ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Στις 12 Νοεμβρίου 1912, υποδοχή επιφύλαξαν οι Έλληνες στο Βούλγαρο διάδοχο του βασιλικού θρόνου Βόρι, που ήρθε στις Σέρρες με τον αδελφό του Κύριλλο. Ο τότε μητροπολίτης Σερρών Απόστολος Χριστοδούλου έγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο: «…η υποδοχή υπήρξεν εγκαρδιωτάτη παρ' απάντων των χριστιανών, πεζικού δε και ιππικού βουλγαρικού από του σταθμού μέχρι της οικίας του Νασήμ Βέη, ετοιμασθείσης ως καταλύματος των πριγκίπων, απέδιδε τάς νενομισμένας τιμάς. Επισκεφθείς καγώ του Α.Α. Υψηλότητας εν των σταθμώ παρηκολούθησα εφ' αμάξης την συνοδείαν μέχρι του καταλύματος αυτών…». 

Στις 11 Νοεμβρίου 1912, κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, ο αντισυνταγματάρχης Κ. Καραμανλίκης έφτασε στις Σέρρες για να αναλάβει τα καθήκοντα του διοικητή του τμήματος του Ελληνικού Ιππικού. 

Στις 5 Νοεμβρίου 1912 (παλιό ημερ.23 Οκτωβρίου 1912), μια επιτροπή Σερραίων πολιτών ταξίδεψε με άμαξα στη Θεσσαλονίκη για να συναντήσει και να συγχαρεί τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ για την απελευθέρωση της πόλης των Σερρών. Της επιτροπής ηγήθηκε ο βοηθός επισκόπου Αμβρόσιος, υπογραμμίζοντας τη σημασία της επίσκεψης για τους κατοίκους των Σερρών.

Εφημερίδα Σκριπ Φύλλο: 18/11/1912, Σελίδα: 2 Στις 31 Οκτωβρίου 1912, μια ελληνική επιλαρχία του Γ΄ συντάγματος ιππικού, υπό τη διοίκηση του αντισυνταγματάρχη Πιερράκου Μαυρομιχάλη, εισήλθε θριαμβευτικά στην πόλη των Σερρών. Οι στρατιώτες καταυλίστηκαν στους στρατώνες ιππικού, ενώ ο Πέννας, παρών στην υποδοχή, περιέγραψε τον ενθουσιασμό των Σερραίων ως «άνευ προηγουμένου». Η ελληνική παρουσία ενισχύθηκε άμεσα με τη δημιουργία Ταχυδρομείου με τη συνδρομή του στρατού, ενώ η ελληνική κυβέρνηση εκπροσωπήθηκε από το Προξενείο και τον μητροπολίτη της πόλης. Σημειώνεται πως, βάσει του παλαιού ημερολογίου, η ημερομηνία ήταν 13 Νοεμβρίου.

Στις 28 Οκτωβρίου 1912, πραγματοποιήθηκε δοξολογία στον παλαιό Μητροπολιτικό Ναό Σερρών για να εορταστεί η νίκη των συμμάχων Σέρβων και Μαυροβούνιων. Κατά την ομιλία του, ο μητροπολίτης Απόστολος καταδίκασε έντονα τις βιαιότητες των Βουλγάρων εις βάρος των Τούρκων κατοίκων στις Σέρρες, καλώντας τον στρατηγό Κοβάτζεφ να σταματήσει «τας ασπλάχνους πράξεις». Μετά τη δοξολογία, δεξιώθηκε Βούλγαρους αξιωματικούς και Έλληνες προκρίτους στο μητροπολιτικό μέγαρο, εκφράζοντας την επιθυμία για συνύπαρξη και σταθερότητα στην περιοχή.

Στις 27 Οκτωβρίου 1912, οι Βούλγαροι στρατιώτες που είχαν εισέλθει στην πόλη των Σερρών άρχισαν να κακοποιούν τους Τούρκους κατοίκους, ιδιαίτερα τους πρόσφυγες που είχαν καταφύγει εκεί από τα γύρω χωριά. Σε αυτή τη μέρα βίας, υπολογίζεται πως πάνω από τετρακόσιοι Τούρκοι σκοτώθηκαν. Οι Βούλγαροι προχώρησαν επίσης στη μετατροπή του Εσκί Τζαμιού σε ναό αφιερωμένο στον Άγιο Βόριδα. Οι Έλληνες εκκλησιαστικοί ηγέτες, ο μητροπολίτης Σερρών Απόστολος και ο επίσκοπος Αμβρόσιος, κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες να σταματήσουν τις βίαιες πράξεις των Βουλγάρων. Παρά τις κακές καιρικές συνθήκες και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν οι ίδιοι, περιφέρονταν στην πόλη, παρακαλώντας για την επιείκεια και τον οίκτο προς τους άμαχους Τούρκους

O Βούλγαρος στρατηγός Στίλιαν Κοβάτσεφ Στις 26 Οκτωβρίου 1912, ημέρα Παρασκευή, ο Βούλγαρος στρατηγός Στίλιαν Κοβάτσεφ (Стилиян Ковачев) μπήκε στις Σέρρες με στρατιωτική δύναμη, η οποία περιλάμβανε συνολικά 25.000 πεζούς και ιππείς. Οι Βούλγαροι κατέλαβαν όλα τα δημόσια κτήρια, όπως το διοικητήριο, τους στρατώνες και το νοσοκομείο, εγκαθιστώντας μια ολοκληρωτική κατοχή στην πόλη. Ο Στόεφ διορίστηκε πολιτικός διοικητής, αλλά σύντομα αντικαταστάθηκε από τον Χαματζήεφ.

Μια καταλυτική πληροφορία από το Σιδηρόκαστρο που οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Ελληνικό Στρατό, 1912 Ολες οι χώρες, αν και σύμμαχες, είχαν επιστρατεύσει τους κατασκόπους τους, προσπάθουν να συλλέξουν χρήσιμες πληροφορίες για τις κινήσεις των στρατών.  Ο πράκτορας  Αθανάσιος (Θανάσης) Σουλιώτης, με το ψευδώνυμο Νικολαΐδη ς   μεταβαίνει στο Σιδηρόκαστρο, για να συναντήσει τον Βούλγαρο στρατηγό Τεοντόροφ.   Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης Στην είσοδο, του στρατιωτικού νοσοκομείο, κάποιος τον φωνάζει στα ελληνικά και του αποκαλύπτει την πιο κρίσιμη πληροφορία του πολέμου. Τα λόγια του ήταν τα εξής: «Γνωρίζω οτι σπεύδουν προς Θεσσαλονίκη, οι Βούλγαροι.  Ειδοποίησε την Αθήνα». Φίλιππος Νίκογλου Την πολύτιμη πληροφορία, έδωσε ο γιατρός του Βουλγαρικού στρατού, Φίλιππος Νίκογλου, Έλληνας  γιατρός , αλλά με βουλγαρική υπηκοότητα. Ο Νίκογλου άκουσε στο νοσοκομείο, ότι ετοιμάζονταν η άμαξα του Βουλαλγαρου Τσάρου, για να μεταβεί στην Θεσσαλονίκη και ο στρατός καλπάζει χωρίς α

Ζωγραφιά των Σερρών από Βούλγαρο το 1912  Στις 25 Οκτωβρίου 1912, βουλγαρικά στρατεύματα δέκα χιλιάδων ανδρών εισήλθαν στην πόλη των Σερρών από τις περιοχές του Νευροκοπίου και της Ζίχνας.   Οι Έλληνες κάτοικοι, με επικεφαλής τον μητροπολίτη Απόστολο, υποδέχθηκαν τους Βούλγαρους στρατιώτες ως συμμάχους και ελευθερωτές.  Τους επιφύλαξαν θερμή υποδοχή στον Άγιο Γεώργιο Κρυονερίτη, με τραγούδια και κωδωνοκρουσίες, προσφέροντας στεφάνι από φυσικά άνθη στον συνταγματάρχη Θεοδώρωφ (Georgi Todorov), τον αρχηγό της βουλγαρικής στρατιωτικής δύναμης. Η βουλγάρικη δύναμη με Δοιηκητή τον Georgi Todorov άνηκε στην 7η βουλγάρικη Μεραρχία Πεζικού Ρίλα .

Στις 24 Οκτωβρίου 1916, μεγάλος αριθμός κατοίκων της Τζουμαγιάς (σημερινής Ηράκλειας) μετατοπίστηκαν από τους Βούλγαρους στη Βουλγαρία και στη Σερβία,. Όταν επέστρεψαν το 1918, μετά τη λήξη του πολέμου και την αποχώρηση των βουλγαρικών δυνάμεων, δεν μπόρεσαν να εγκατασταθούν στον ίδιο χώρο όπου βρισκόταν η παλιά κωμόπολή τους. Αντίθετα, εγκαταστάθηκαν περίπου ένα χιλιόμετρο δυτικά, αρχικά ζώντας σε σκηνές και αργότερα σε ξύλινα παραπήγματα που κατασκεύασε το Δημόσιο για να τους στεγάσει προσωρινά. Η ανείπωτη ιστορία ξεριζωμού της Τζουμαγιάς Γράφει η Ειρήνη Χατζοπούλου Η Ομηρία, το βιβλίο της Φανής Κεχαγιά είναι ένα βιβλίο που μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκει στην κατηγορία του ιστορικού μυθιστορήματος, εφόσον ξεδιπλώνεται πάνω στα ιστορικά γεγονότα των Βαλκανικών πολέμων και της Βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία. Επιπλέον, μια σωρεία ιστορικά υπαρκτών, πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων, που πρωταγωνίστησαν σε αυτά, συμπληρώνουν την ανθρωπογεωγραφία του βιβλίου. Φέρει επίσης στοιχε

Ο τουρκικός στρατός πρακτικά παρέδωσε αμαχητί το Δεμίρ Ισσάρ και τις Σέρρες στον προελαύνοντα βουλγαρικό.Έτσι περιέγραψε την προέλαση των Βουλγάρων η εφημερίδα Εστία στις 24 και 25 Οκτωβρίου Στις 24 Οκτωβρίου 1912, ο Διοικητής και Φρούραρχος των Σερρών, Νατζή Πασάς, πληροφορήθηκε την προσέγγιση του βουλγαρικού στρατού και αποφάσισε να εγκαταλείψει την πόλη με όλη τη φρουρά του, η οποία περιλάμβανε 2.000 λογχοφόρους, 13 τηλεβόλα και μία πυροβολαρχία.  Η φυγή του άφησε την πόλη ουσιαστικά χωρίς άμυνα. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, μια βουλγαρική συμμορία 80 κομιτατζήδων, υπό την ηγεσία του Αρχικομιταζή Τσαγκώφ ( Георги Занков) , μπήκε στις Σέρρες. Την εποχή εκείνη, οι Σέρρες είχαν πληθυσμό περίπου 45.000 κατοίκων, από τους οποίους 27.000 ήταν Έλληνες, 15.000 Τούρκοι και 3.000 Εβραίοι. Η παράδοση της πόλης έγινε χωρίς μάχη, βάσει πρωτοκόλλου που είχαν υπογράψει τα τέσσερα βαλκανικά κράτη. Ωστόσο, οι συμφωνίες αυτές δεν έδιναν δικαίωμα μόνιμης κυριότητας επί των κατακτημένων εδαφών. Μετά 

Ο ο τουρκικός στρατός πρακτικά παρέδωσε αμαχητί το Δεμίρ Ισσάρ και τις Σέρρες στον προελαύνοντα βουλγαρικό.Έτσι περιέγραψε την προέλαση των Βουλγάρων η εφημερίδα Εστία στις 24 και 25 Οκτωβρίου. Στις 23 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου, οι βουλγαρικές δυνάμεις κατέλαβαν το Σιδηρόκαστρο, μια στρατηγικά σημαντική πόλη της Μακεδονίας. Εκείνη την εποχή, η πόλη είχε συνολικό πληθυσμό 4.650 κατοίκων, οι οποίοι προέρχονταν από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες: 3.000 Τούρκοι 1.000 Έλληνες 400 Ρωμνιόγυφτοι (μια ονομασία που συχνά χρησιμοποιούνταν για Ρομά ελληνικής καταγωγής) 200 Κιρκάσιοι 50 Βούλγαροι

Στις 23 Οκτωβρίου 1912, εννεαμελής επιτροπή με επικεφαλής τον βοηθό επίσκοπο του Μητροπολίτη Χριστουπόλεως, έναν μετέπειτα αναγνωρισμένο ως Άγιο, συναντήθηκε με την εμπροσθοφυλακή του βουλγαρικού στρατού. Η επιτροπή είχε σκοπό να διαπραγματευτεί τους όρους για την παράδοση της πόλης. Η βουλγαρική εμπροσθοφυλακή οδήγησε την επιτροπή ενώπιον του συνταγματάρχη Θεοδώρωφ, ο οποίος αποδέχθηκε τις προτάσεις τους. Στη συνέχεια, διέταξε τη συγκρότηση μιας δεκαμελούς διοικητικής επιτροπής για τη διαχείριση της πόλης έως την άφιξη του στρατού. Η επιτροπή αυτή αποτελούνταν από τρεις Έλληνες, τρεις Βούλγαρους, τρεις Τούρκους και έναν Έλληνα ως δήμαρχο, προσωρινά υπεύθυνο για τη διοίκηση της πόλης.

Στις 22 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, Έλληνες αντάρτες υπό την ηγεσία του καπετάν Γιαγκλή (Γιαγλής) άρχισαν την μάχη για την απελευθέρωση της Νιγρίτας από τον οθωμανικό ζυγό.  Το 1912, είχε αποφασισθεί από το Ελληνικό Γενικό Επιτελείο ο σχηματισμός σωμάτων προσκόπων, που θα χρησιμοποιούνταν στη Μακεδονία μαζί με σώματα μακεδονομάχων ως προπομποί του ελληνικού στρατού. Ενώ λοιπόν ακόμη ο ελληνικός Στρατός μαχόταν έξω από τη Θεσσαλονίκη και πριν την απελευθερώσει, ο καπετάν Γιαγκλής μπόρεσε να καταλύσει τις οθωμανικές φρουρές και να καταλάβει την πόλη και την περιοχή «εν ονόματι της Ελλάδος». Ο καπετάν Γιαγκλής ανέλαβε λοιπόν το έργο, της απελευθέρωσης της περιοχής μας, πριν προλάβει να την καταλάβει ο βουλγαρικός στρατός: ¨…την 23ην Οκτωβρίου κατελήφθη υπό Ελληνικού Ανταρτικού Σώματος, διατελούντος υπό την αρχηγείαν του γνωστού Έλληνος οπλαρχηγού κ. Γιαγκλή, η Νιγρίτα και υψώθη εν αυτή η Ελληνική Σημαία. Οι εν αυτή και πέριξ Ελληνικοίς χωρίοις ένθα επίσης ανεπ

Στις 22 Οκτωβρίου 1912, σύμφωνα με το ημερολόγιο του Μητροπολίτη Σερρών Απστόλου, καταγράφηκε μια κρίσιμη στιγμή για την πόλη των Σερρών, ο Μουτεσαρίφης (Οθωμανός διοικητής της περιοχής) κατέφυγε στη Μητρόπολη ζητώντας τη συνδρομή του Μητροπολίτη. Ο Μητροπολίτης υπαγόρευσε την παραίτηση του Μουτεσαρίφη, η οποία γράφτηκε στα ελληνικά, και ο Μουτεσαρίφης την υπέγραψε. Μέσω της παραίτησης, εξουσιοδοτούσε τον δήμαρχο Αχμέτ Αφέντη να παραδώσει την πόλη στους ερχόμενους ελληνικούς στρατιωτικούς. Το ίδιο βράδυ, ο Μουτεσαρίφης, σε συνομιλία με τον Μητροπολίτη, εξέφρασε την επιθυμία του να παραδώσει την πόλη σε 300 Έλληνες στρατιώτες, λέγοντας: «Φέρτε μου τριακόσιους Έλληνες στρατιώτας ίνα όπως εγώ παραδώσω αυτοίς την πόλιν». Ο Μητροπολίτης απάντησε ότι οι μόνοι διαθέσιμοι Έλληνες βρίσκονταν στη Νιγρίτα, αλλά ήταν αντάρτες. Ο Μουτεσαρίφης απέρριψε την ιδέα να παραδώσει την πόλη στους αντάρτες, τους οποίους αποκαλούσε «ληστάς», όπως συνήθιζαν να αποκαλούν οι Οθωμανοί τους αντάρτες της περιοχής.

Στις 21 Οκτωβρίου 1912, ημέρα Κυριακή, ο Μητροπολίτης Απόστολος Χριστοδούλου έγραψε στο ημερολόγιό του ότι δύο φορές ήρθαν στη Μητρόπολη οι πιο σημαντικοί μπέηδες, καθώς και αρκετοί από τους προκρίτους μας. Όλοι συμφώνησαν υπέρ της παράδοσης της πόλης χωρίς μάχη. Για αυτόν τον σκοπό, εκλέχθηκε μια επιτροπή εννέα ατόμων, που αποτελούνταν από Έλληνες, δασκάλους του βουλγαρικού οικοτροφείου (λόγω της έλλειψης Βουλγάρων πολιτών στις Σέρρες) και από Τούρκους. Αυτή η επιτροπή έπρεπε το επόμενο πρωί, Δευτέρα, να βγει από την πόλη με λευκή σημαία και να δηλώσει στην βουλγαρική εμπροσθοφυλακή την ετοιμότητα της πόλης για παράδοση. Στις 24 Οκτωβρίου ο διοικητής και φρούραρχος των Σερρών Νατζή Πασάς εγκαταλείπει την πόλη με ολόκληρη τη φρουρά από δύο χιλιάδες άνδρες, δεκατρία τηλεβόλα και μία πυροβολαρχία Μαξίμ. Το απόγευμα της ίδιας μέρας εισέρχονται στην πόλη 80 βούλγαροι «άτακτοι» (κομιτατζήδες) και την επομένη χίλιοι στρατιώτες της 2ης βουλγαρικής Μεραρχίας. Οι Έλληνες κάτοικοι των Σερρών με

Στις 20 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, ένα τμήμα του βουλγαρικού στρατού, υπό την ηγεσία του κομιτατζή Καραφύλλη, εισήλθε στο Νέο Πετρίτσι. Οι Βούλγαροι συνέλαβαν τον Τούρκο οπλαρχηγό Αμπτουλά Τσαούς και τα δύο παιδιά του. Επιπλέον, περίπου 160 Τούρκοι κάτοικοι οδηγήθηκαν στο δυτικό άκρο του χωριού και εκτελέστηκαν με σφαγιασμό.

Στις 20 Οκτωβρίου 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, η τούρκικη στρατιά του Στρυμόνα, αποτελούμενη από περίπου 25.000 άνδρες και με διοικητή τον Αλή Ναδίρ Πασά, ξεκίνησε από το Σιδηρόκαστρο με κατεύθυνση τα Γιαννιτσά, τα οποία είχαν καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό. Στη διαδρομή, η στρατιά αυτή ουσιαστικά αυτοδιαλύθηκε, καθώς οι στρατιώτες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και η οργάνωση του στρατού κατέρρευσε. Παράλληλα, μια μεραρχία της τουρκικής φρουράς των Σερρών, που αποτελούνταν κυρίως από ντόπιους επιστρατευμένους στρατιώτες, διατάχθηκε να κινηθεί επίσης προς τα Γιαννιτσά για να ενισχύσει τη μάχη κατά των Ελλήνων. Ωστόσο, οι στρατιώτες στασίασαν, αρνούμενοι να εκτελέσουν τη διαταγή, και αντί να πορευτούν προς τα Γιαννιτσά, επέστρεψαν στις Σέρρες για να υπερασπιστούν τον τουρκικό πληθυσμό της πόλης. Παρά την απόπειρα αυτή, πριν καν εμφανιστούν οι βουλγαρικές δυνάμεις στην περιοχή, η μεραρχία διαλύθηκε και εγκατέλειψε την πόλη, αφήνοντάς την εκτεθειμένη στις εξελίξεις του

Φωτό αρχείου: Βούλγαρος πεζικάριος,1912 Στις 19 Οκτωβρίου 1912, η 14η τουρκική μεραρχία υπό τον Αλή Ναδίρ Πασά είχε αναλάβει την άμυνα στις διαβάσεις του ποταμού Στρυμόνα, στα στενά της Κρέσνας, κοντά στην είσοδο των στενών του Ρούπελ. Ωστόσο, αυτή η δύναμη αποσύρθηκε και μεταφέρθηκε στα Γιαννιτσά για να αντιμετωπίσει την προέλαση του ελληνικού στρατού προς τη Θεσσαλονίκη. Με την αποχώρηση των Τούρκων από τα στενά, η 7η βουλγαρική μεραρχία «Ρίλος» υπό τον στρατηγό Θεοδώρωφ πέρασε εύκολα και, μετά από λίγες συγκρούσεις, κατέλαβε τη Βέτρινα. Οι Τούρκοι, όπως αποδείχθηκε αργότερα, δεν ήταν καλά πληροφορημένοι σχετικά με τις πολεμικές δυνάμεις των εχθρών τους. Υπολόγιζαν ότι οι Έλληνες θα μπορούσαν να παρατάξουν στρατό περίπου 80.000 ανδρών, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου θα συγκεντρωνόταν στη Λάρισα και από εκεί θα βάδιζε προς το Βορρά δια μέσου της περιοχής της Ελασσόνας. Μικρότερη δύναμη θα έκανε επίθεση στα σύνορα στην περιοχή του Μετσόβου και θα προσπαθούσε να καταλάβει τα Ιωάννινα. Τ

Εφημερίδα Εμπορς, Φύλλο: 18/10/1912, Σελίδα: 2 Στις 17 Οκτωβρίου 1912, δολοφονείται πρόκριτος των Σερρών