ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Μια καταλυτική πληροφορία από το Σιδηρόκαστρο που οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό Στρατό, 1912 Ολες οι χώρες, αν και σύμμαχες, είχαν επιστρατεύσει τους κατασκόπους τους, προσπάθουν να συλλέξουν χρήσιμες πληροφορίες για τις κινήσεις των στρατών.  Ο πράκτορας  Αθανάσιος (Θανάσης) Σουλιώτης, με το ψευδώνυμο Νικολαΐδη ς   μεταβαίνει στο Σιδηρόκαστρο, για να συναντήσει τον Βούλγαρο στρατηγό Τεοντόροφ.   Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης Στην είσοδο, του στρατιωτικού νοσοκομείο, κάποιος τον φωνάζει στα ελληνικά και του αποκαλύπτει την πιο κρίσιμη πληροφορία του πολέμου. Τα λόγια του ήταν τα εξής: «Γνωρίζω οτι σπεύδουν προς Θεσσαλονίκη, οι Βούλγαροι.  Ειδοποίησε την Αθήνα». Φίλιππος Νίκογλου Την πολύτιμη πληροφορία, έδωσε ο γιατρός του Βουλγαρικού στρατού, Φίλιππος Νίκογλου, Έλληνας  γιατρός , αλλά με βουλγαρική υπηκοότητα. Ο Νίκογλου άκουσε στο νοσοκομείο, ότι ετοιμάζονταν η άμαξα του Βουλαλγαρου Τσάρου, για να μεταβεί στην Θεσσαλονίκη και ο στρατός καλπάζει χωρίς α

Ο ο τουρκικός στρατός πρακτικά παρέδωσε αμαχητί το Δεμίρ Ισσάρ και τις Σέρρες στον προελαύνοντα βουλγαρικό.Έτσι περιέγραψε την προέλαση των Βουλγάρων η εφημερίδα Εστία στις 24 και 25 Οκτωβρίου. Στις 23 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου, οι βουλγαρικές δυνάμεις κατέλαβαν το Σιδηρόκαστρο, μια στρατηγικά σημαντική πόλη της Μακεδονίας. Εκείνη την εποχή, η πόλη είχε συνολικό πληθυσμό 4.650 κατοίκων, οι οποίοι προέρχονταν από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες: 3.000 Τούρκοι 1.000 Έλληνες 400 Ρωμνιόγυφτοι (μια ονομασία που συχνά χρησιμοποιούνταν για Ρομά ελληνικής καταγωγής) 200 Κιρκάσιοι 50 Βούλγαροι

Στις 20 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, η τούρκικη στρατιά του Στρυμόνα, αποτελούμενη από περίπου 25.000 άνδρες και με διοικητή τον Αλή Ναδίρ Πασά, ξεκίνησε από το Σιδηρόκαστρο με κατεύθυνση τα Γιαννιτσά, τα οποία είχαν καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό. Στη διαδρομή, η στρατιά αυτή ουσιαστικά αυτοδιαλύθηκε, καθώς οι στρατιώτες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και η οργάνωση του στρατού κατέρρευσε. Παράλληλα, μια μεραρχία της τουρκικής φρουράς των Σερρών, που αποτελούνταν κυρίως από ντόπιους επιστρατευμένους στρατιώτες, διατάχθηκε να κινηθεί επίσης προς τα Γιαννιτσά για να ενισχύσει τη μάχη κατά των Ελλήνων. Ωστόσο, οι στρατιώτες στασίασαν, αρνούμενοι να εκτελέσουν τη διαταγή, και αντί να πορευτούν προς τα Γιαννιτσά, επέστρεψαν στις Σέρρες για να υπερασπιστούν τον τουρκικό πληθυσμό της πόλης. Παρά την απόπειρα αυτή, πριν καν εμφανιστούν οι βουλγαρικές δυνάμεις στην περιοχή, η μεραρχία διαλύθηκε και εγκατέλειψε την πόλη, αφήνοντάς την εκτεθειμένη στις εξελίξεις του

  Στις 15 Οκτωβρίου 1912, οι Βούλγαροι κατέστρεψαν την γέφυρα του Στρυμόνα Η εφημερίδα Εμπρός έγραψε : Οι προελάσεις των Σέρβων Οι Βούλγαροι, καταλαμβάνοντας τη βόρεια και ανατολική περιοχή των 40 Εκκλησιών, κατέλαβαν το Μπουνάρ Ισσάρ. Επίσης, κατέλαβαν και το Ενσκη-Μπαμπά, κοντά στη σιδηροδρομική γραμμή. Η μεταφορά τους γινόταν με στρατιωτική αμαξοστοιχία, μέσω της οποίας μεταφέρονταν πολεμοφόδια. Στην Αδριανούπολη, αυτή αποτελούνταν από 10 βαγόνια. Με την κατάληψη του Ενσκη-Μπαμπά, όπως έχουμε ήδη γράψει, κόβεται πλέον η σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ Αδριανούπολης και Ιωαννίνων, ενώ η θαλάσσια επικοινωνία μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Μακεδονίας είναι αποκομμένη λόγω του ελληνικού στόλου. Επιπλέον, οι Βούλγαροι ανατίναξαν τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική γέφυρα του Στρυμώνα, προς τα δυτικά του Δεμίρ-Ισσάρ. Έτσι, κόπηκε η μεταφορά από Σέρρες και η επικοινωνία. ΑΙ ΠΡΟΕΛΑΣΣΕΙΣ ΤΩΝΣΕΡΒΩΝ. Οι Βούλγαροι, χωροῦντες N. Α. τῶν 40 ᾿Εκκλησιών κατέ λαβον τὸ Μπουνὰρ Ἰσσάρ. μοίως κατέλαβον ἤδη καὶ τὸ 

Άποψη από το Σιδηρόκαστρο σε ζωγραφιά του 1912 από τον Βούλγαρο ζωγράφο Vladimir Dimitrov Maistora 

Το βουλγαρικό σχολείο στο Σιδηρόκαστρο, 1912 Εως το 1882 δεν υπήρχε κανένα βουλγάρικο σχολείο στην Μακεδονία που να λειτουργεί επίσημα.  Το  1882 , ο Κότσο Μαυροντίεφ ( Kocho Mavrodiev)  ήταν μεταξύ των τριών πρώτων Βούλγαρων δασκάλων στη Μακεδονία που έλαβαν άδεια διδασκαλίας από την Τουρκική Κρατική Επιτροπή για την Εκπαίδευση στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Το ακαδημαϊκό έτος 1897-1898, ο Μαυροντίεφ διορίστηκε επικεφαλής δάσκαλος για τους Βούλγαρους στην πόλη του Σιδηροκάστρου, όπου ανέπτυξε επίσης πλούσια προπαγανδιστική δράση, προωθόντας διάφορες εθνικιστικές δράσεις κατά των Ελλήνων, ενώ βοήθησε και στην εξάπλωση του εορτασμού  των αγίων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου από την βουλγάρικη εκκλησία.

Ο Θωμάς Παπαχαριζάνος, πρόκριτος του Δεμίρ Ισσάρ, που μαρτύρησε το 1913 μαζί με τον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο.  Φωτογραφία από την εφημερίδα Μακεδονία

Όχημα στο Σιδηρόκαστρο το 1912-1913. Επεξεργασμένη φωτογραφία. Όχημα στο Σιδηρόκαστρο το 1912-1913