπο το Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, τον όποιο κατέστησε ο ίδιος ο Παύλος, εξακολουθούσε να υπάρχει και με τον καιρό να αναπτύσσεται. Σ' αυτόν συνέβα...

 Ἔρωτι φλεγόμενος τοῦ σοῦ Δεσπότου, τῇ φλογὶ παρέδωκας σαὐτὸν ἡδέως. Τρίτη Ὀκτωβρίοιο θάνε Διονύσιος. Ο Άγιος Διονύσιος καταγόταν από την πόλη των Αθηνών. Έζησε και μαρτύρησε τα χρόνια που αυτοκράτορας ήταν ο Δομετιανός. Διακρίθηκε για τη φιλοσοφική του κατάρτιση κα τη βαθιά του καλλιέργεια. Αρχικά ήταν ειδωλολάτρης και μέλος της Βουλής του Αρείου Πάγου. Το κήρυγμα όμως του Αποστόλου Παύλου άγγιξε την παιδευμένη και ευαίσθητη ψυχή του και βαπτίσθηκε. Αργότερα διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο των Αθηνών τον ευσεβή Ιερόθεο. Επιβραβεύθηκε από το θεό για τη χριστιανική του δράση με το χάρισμα να επιτελεί θαύματα. Περιόδευσε σε πολλά μέρη της Δύσης, όπου κήρυξε τον ευαγγελικό λόγο και ερμήνευσε τις ιερές γραφές. Όταν έφθασε στο Παρίσι συνελήφθη και αργότερα αποκεφαλίσθηκε. Μαζί του μαρτύρησαν και δύο μαθητές του, ο Ρουστικός και ο Ελευθέριος. Ο ηγεμόνας της περιοχής έδωσε εντολή να μη θάψει κανείς τα άγια λείψανα των μαρτύρων, όμως κάποιοι χριστιανοί τα φύλαξαν και όταν δεν υπήρχε πλέον...