ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Οι κομιτατζήδες και οι πράκτορες τους της ΕΜΕΟ, αδυνατώντας να αντιπαραχτούν προς τα ελληνικά σώματα, χρησιμοποιούν σε πολές περι­πτώσεις την προδοσία και τη δολοφονική μάχαιρα. Μέσα στο 1906, οι δολο­φονίες κατά απλών Μακεδόνων πολιτών έφτασαν τις 365 έναντι 325 του έ­τους 1905. Ταυτόχρονα, τα ελληνικά σώματα αντιμετωπίζουν και έναν τρί­τον αντίπαλο, το Ρουμανικό Μακεδονικό Κομιτάτο, που, από το 1905, έχει αναπτύξει δράση στις περιοχές Ολύμπου – Βερμίου – Γρεβενών και Πίνδου, με στόχο της προπαγάνδας του τους Έλληνες βλαχόφωνους. Στις 28 Ιουνίου του 1906 πέφτει νεκρός και ο Ιερέας Παπα-Χρίστος του Κρουσόβου, μια άγρια δολοφονία από τους Βούλγαρους  κομιτατζήδες μέρα μεσημέρι. 

  Κληροδότημα υπέρ του ελληνικού σχολείου στο Κρούσοβο το 1853

Ελληνικότατες αρχαίες Μακεδονικές μαρμάρινες αναπαραστάσεις από το Άνω Κρούσοβο των Σκοπίων, φωτογραφία του 1931. Από την γαλλική έκδοση Planches I à XI . In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 55, 1931. pp. 240-240; τότε που δεν υπήρχε καμία αμφισβήτηση για την Ελληνικότητα των Μακεδόνων από πουθενά. Στην κάτω αναπαράσταση είναι ξεκάθαρη η ελληνική γλώσσα καθώς και το όνομα ΔΙΟΣΚΟΥΝΔΗΣ. Η αναφορά που γίνεται δεν γνωριζουμε αν αφορά κάποιον  Διοσκουνδη της περιοχής ή άλλον.  Ενδεχομένως  να πρόκειται για τον Διοσκουνδη τον Σάμιο, πολύ μεγάλο καλλιτέχνη και δημιουργό της εποχής, Κάποια από τα έργα του διασώζονται στην Ιταλία. Μια από τις πιο κοινές επιγραφές του ήταν : ΔΙΟΣΚΟΥΝΔΗΣ ΣΑΜΙΟΣ ΕΠΟΙΗΣΕ..]  Πομπηία Αρχ. Μουσείο Νεαπόλεως Ιταλίας Και τα 2 ευρήματα έχουν να δούνε το φως πολλές δεκαετίες. Planches I à XI . In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 55, 1931. pp. 240-240;

Ο Κρουσοβίτες Κυριάκος Λιάκος και Φωκίων Μπούκλης με τις συζύγους τους στα τέλη του 19ου αι.

Κληροδότημα υπέρ του ελληνικού σχολείου στο Κρούσοβο το 1853