ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Στις 8 Νοεμβρίου 1918, απεβίωσε ο ιερέας Δημήτρης Τζόμαλος, γνωστός και ως Παπατζόμαλος, ιερέας από τη Δοβίστα (σημερινό Εμμανουήλ Παππά). Το 1907 είχε συλληφθεί και φυλακιστεί στο Γεντί Κουλέ της Θεσσαλονίκης, αλλά αφέθηκε ελεύθερος τρεις μήνες αργότερα, καθώς δεν βρέθηκαν επιβαρυντικά στοιχεία εναντίον του. Κατά την περίοδο 1910-1918, ο Παπατζόμαλος υπέφερε από ομηρία μαζί με άλλους ιερείς της περιοχής. Όταν τελικά επέστρεψε εξαντλημένος μετά την ανακωχή, είχε δώσει υπόσχεση να λειτουργήσει σε όλα τα παρεκκλήσια της περιοχής, την οποία εκπλήρωσε παρά την αδύναμη κατάστασή του. Λίγο αργότερα πέθανε από εξάντληση, και ο τάφος του βρίσκεται σήμερα δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.

Άγιος Νικόλαος Μελενίκου Στις 8 Νοεμβρίου 1918, ο Μητροπολίτης Μελενίκου και Σιδηροκάστρου, Παρθένιος Γκόλιας, υπέβαλε μια αναλυτική έκθεση προς το Υπουργείο Παιδείας, όπου περιέγραφε τα πολύτιμα κειμήλια της μητρόπολης που είχαν κλαπεί από τους Βούλγαρους . Η έκθεση αυτή κατέγραφε τις απώλειες των ιερών αντικειμένων και θρησκευτικών θησαυρών, που αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς της περιοχής. Η λεηλασία αυτή ήταν μέρος των καταστροφών που υπέστησαν οι ελληνικές κοινότητες. Το τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, ξυλόγλυπτο υψηλής τέχνης και τεχνικής με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη μεταφέρθηκε το 1913 στο Σιδηρόκαστρο (Ντεμίρ Ισάρ) κατά την εγκατάσταση των Μελενικίων στο ελληνικό έδαφος μετά τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Επίσης, οι Έλληνες εκ Μελενίκου διέσωσαν και μετέφεραν το 1913 στη νέα τους πατρίδα, Ντεμίρ Ισάρ, πλήθος ελληνικών κειμηλίων ιδιοκτησίας της Μητροπόλεως Μελενίκου που προέρχονταν από 40 εκκλησίες τ

Στις 29 Οκτωβρίου 1918, η Εθνική Τράπεζα άρχισε να στήνει το υποκατάστημά της στις Σέρρες. Η προετοιμασία του υποκαταστήματος έχει ανατεθεί στον υπάλληλο της Τράπεζας Σωκράτη Σουλιώτη και προσωρινός διευθυντής του ορίζεται ο Γεώργιος Παπαδόπουλος.  Η Εθνική Τράπεζα ιδρύει το υποκατάστημα Σερρών στις 16 Δεκεμβρίου 1918.  Από την πρώτη έκθεση επιθεώρησης του 1921 διαβάζουμε: «Ως γραφεία του Υποκαταστήματος και κατοικία του Διευθυντού χρησιμεύει οικία ανήκουσα κατά μεν τα 59/80 εις το Ελληνικόν δημόσιον κατά δε τα υπολειπόμενα 21/80 εις τους κληρονόμους Χατζή Αβδούση, προς επισκευήν της οποίας εδαπανήθησαν μέχρι σήμερον Δρχ. 20.182,75. Δι΄ ετήσιον ενοίκιον καταβάλλονται συνολικώς Δρχ. 2.440 – και η αρχική μίσθωσις συνομολογήθη τριετής, λήγουσα την 7ην Αυγούστου 1922».

Στις 10 Οκτωβρίου 1918, οι μοναχοί της Μονής Εικοσιφοίνισσας Παγγαίου επέστρεψαν στη μονή τους μετά την εκδίωξή τους από τους Βουλγάρους στις 23 Ιουνίου 1917. Η επιστροφή αυτή είναι μια σημαίνουσα ιστορική στιγμή, καθώς συνέβη σε μια περίοδο αναταραχής και πολιτικών αλλαγών μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις 3 Οκτωβρίου 1918, έφτασαν Θεσσαλονίκη από τα Σκόπια, μέσω Μοναστηρίου, περίπου 800 ομογενείς από την Ανατολική Μακεδονία, οι οποίοι απελευθερώθηκαν από τους Συμμάχους στην περιοχή του Περλεπέ. Οι αρχές τους εγκατέστησαν σε τρία σχολεία και τους παρείχαν οικονομική βοήθεια και τροφή. Οι περισσότεροι από τους απελευθερωθέντες είναι Θρακιώτες που κατοικούν στην περιφέρεια των Σερρών, αλλά υπάρχουν και άνθρωποι από όλες τις πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας, καθώς και πολλοί Μουσουλμάνοι από την Κομοτηνή. Πολλοί από αυτούς εργάστηκαν στην Ανατολική Μακεδονία στην κατασκευή χαρακωμάτων. Πριν από έξι μήνες μεταφέρθηκαν στο Περλεπέ, όπου υποχρεώθηκαν να συνεχίσουν την ίδια εργασία καθημερινά, υπό τους ξυλοδαρμούς των Βουλγάρων στρατιωτών. Ορισμένοι πέρασαν και από το Κίτσεβο, το οποίο είναι ένα απέραντο νεκροταφείο. ΤΑ ΟΡΓΙΑ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ᾿Αφίκοντο ἐκ Σκοπείων, μέσον Μοναστη ρίου 800 περίπου ὁμογενεῖς ἐξ ᾿Ανατ. Μακε δονίας, ἀπελευθερωθέντες ὑπὸ τῶν Συμμάχων εἰς - Περλεπέ. Αἱ ἐνταῦθα ἀρχαὶ

Εφημερίδα Εμπρος, Φύλλο: 25/9/1918, Σελίδα: 1 Στις 25 Σεπτεμβρίου 1918, έκθεση του  τμηματάρχη του υπουργείου Συγκοινωνίας κ. Δημούλη, η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εμπρος αναφέρει τα παρακάτω: ΑΦΙΕΡΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΦΙΛΟΥΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ Ο τμηματάρχης του υπουργείου Συγκοινωνίας κ. Δημούλης, πήγε στις Σέρρες για τις τηλεγραφικές εγκαταστάσεις και υπέβαλε στο υπουργείο την εξής έκθεση: «Φτάσαμε με όλους τους υπαλλήλους. Η κατάσταση είναι τελείως ερημωμένη. Από την παλιά Τουρκική γραμμή Θεσσαλονίκης – Σερρών, στο 18ο χιλιόμετρο, υπάρχουν σποραδικά ετοιμόρροποι στύλοι. Από εκεί μέχρι τις Σέρρες, όλο το υλικό, σιδηροτροχιές, μονωτήρες, σύρμα, υποστηρίγματα, έχουν συγκεντρωθεί εδώ και πολύ καιρό και έχουν μεταφερθεί στη Βουλγαρία. Η ίδια διάλυση υπήρξε και στις γραμμές Σερρών Δεμίρ Ισσαρ-Βροντούς και ΣερρώνΔράμας, που είναι υποστηριζόμενες. Η καταστροφή είναι πλήρης από Δεμίρ Ισσάρ μέχρι εδώ και ίσως και πέρα. Από τη σιδηροδρομική γραμμή έχουν αφαιρεθεί όλα τα υλικά. Η

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1918, μετά τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οι κάτοικοι του Σιδηροκάστρου και των Σερρών υποδέχθηκαν τον ελληνικό στρατό.   Την ίδια ημέρα, η Τζουμαγιά, γνωστή σήμερα ως Ηράκλεια, απελευθερώθηκε από τις κατοχικές δυνάμεις. Τα ελληνικά στρατεύματα προχώρησαν προς την πόλη των Σερρών, όπου πρώτη εισήλθε η 13η Μεραρχία υπό τον υποστράτηγο κ. Νεγροπόντη. Το απόγευμα, μπήκε στις Σέρρες ο αντιστράτηγος κ. Παρασκευόπουλος με το επιτελείο του. Η είσοδος των ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη των Σερρών έγινε με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις και πατριωτική συγκίνηση. Πριν από τις στρατώνες, εκατοντάδες παιδιά έτρεξαν να υποδεχτούν τον στρατό, φωνάζοντας: «Καλώς ορίσατε! Ζήτω ο στρατός! Ζήτω η ελευθερία μας!» Ο στρατός προχώρησε προς την πόλη, και στους εξώστες και τα παράθυρα είχαν υψωθεί ελληνικές σημαίες, κρυμμένες μέχρι τότε. Από τα παράθυρα κορίτσια ρίχνανε άνθη στους στρατιώτες, ενώ άλλοι από τις θύρες πρόσφεραν ανθοδέσμες. Άντρες και γυναίκες, με δάκρυα συγκίνησης, φώναζ

Άποψη των Σερρών, 1918 Στις 18 Σεπτεμβρίου 1918, οι Βούλγαροι κατακτητές αποχώρησαν από την πόλη των Σερρών, παίρνοντας μαζί τους ό,τι μπορούσαν να λεηλατήσουν και να μεταφέρουν. Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ έγραψε :  Θεσσαλονίκη, 18 Σεπτεμβρίου. - Η εκτέλεση των όρων της ανακωχής άρχισε από την πρωΐα σήμερα. Κατόπιν προηγήθεισας συνεννόησης μεταξύ του αρχιστρατήγου κ. Δαγκλή και του Βούλγαρου στρατηγού της περιοχής του Στρυμόνα, άρχισε η προέλαση του Ελληνικού στρατού και η αποχώρηση του Βουλγαρικού, το οποίο εκκένωσε τα ελληνικά εδάφη. Τα πρώτα ελληνικά τμήματα εισήλθαν στις Σέρρες την πρωΐα. Την πρωΐα ο κ. Βενιζέλος αναχώρησε από εδώ κατευθυνόμενος προς Σέρρες, όπου παρέστη κατά την επίσημη είσοδο του Ελληνικού στρατού στην πολυπαθή ακρόπολη του Ελληνισμού. Η συγκίνηση του στρατού ήταν απερίγραπτη. Η εφημερίδα Μακεδονία έγραψε στις 18 Σεπ 1918: Ο κ. Ρακτιβάν αναχωρεί την πρωΐα για Θεσσαλονίκη και από εκεί για την Ανατολική Μακεδονία, της οποίας διορίστηκε Γενικός Διοικητής. Μαζί του αναχωρούν

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1918, στον τομέα της λίμνης Δοϊράνης, η Μεραρχία Σερρών και Κρήτης, σε συνεργασία με τμήματα του βρετανικού στρατού, εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά των βουλγαρικών δυνάμεων. Ωστόσο, οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ήταν ιδιαίτερα βαριές. Μόνο από τη Μεραρχία Σερρών, καταγράφηκαν 359 νεκροί, 615 εξαφανισθέντες, 1713 τραυματίες. Χάρτης της μάχης Μάχη της Δοϊράνης (1918) Η τρίτη Μάχη της Δοϊράνης έλαβε χώρα από τις 18 μέχρι τις 19 Σεπτεμβρίου 1918, κοντά στη λίμνη Δοϊράνη, με τους Βρετανούς και τους Έλληνες από τη μια πλευρά και την 1η Βουλγαρική στρατιά από την άλλη.  Η μάχη έλαβε χώρα στα πλαίσια της Βαλκανικής εκστρατείας του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η μάχη έληξε με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων και οπισθοχώρηση από τους Βούλγαρους. Υπόβαθρο Οι Βρετανοί και οι Έλληνες ξεκίνησαν από τη βάση τους στη Θεσσαλονίκη ταυτόχρονα με τους Γάλλους και τους Σέρβους. Οι Βρετανοί και οι Έλληνες, υπό τις διαταγές του Τζώρτζ Μιλν, ετοίμασαν επίθεση στις βουλγαρικές θέσεις στη Δο

Φωτο αρχείου Στις 17 Σεπτεμβρίου 1918, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, το διπλάνο του Σερραίου πιλότου Χρήστου Χρηστίδη κατερρίφθη κοντά στο Γιλδίζ-νταγ της Μικράς Ασίας. Μετά την κατάρριψή του, ο Χρηστίδης συνελήφθη αιχμάλωτος από τις ιταλικές δυνάμεις και μεταφέρθηκε στη Ρόδο, η οποία βρισκόταν τότε υπό ιταλική κατοχή. Στα τέλη του 1918, έπειτα από διαγωνισμό μεταξύ ιδιωτών, δημιουργήθηκε η 2η σειρά εκπαίδευσης πιλότων στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου. Η θεωρητική και αρχική πτητική εκπαίδευση ήταν όπως και της 1ης σειράς. Όμως, για την προχωρημένη εκπαίδευση οι μαθητές στάλθηκαν στην Ισμαηλία στο αεροδρόμιο Abu Sueir. Εκεί εκπαιδεύτηκαν σε ασκήσεις σχηματισμού, αναγνωρίσεων, λήψης φωτογραφιών και βομβαρδισμού με αεροπλάνα Blériot Experimental Β.Ε.2c/e. Η όλη εκπαίδευση και αυτής της σειράς ήταν άρτια και πλήρης και περατώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1919. 2η σειρά Αιγύπτου (Νοέμβριος 1918 - Σεπτέμβριος 1919) 1. Αργύρης Κ. 2. Τοράκης Ε. (φονεύθηκε 19.4.20) 3. Γρηγοριανόπουλος Α