ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Σύμφωνα με εκθέσεις που περιέχουν στοιχεία για τη βλάχικη δημογραφική παρουσία στην Ανατολική Μακεδονία, οι οποίες εντοπίστηκαν στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, πληροφορούμαστε πως, στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα, ο βλάχικος πληθυσμός της περιοχής του Σιδηροκάστρου και της Ηράκλειας παρουσίαζε διακυμάνσεις ανάμεσα στη θερινή και τη χειμερινή περίοδο.  Αναμνηστική φωτογραφία σε εξωτερικό χώρο, η οποία απεικονίζει Γραμμουστιάνους στα χειμαδιά. Διακρίνονται οι κάλυβες όπου διέμεναν. ΑΖΑΣ ΔΕΜΙΡ-ΙΣΑΡΙΟΥ(ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ) Γραμμουστιάνοι στο Σιδηρόκαστρο αρχές 20ου αιώνα Οι περισσότερες από αυτές τις οικογένειες, αν όχι όλες, προέρχονταν από την Μπόζντονα, τη Λόποβα(οικ, των κεχαγιάδων Κώστα και Μήτσου Ιντζέ κτλπ) και τη Σιάτροβα, τρεις θερινές νομαδοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις Γραμμουστιάνων στα ορεινά πάνω από το Μελένικο, στο γειτονικό έδαφος της σημερινής Βουλγαρίας.  Στον καζά του Σιδηροκάστρου (Ντεμίρ Χισάρ) συναντούμε ένα σημαντικό αριθμό ε

Χάρτης με χωριά στις αρχές 20ου αιώνα

Κάτω Πορρόια, 1912 Το χωριό απελευθερώθηκε στις 9 Ιουλίου του 1913 από τον ελληνικό στρατό,

Στα μάτια του μπαρμπα-Μένιου είναι ζωντανή η εικόνα της εγκατάστασης μετά την έλευσή του στην Τζουμαγιά. Αυτό έγινε γύρω στα 1920.

Το βουλγάρικο σχολή στο Σιδηρόκαστρο το 1908 - 1909

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πριν αναχωρήσει για τη διάσκεψη του Βουκουρεστίου (17-18 Ιουλίου 1913), συζητά στο σιδηροδρομικό σταθμό του Χατζή Μπεϊλίκ (Βυρώνεια) με το Βασιλιά Κωνσταντίνο και τους επιτελείς του τους όρους της Ελληνο-βουλγαρικής συνθήκης ειρήνης,. Η φωτογραφία αυτή, χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για την επόμενη λιθογραφία.

Η είσοδος του Ελληνικού στρατού στο Σιδηρόκαστρο, στις 27 Ιουλίου του 1913

Το Πετρίτσι στην Βουλγαρία, 26-27 Ιουνίου 1913

Την περίοδο 1930-1933 επί ημερών του Μητροπολίτη Βασίλειου ο Ναός ανακαινίσθηκε, επεκτάθηκε με κολόνες στην απόκρημνη πλευρά, διαμορφώθηκε και διακοσμήθηκε. Ο Άγιος Δημήτριος ονομάσθηκε και Αγία Ζώνη.

Άποψη του Σιδηροκάστρου το 1919

Η πλατεία της Τζουμαγιάς. Μεταξύ των κατοίκων διακρίνονται δύο Αρωμούνοι με τις άσπρες φορεσιές τους.Αρχές 20ου αιώνα.

Σιδηρόκαστρον 

Φωτογραφία από το Γαλλικό περιοδικό "L'ILLUSTRATION" 13 Νοεμβρίου 1915. Τίτλος: Α' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ - ΣΕΡΒΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

Φωτογραφική «Συλλογή» Αστέριου Κουκούδη Αναμνηστική φωτογραφία σε εξωτερικό χώρο, η οποία απεικονίζει Γραμμουστιάνους στα χειμαδιά. Διακρίνονται οι κάλυβες όπου διέμεναν. ΚΑΖΑΣ ΔΕΜΙΡ-ΙΣΑΡΙΟΥ(ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ) Αναζητώντας χειμαδιά, οι νομαδοκτηνοτρόφοι, που είχαν τις θερινές εγκαταστάσεις τους στα ορεινά των οθωμανικών εδαφών, πλημμύριζαν κάθε χειμώνα τις πεδιάδες κατά μήκος του Στρυμόνα μέχρι τις εκβολές του. Ιδιαίτερα πυκνές ήταν χειμερινές εγκαταστάσεις ανάμεσα στην Ηράκλεια, το Σιδηρόκαστρο και τις Σέρρες. Οι απόγονοι των Γραμμουστιάνων βλάχων της περιοχής Σιδηροκάστρου ίδρυσαν στο Σιδηρόκαστρο το 1990 τον Πολιτιστικό Λαογραφικό Σύλλογο Βλάχων. 

Βουλγάρικος στρατός στο Σιδηρόκαστρο το 1917 Το τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, θαύμα ξυλογλυπτικής με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη μεταφέρθηκε το 1913 στο Σιδηρόκαστρο κατά την εγκατάσταση των Μελενικίων στο ελληνικό έδαφος μετά τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Επίσης οι Έλληνες εκ Μελενίκου διέσωσαν και μετέφεραν το 1913 στη νέα τους πατρίδα, το Σιδηρόκατρο, πλήθος ιερών κειμηλίων ιδιοκτησίας της Μητροπόλεως Μελενίκου που προέρχονταν από 40 εκκλησίες της περιοχής του Μελένικου. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται Ευαγγέλια υπενδεδυμένα με ασήμι, εικόνες επαργυρωμένες, ιερά άμφια και πλήθος από άλλα λατρευτικά αντικείμενα, όλα εξαιρετικής τέχνης κειμήλια, μεγάλης αρχαιολογικής αλλά και συναισθηματικής αξίας. Τα κειμήλια εναποτέθηκαν σε ακίνητο του Σιδηροκάστρου που μίσθωναν οι Μελενίκιοι. Κατά την κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, το 1916, οι Βούλγαροι απέσπασαν παράνομα το ιστορικό τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, το οποίο τοποθέτησαν στο Μοναστήρι της Ρίλα

Η στενωπός του Ρούπελ, Στρυμώνας, αρχές 20ου αιώνα

Άποψη του Σιδηροκάστρου, αρχές 20ου αιώνα

Συνολικά με βάσει τα στοιχεία της Επιτροπής Προσφύγων το 1914 ήρθαν στη Μακεδονία 117.484 πρόσφυγες, τους οποίους η επιτροπή εγκατέστησε στις παρακάτω 25 περιφέρειες: Ο πρώτος αριθμός αναφέρεται σε οικογένειες ο δεύτερος σε άτομα) - Ανασελίτσας 230 942 / Βέροιας 212 862 / Εδέσσης 413 1.646 / Γιαννιτσών 682 2.841 / Γρεβενών 64 300 /  Σιδηροκάστρου 1.331 Σιδηρόκαστρο   5.482 / Δράμας 3.497 12.907/ Ελασσώνος 43 178 / Ζίχνης 1.282 5.180 / Θάσου 216 848 / Θεσσαλονίκης (περιφέρεια) 1.215 5.050, (πόλις) 8.282 31.528 / Καβάλας 1.379 5.857 / Πτολεμαΐδας 321 1.275 / Καστοριάς 25 88 / Κατερίνης 908 3.626 / Κιλκισίου 3.304 13.788 / Λαγκαδά 1.994 8.104 / Νιγρίτης 905 3.639 / Ελευθερούπολης 640 2.766 / Περιοχή Νέστου 597 2.663 / Σερβίων 165 684 / Σερρών 611 2.265 / Τσουμαγιάς 1.190 4.740 / Φλωρίνης 34 126 / Χαλκιδικής 17 97 / Σύνολο οικογενειών 29.557 & Σύνολο ατόμων 117.484. Ξεριζωμός. Ο προσφυγικός πλούτος μέσα σ' ένα σεντούκι.   Ο Γενικός Γραμματέας της Επιτροπής

 Σιδηρόκαστρο,1915

Το Φρούριον, Σιδηρόκαστρον. αρχές 20ου αιώνα