ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Το κύριο μνημείο των εκτελεσθέντων στα Άνω και Κάτω Κερδύλια. Η Σφαγή στα Άνω και Κάτω Κερδύλλια, γνωστή και ως Σφαγή των Κερδυλλίων, αποτελεί μια από τις πιο μαύρες σελίδες της ιστορίας της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 17 Οκτωβρίου 1941, περισσότεροι από 200 άμαχοι κάτοικοι εκτελέστηκαν από τη γερμανική Βέρμαχτ. Αυτή η σφαγή ήταν αντίποινα για τη δράση των ανταρτών στην περιοχή και τη βοήθεια που προσέφεραν οι κάτοικοι στους αντάρτες.  Η τραγική αυτή εκδήλωση αναδεικνύει τη βαρβαρότητα της κατοχής και τις συνέπειες που υπήρξαν για τους αθώους πολίτες. Ερείπια από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό των Άνω Κερδυλίων. Στις περιοχές Άνω και Κάτω Κερδύλια, η κατάσταση ήταν τεταμένη μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους γερμανικούς στρατούς. Λίγους μήνες αργότερα, το Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας στην Κεντρική Μακεδονία ίδρυσε την οργάνωση Ελευθερία, η οποία αποσκοπούσε στην αντίσταση κατά των κατακτητών. Ερείπια των Κερδυλίων μετά την πυρπόληση από

Φωτό αρχείου, Μνημείο στα Κάτω Κερδύλια Στις 12 Οκτωβρίου 1941 το 382ο Σύνταγμα Πεζικού της Βέρμαχτ προχώρησε σε επιχείρηση στα Άνω και Κάτω Κερδύλια, συγκέντρωσε και ανέκρινε τους κατοίκους και αναζήτησε όσους είχε κατονομάσει ο Κίκηρας χωρίς όμως να τους βρει. Κατά τη διάρκεια των ερευνών εκτέλεσε τον Κωνσταντίνο Ψαρρά στο Κάτω Κερδύλιο, πυρπόλησε ορισμένα σπίτια ανταρτών και συνέλαβε μερικά άτομα. Στους συγκεντρωμένους κατοίκους δηλώθηκε ότι θα πρέπει να απέχουν από οποιαδήποτε βοήθεια προς τους αντάρτες γιατί αλλιώς θα έκαιγαν όλα ανεξαιρέτως τα σπίτια των χωριών και θα εκτελέσουν όλους τους άνδρες κατοίκους. Οι κάτοικοι φοβήθηκαν και δημιούργησαν μια επιτροπή που αποτελούταν από τον πρόεδρο του Άνω Κερδυλίου, το γραμματέα και τον κοινοτικό σύμβουλο και η οποία στις 16 Οκτωβρίου 1941 πήγε στη Θεσσαλονίκη και υπέβαλε αίτηση στη Γενική Διοίκηση για να διαβιβαστεί στη συνέχεια στις γερμανικές αρχές. Στην αίτηση αυτή η επιτροπή επικροτούσε τις τελευταίες γερμανικές επιχειρήσεις και ζητ

Ερείπια από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό των Άνω Κερδυλίων. Στις 2 Οκτωβρίου 1941, οι Γερμανοί πραγματοποίησαν την πρώτη τους στρατιωτική επιχείρηση στα Κερδύλια. Κύκλωσαν τα χωριά Άνω και Κάτω Κερδύλια, όπου διεξήγαγαν έρευνες και ανακρίσεις. Μετά την ολοκλήρωση των ενεργειών τους, αποχώρησαν από την περιοχή, χωρίς ωστόσο να προβούν σε άμεσες εχθρικές ενέργειες.

Ο Λασσάνης με τον Μάρκο Βαφειάδη Στις αρχές Σεπτεμβρίου αντάρτες της ομάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος με αρχηγό τον Κερδυλιώτη δάσκαλο Θανάση Γκένιο (Λασάνη) και υπαρχηγό τον Περικλή Σταματόπουλο προχώρησαν στον αφοπλισμό των σταθμών της γερμανικής χωροφυλακής στα χωριά Ευκαρπία και Μαυροθάλασσα και στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στον αφοπλισμό του σταθμού της χωροφυλακής στη Δάφνη, στην περιοχή της Νιγρίτας. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1941, αντάρτικες δυνάμεις πραγματοποίησαν συντονισμένες επιθέσεις στην περιοχή των Κερδυλίων. Στην Ευκαρπία, χτύπησαν ξανά τον αστυνομικό σταθμό και διέσπειραν προκηρύξεις που ξεκινούσαν με το γνωστό τραγούδι των κλεφτών του 1821: «Μάνα σου λέω δεν μπορώ τους Τούρκους να δουλεύω, θα πάρω δίπλα τα βουνά δίπλα τα κορφοβούνια...». Παράλληλα, μια άλλη ομάδα με επικεφαλής τον Μπογατσόπουλο αιφνιδίασε τους χωροφύλακες στη Μαυροθάλασσα, άνοιξε αποθήκες τροφίμων και μοίρασε τα τρόφιμα στους φτωχούς κατοίκους. Μια τρίτη ομάδα μετέβη στο Αηδονοχώρι, όπου από τις εγκαταστάσεις της ΕΤ