ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Στις 11 Νοεμβρίου 1944 κυκλοφόρησε η εφημερίδα «Συνδικαλιστής», «Όργανο του Εργατικού Κέντρου Νομού Σερρών» (τμήμα Γ.Σ.Ε.Ε.) με υπεύθυνο τον Κ. Τζαμουτζάκη. Το σχήμα της ήταν 35Χ42 με δύο σελίδες και τιμή φύλλου 5 λέβα. Άγνωστο πότε διέκοψε την έκδοσή της. 1

Στις 26 Οκτωβρίου 1944, ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης δέχθηκε επιτροπή προσφύγων Μακεδονίας και Θράκης με επικεφαλής τους Μητροπολίτες Δράμας και Σερρών. Τον κ. Παπανδρέου προσφώνησε ο Μητροπολίτης Σερρών, ο οποίος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προσφυγικού κόσμου προς την Εθνική Κυβέρνηση για τους αγώνες σχετικά με το ζήτημα Μακεδονίας και Θράκης και τόνισε ότι οι Μακεδονοθράκες είναι οι τραγικοί μάρτυρες της βουλγαρογερμανικής θηριωδίας, η οποία μετέτρεψε τα άγια αυτά μέρη σε ερείπια. Για την ανοικοδόμησή τους χρειάζονται αγώνες δύσκολοι και σκληροί. Απαντώντας, ο κ. Πρωθυπουργός είπε ότι το δράμα των Μακεδόνων και Θράκης τον έχει συγκινήσει βαθύτατα και υποσχέθηκε αμέριστη την υποστήριξη της Κυβέρνησης. «Η μέρα της χαράς», κατέληξε ο κ. Παπανδρέου, «έχει φτάσει και θα είναι ένα νέο ξεκίνημα για την εθνική μας ανοικοδόμηση. Για την ασφάλεια των συνόρων και των περιοχών αυτών, η Κυβέρνηση έχει λάβει όλα τα μέτρα και ελπίζω ότι θα φτάσουμε σε ευτυχές τέρμα». Υπό το ίδιο πνεύμα ομίλησαν και ο...

 Στις 26 Οκτωβρίου 1944, αποχώρισε και ο τελευταίος Βούλγαρος στρατιώτης από τις Σέρρες

Με τη λέξη Απελευθέρωση συνηθίζεται να χαρακτηρίζεται η εκκένωση της ελληνικής πρωτεύουσας από τα γερμανικά στρατεύματα, γεγονός που έλαβε χώρα στις 12 Οκτωβρίου του 1944 και θεωρείται ως η επίσημη λήξη της κατοχικής περιόδου. Σε αντίθεση, πάντως, με τις υπόλοιπες χώρες, στην Ελλάδα δεν εορτάζεται η απελευθέρωση, αλλά η έναρξη του πολέμου (ΟΧΙ - 28η Οκτωβρίου 1940), με την άρνηση παράδοσης της χώρας και την αντίσταση του Ελληνικού Στρατού. Η ημερομηνία της Απελευθέρωσης περνά σχετικά απαρατήρητη. Την επομένη, στις 13 Οκτωβρίου 1944, ο λαός των Σερρών συμμετείχε σε πανηγυρική εκδήλωση για την απελευθέρωση της Αθήνας από τη γερμανική κατοχή. Μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, οργανώθηκε παρέλαση στρατού, πολιτοφυλακής, εφεδρικού ΕΛΑΣ και διάφορων οργανώσεων για να γιορταστεί το σημαντικό αυτό γεγονός.  "Οι «ανακοινώσεις», οι «προκηρύξεις» και οι «διακηρύξεις» θα διαδέχονται όλες αυτές τις μέρες η μία την άλλη, ενώ στην πόλη παρεπιδημεί μια διασυμμαχική επιτροπή που έρχε...

Στις 8 Οκτωβρίου 1944, στην εκκλησία των Μεγάλων Ταξιαρχών των Σερρών πραγματοποιήθηκε επίσημη δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης.

Θεόδωρος Καντάς Στις 7 Οκτωβρίου 1944, ο Δήμαρχος  Θεόδωρος Καντάς  υπέγραψε την πρώτη του ανακοίνωση προς τον λαό των Σερρών, καλώντας τους πολίτες να παραστούν την επόμενη ημέρα στην εκκλησία των Μεγάλων Ταξιαρχών για την επίσημη Δοξολογία, με αφορμή την απελευθέρωση της πόλης. Στην ίδια ανακοίνωση, αναφερόταν ότι στη 1 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί μεγάλη λαϊκή συγκέντρωση στην πλατεία Αίγλη-Κρονίου, όπου βρίσκονταν τα γραφεία του Ε.Α.Μ., με ομιλίες από εκπροσώπους οργανώσεων προς τον σερραϊκό λαό. Τέλος, καλούνταν όλη η πόλη να σημαιοστολιστεί με τις ελληνικές και, εάν ήταν δυνατόν, τις συμμαχικές σημαίες.

Στις 4 Οκτωβρίου 1944, στο 13ο χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Σερρών - Βροντούς, εκτελέστηκαν από τις δυνάμεις του Ε.Α.Μ. 360 άτομα, αξιωματικοί και οπλαρχηγοί της Π.Α.Ο. Αυτοί είχαν συλληφθεί προηγουμένως από τις βουλγαρικές δυνάμεις και στη συνέχεια παραδόθηκαν στις δυνάμεις του 21ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ.

Στις 3 Οκτωβρίου 1907, στην περιοχή Κλεπούσα Φυλλίδος, ένας σχισματικός τραυματίστηκε από Έλληνες.

Θεόδωρος Καντάς Ο Θεόδωρος Δ. Καντάς ως υποψήφιος του ΕΑΜ είχε εκλεγεί δήμαρχος Σερρών με συντριπτική πλειοψηφία στις πρώτες ελεύθερες μετά το τέλος της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής, στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, υπερισχύοντας του αντιπάλου του υποψήφιου δημάρχου Κωνσταντίνου Αλ. Φωκά. Στις 2 Οκτωβρίου 1944, το νέο δημοτικό συμβούλιο πήρε μια σειρά από αποφάσεις για τη διοίκηση της πόλης των Σερρών. Αυτές οι αποφάσεις περιλάμβαναν: Συγκρότηση του συμβουλίου σε Σώμα. Διορισμό υπεύθυνου διευθυντή φυλακών. Διορισμό υπηρεσίας Γεωργικού Σταθμού Σερρών. Διορισμό υπηρεσιών του Ε.Τ.Υ.Ε.Μ. (υδραυλικών έργων). Διορισμό επιτροπής Κοινωνικής Πρόνοιας. Διορισμό επιτροπής Επισιτισμού. Διορισμό επιτροπής διαχείρισης εγκαταλελειμμένων περιουσιών. Διορισμό επιτροπής Βιομηχανίας ηλεκτροφωτισμού και ύδρευσης. Διορισμό εκκλησιαστικής επιτροπής. Διορισμό υπηρεσίας Πυροσβεστείου. Το δημοτικό συμβούλιο αποτελούνταν από τους: Ιορδάνη Συμεωνίδη, Δημήτριο Σταυρίδη, Χρήστο Σαδέλα, Μιχάλη Αθανασιάδη, Νίνα Ξανθού, Α...

Στις 30 Σεπτεμβρίου 1944, η μικτή επιτροπή Διοίκησης της πόλης των Σερρών, που αποτελούνταν από Βούλγαρους και Έλληνες, παραχώρησε τη θέση της στις Αρχές του ΕΑΜ σηματοδοτώντας μια σημαντική πολιτική αλλαγή στην περιοχή κατά τη διάρκεια της απελευθέρωσης από τη γερμανική κατοχή.

Με την πολιτειακή αλλαγή της 9ης Σεπτεμβρίου του 1944 στη Βουλγαρία, την κατάληψη της εξουσίας από το Πατριωτικό Μέτωπο και την υπογραφή ανακωχής, δόθηκε η δυνατότητα στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) να αναλάβει την πολιτική εξουσία των περιοχών που μέχρι τότε τελούσαν υπό βουλγαρική κατοχή Στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, διεξήχθησαν οι πρώτες δημοτικές εκλογές στις Σέρρες μετά την απελευθέρωση, διοργανωμένες από το ΕΑΜ. Συμμετείχαν 20 υποψήφιοι για τις θέσεις των δημοτικών συμβούλων και 9 για τις θέσεις των Λαϊκών Δικαστών. Ο Θ. Καντάς ανακηρύχτηκε δήμαρχος, ενώ αντίπαλός του και χαμένος των εκλογών ήταν ο Κωνσταντίνος Α. Φωκάς.

Φωτό αρχείου:  Λαϊκό Δικαστήριο 1944 Στις 27 Σεπτεμβρίου 1944, ημέρα Τετάρτη, στις 5 μ.μ., έληξε η προθεσμία για τους Σερραίους που επιθυμούσαν να υποβάλλουν υποψηφιότητα για συμμετοχή στο Λαϊκό Δικαστήριο, έναν νέο θεσμό που καθιέρωσε το ΕΑΜ. Δικαίωμα συμμετοχής είχε κάθε άνδρας και γυναίκα που είχε συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του. Στη σχετική προκήρυξη, με την οποία ανακοινώνονταν εκτός των άλλων πως όσοι επιθυμούσαν να βάλουν υποψηφιότητα θα έπρεπε να υποβάλουν την ανάλογη αίτηση «στην εφορευτική επιτροπή των εκλογών, στα γραφεία της Δημαρχίας. Η σχετική προκήρυξη «…Γι’ αυτό σύσσωμοι οι ψηφοφόροι, με γέλια και χαρές, για το μεγάλο γεγονός της λαϊκής λευτεριάς, στις κάλπες. Όλοι όσοι θεωρούν τον εαυτόν τους ικανό να προσφέρουν υπηρεσία στην πόλη και να εκδικάσουν τους εγκληματίες πολέμου, ας υποβάλλουν υποψηφιότητα για τ’ ανωτέρω αξιώματα… Η εκλογή των ικανών και αρίστων, στους οποίους θα εμπιστευθούμε τη διαχείριση των κοινών μας προβλημάτων ας δείξουμε ότι δεν είναι πρά...

Φωτο αρχείου: Σέρρες Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944, επιτροπή από τις οργανώσεις του Ε.Α.Μ. (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) εξελέγη με σκοπό να συναντήσει τον Στρατάρχη Τολμπούχιν (Tolbuhin). Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε και ένα από τα κύρια θέματα που συζητήθηκαν ήταν η αναχώρηση του Βουλγαρικού στρατού, ο οποίος παρέμενε ακόμη στην περιοχή των Σερρών. Οι ρέκτες της ιστορίας γνωρίζουν πως όταν ο στρατηγός Τολμπούχιν εισέβαλε στην Βουλγαρία εκδιώκοντας τους Γερμανούς αλλά και την κυβέρνηση που συνεργαζόταν μαζί τους, τον επισκέφτηκε αντιπροσωπεία της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, ζητώντας του να συνεχίσει την προέλασή του και στην χώρα μας. Ο σοβιετικός στρατηγός όχι μόνο αρνήθηκε να κάνει κάτι τέτοιο, αλλά με μία «μαγική» κίνηση, βάπτισε τις βουλγαρικές κατοχικές δυνάμεις στην κεντρική και ανατολική Μακεδονία «απελευθερωτικό στρατό», επιβάλλοντας έτσι την αποχώρησή τους, χωρίς να πέσει ούτε μία ντουφεκιά εκ μέρους του ΕΛΑΣ που έβλεπε τους χθεσινούς του εχθρούς, να μεταμορφώνονται σε ...

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1944 κυκλοφόρησε η εφημερίδα «Νίκη», το «Όργανο του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Νομού Σερρών». Διευθυντής της ήταν ο «Έβρος», ψευδώνυμο του Βαγγέλη Τσαμπάζη. Είχε σχήμα 34x50 εκατοστά, ήταν εβδομαδιαία, δισέλιδη, με αρχική τιμή 5 λέβα, η οποία αργότερα αυξήθηκε σε 10 λέβα. Από τον αριθμό 26 (28.11.1944) αφαιρέθηκε το όνομα «Έβρος», και από τον αριθμό 47 (11.3.1945) διευθυντής αναγράφεται ο Στέφανος Καρύδης. Τα γραφεία της εφημερίδας μεταφέρθηκαν στα γραφεία της Ν.Ε. του ΕΑΜ Σερρών, ενώ η εφημερίδα τυπωνόταν στα τυπογραφεία του Γιάννη Σαμαρά. Από τον αριθμό 53 (3.4.1945) η τιμή φύλλου ήταν 20 δραχμές. Στον αριθμό 63 (19.5.1945) σημειώνεται η οδός Σμύρνης ως τόπος των γραφείων, και στη συνέχεια η διεύθυνση αναλήφθηκε από τον Γιώργο Μαυρίδη, ενώ η εφημερίδα άλλαξε τον υπότιτλό της σε «Όργανο συνασπισμού κομμάτων Ε.Α.Μ.». Από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο του 1947 τη διεύθυνση ανέλαβε ο Γ. Εμμανουηλίδης.

Φωτό αρχείου :  Αντών Τσαούς  Στις 17 Σεπτεμβρίου 1944, παροπλισμένο τμήμα της ΠΑΟ (Πατριωτική Οργάνωση) που είχε προέλευση από τη Θεσσαλονίκη διέσχισε τον κάμπο των Σερρών με κατεύθυνση προς την έδρα της διοίκησης του Αντών Τσαούς (Αντώνης Φωστερίδης). Στη διάρκεια της πορείας του, κοντά στο χωριό Δήμητρα, το τμήμα συνελήφθη από τη βουλγαρική φρουρά και στη συνέχεια παραδόθηκε στην πολιτική διοίκηση του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), που είχε επικεφαλής τον καπετάνιο του 21ου Συντάγματος, καπετάν Γιώργη.  Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν αρχικά στη Νέα Ζίχνη και από εκεί στις φυλακές των Σερρών, όπου, μετά από λίγες ημέρες, οι περισσότεροι εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.

 Στις 16 Σεπτεμβρίου 1944, δύο ημέρες μετά την είσοδο του ΕΛΑΣ στις Σέρρες, ο Βούλγαρος διοικητής της πόλης των Σερρών Πωπώφ, εξέδωσε μια διαταγή η οποία τοιχοκολλήθηκε στην πόλη. Σύμφωνα με αυτή τη διαταγή: Οι δημόσιοι υπάλληλοι έπρεπε να παραμείνουν στις θέσεις τους. Τα χρηματοκιβώτια των κρατικών, δημοτικών και κοινοτικών καταστημάτων έπρεπε να σφραγιστούν από «Βούλγαρους αντάρτες» και στη συνέχεια να φυλάσσονται από Βούλγαρους παρτιζάνους και Έλληνες αντάρτες. Όλα τα εμπορικά, επαγγελματικά και βιομηχανικά καταστήματα έπρεπε να ανοίξουν. Τα είδη έπρεπε να πωλούνται σε ελεύθερες και κανονικές τιμές. Οι παραβάτες αυτών των εντολών θα συλλαμβάνονταν και θα παραπέμπονταν στο Λαϊκό Δικαστήριο. Η τοιχοκόλληση της διαταγής είχε σκοπό την επίσημη ανακοίνωση και εφαρμογή των νέων κανονισμών στη πόλη.

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1944, οι δυνάμεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) στα Σέρρας, αντικατέστησε τη Βουλγαρική Χωροφυλακή, από την οποία πήραν τον οπλισμό της. Ταυτόχρονα, η Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών (Ο.Π.Λ.Α.) ανέλαβε τη θέση της Βουλγαρικής Ασφάλειας, προχωρώντας σε πράξεις διασφάλισης της τάξης και προστασίας του πληθυσμού. Την ίδια ημέρα, συγκροτήθηκε και τέθηκε σε λειτουργία η «Εθνική Επαναστατική Επιτροπή Πατριωτικού Μετώπου Σερρών», αναλαμβάνοντας πολιτική και στρατιωτική δράση στην περιοχή, στο πλαίσιο του αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τις κατοχικές δυνάμεις.

Επονίτες παρελαύνουν στη λεωφόρο Μεραρχίας των Σερρών Στις 14 Σεπτεμβρίου 1944, τα ξημερώματα, τα Σέρρας απελευθερώθηκαν από τη βουλγαρική κατοχή, σηματοδοτώντας μια ιστορική στιγμή για την πόλη. Οργανωμένα μέλη του ΕΑΜ μοίρασαν προκηρύξεις που ανακοίνωναν την είσοδο των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην πόλη. Με το πρώτο φως της ημέρας, οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν να χτυπούν πανηγυρικά, με τον κόσμο να βγαίνει στους δρόμους κρατώντας ελληνικές σημαίες. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον ταγματάρχη Μεθόδιο Αλεξανδρόπουλο, τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Αλέξανδρο Κοσμίδη και τον καπετάνιο Αλέξανδρο Ματσούκα, μπήκαν στην πόλη μετά από συνεννόηση των καπεταναίων του ΕΛΑΣ, Αλέξη και Γιώργη, με τον διοικητή της Βουλγαρικής Μεραρχίας. Ο Βουλγαρικός στρατός υποδέχθηκε τα τμήματα του ΕΛΑΣ σε παράταξη, με τον ταγματάρχη Αλεξανδρόπουλο και τον Βούλγαρο φρούραρχο να παρελαύνουν μαζί μέχρι το παλιό τηλεγραφείο, όπου εκφώνησαν λόγους για τη συναδέλφωση των δύο λαών. Σχετικά άρθρα Φτάνει η διαταγή της απελε...

Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ εισέρχονται στην πόλη των Σερρών στις 14-9-1944 Τα χρόνια της κατοχής υπήρξαν σκληρά κι ανελέητα για τη ζωή των ανθρώπων. Ποτέ μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα δεν έγιναν τόσα πολλά. Η πείνα, ο κίνδυνος, ο έσχατος εξευτελισμός και ο θάνατος κυριάρχησαν σχεδόν σε καθημερινή βάση, φέρνοντας τα πάνω κάτω. Ο υπέρτατος φόβος πήγε κι έφερε τις καρδιές των ανθρώπων και τα παιδιά είδαν τα λιγνά κορμιά τους να ψηλώνουν και να ωριμάζουν μέσα σε λίγες νύχτες. Μεγάλα μυστικά και μηνύματα ζωής και θανάτου θα ταξιδέψουν από σπίτι σε σπίτι και από γειτονιά σε γειτονιά και ανείπωτοι ηρωισμοί και πράξεις θυσίας θα σημαδέψουν το σώμα και το αίμα των καιρών. Όμως, όλα αυτά κάποτε θα φτάσουν στο τέρμα τους, ο πόνος, οι νεκροί και η δυστυχία θα είναι πια μόνο άσχημες μνήμες και οι άνθρωποι θα αρχίσουν για μια ακόμη φορά να ονειρεύονται, επιλέγοντας μέσα από το κουβάρι της ζωής την κόκκινη κλωστή του παραμυθιού. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1944, κυβέρνηση στη Σόφια θα σχηματίσει ο Μουράβι...

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1944, η διαταγή της απελευθέρωσης των Σερρών έφτασε, προκαλώντας άμεσες ενέργειες από τις δυνάμεις του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Οι δυνάμεις τέθηκαν σε επιφυλακή για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε ενδεχομένου. Την ίδια ημέρα, η Π.Ε. του ΕΑΜ Σερρών εξέδωσε την εξής προκήρυξη: ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ (ΕΑΜ) ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ Προς τον Ελληνικό Λαό του Νομού μας: «Ελληνικέ λαέ, Έπειτα από τις εξελίξεις στη Βουλγαρία και την κατάληψη της εξουσίας από το Πατριωτικό Μέτωπο, η οργάνωσή μας ήρθε σε διαπραγματεύσεις με την επιτροπή του Πατριωτικού Μετώπου της Βουλγαρίας. Η συμφωνία μας, να κατέβουν αντάρτες μας ως απελευθερωτικός στρατός για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά μας, βασίζεται στις κοινές αρχές των δύο οργανώσεων. Ωστόσο, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στα χέρια των κομιτατζίδων και των φασιστών, αποφασίσαμε να αναβάλουμε την κάθοδο των ανταρτών και να καλέσουμε τον λαό να επιστρέψει στα σπίτια του, για την αποφυγή οποιωνδήποτε δυσάρεστων καταστάσεων. Συγχαίρουμε τον Ελληνικό λα...