ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Φώτο αρχείου πρόσφυγες στο Σιδηρόκαστρο  Στις 7 Αυγούστου 1913, σύμφωνα με δελτίο επιτροπής προσφύγων στη Θεσσαλονίκη, είχαν καταγραφεί 1.401 πρόσφυγες από τις Σέρρες. Το ίδιο δελτίο ανέφερε ότι την ίδια περίοδο, οι άστεγοι στην πόλη των Σερρών, τόσο Χριστιανοί όσο και Μωαμεθανοί, έφθαναν τους 15.000. Αυτά τα στοιχεία αποτυπώνουν τη μεγάλη ανθρωπιστική κρίση που προκλήθηκε από τους Βαλκανικούς Πολέμους, με χιλιάδες ανθρώπους να βρίσκονται χωρίς στέγη και να αναζητούν καταφύγιο σε άλλες περιοχές, όπως η Θεσσαλονίκη.

Στις 7 Αυγούστου 1894, καταρτίστηκε και ψηφίσθηκε από τη γενική συνέλευση των χριστιανών κατοίκων της Τζουμαγιάς (Ηράκλειας) ο «Κανονισμός» της Ελληνικής Κοινότητας. Ο κανονισμός αυτός αποτέλεσε σημαντικό βήμα για την αυτοοργάνωση και τη διοίκηση της ελληνικής κοινότητας στην περιοχή. Καθόρισε τους κανόνες και τις αρχές λειτουργίας της κοινότητας,  ενισχύοντας την εσωτερική συνοχή και την αλληλεγγύη των μελών της. Μέσω αυτής της νομικής ρύθμισης, οι Έλληνες της Τζουμαγιάς απέκτησαν ένα εργαλείο για την προστασία των δικαιωμάτων τους και την ενίσχυση της πολιτιστικής τους ταυτότητας σε μια περίοδο έντονων εθνικών ανταγωνισμών και κοινωνικών ανακατατάξεων.

Φώτο αρχείου,  Ιωάννης Βρατσάνος Στις 7 Αυγούστου 1864, ο Ιωάννης Βρατσάνος, ο Έλληνας υποπρόξενος στις Σέρρες, έγραψε στην ελληνική κυβέρνηση αναφέροντας τις αυθαιρεσίες των τουρκικών αρχών εις βάρος των Ελλήνων εμπόρων και βιοτεχνών της περιοχής. Το γράμμα αυτό αποτελεί ένα σημαντικό τεκμήριο των δυσκολιών και των καταπιέσεων που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά την περίοδο εκείνη. Οι περιγραφές του Βρατσάνου παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των Ελλήνων στην περιοχή των Σερρών και την ευρύτερη Μακεδονία, αναδεικνύοντας τα προβλήματα και τις προκλήσεις που είχαν να αντιμετωπίσουν.

Η Οσία Θεοδώρα της Σύχλας είναι μια από τις σπουδαιότερες μοναχές που έζησαν στα ρουμανικά μοναστήρια. Γεννήθηκε στο χωριό Βινατόρι της επαρχίας Νεάμτς το πρώτο μισό του 17ου μ.Χ. αιώνα. Ο πατέρας της Στέφανος Γιόλντεα ήταν φύλακας του φρουρίου Νεάμτς. Μετά τον θάνατο της αδελφής της Μαργαρίτας, η Θεοδώρα παντρεύθηκε τον Ελευθέριο, έναν νεαρό από το Ισμαήλ (πόλις της Ρουμανίας). Μα επειδή δεν μπορούσαν να κάνουν παιδιά, πήγαν και οι δύο σε μοναστήρια. Η μακαρία Θεοδώρα φόρεσε το μοναχικό ένδυμα στην σκήτη Βαρζαρέστ της επαρχίας Ρίμνικ Σαράτ, ενώ ο σύζυγός της Ελευθέριος στην σκήτη Μάρε Ποϊάνα (Μεγάλο Ξέφωτο). Όταν καταστράφηκε η σκήτη από τους τούρκους, η Θεοδώρα έγινε ησυχάστρια στα βουνά του Μπουζάου. Κατόπιν, όταν εισέβαλαν οι τούρκοι και στην κοιλάδα του Μπουζάου, η οσία Θεοδώρα κρύφθηκε στα όρη με την πνευματική της Μητέρα, την Μεγαλόσχημη μοναχή Παϊσία. Εκεί αγωνίσθηκαν μερικά χρόνια με νηστεία και αγρυπνία, υπομένοντας με ανδρικό φρόνημα την πείνα, το ψύχος και άλλους, αγνώστους...

Για τον κτίτορα της ιεράς μονής Αγάθωνος, που τιμάται στην Παναγία, λόγω της εκεί θαυματουργής εικόνας της Θεοτόκου, και στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, λείπουν πολλά βιογραφικά στοιχεία. Μετά την καθίζηση πλησιόχωρης μονής και την ανεύρεση της εικόνας της Θεοτόκου υπό του οσίου, κτίσθηκε από τον ίδιο η νέα σημερινή μονή, η οποία έλαβε από τους μαθητές του οσίου το όνομα του κτίτορος και πρώτου ηγουμένου της. Κατά νεώτερες έρευνες ο βίος του οσίου Αγάθωνος σχετίζεται με τον βίο του εξ Υπάτης οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτη (βλέπε  20 Απριλίου ), τον οποίο ο Αγάθων ακολούθησε στο Άγιο Όρος. Έτσι ο όσιος Αγάθων συναριθμείται και συντιμάται μετά των Αγιορειτών οσίων και ο χρόνος της ακμής του ορίζεται ο 14ος αιώνας μ.Χ. Αξίζει να σημειωθεί πως και στο Άγιο Όρος και στην πρώτη μεγάλη μονή των Μετεώρων, που ίδρυσε ο όσιος Αθανάσιος, τιμάται η Θεοτόκος και η Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Το 1959 μ.Χ. στη νότια πλευρά του ωραίου Καθολικού της ιεράς μονής, κατόπιν ανασκαφών, βρέθηκε ο τάφος του οσίο...

Ο Άγιος Μίκαλλος είναι ένας από τους τριακόσιους αγίους που ήρθαν στην Κύπρο περί τα μέσα του 12ου αιώνα μετά τη Β' Σταυροφορία (1147-1149 μ.Χ.). Για την παιδική ηλικία, τους γονείς και την ιδιαίτερη πατρίδα του αγίου δεν έχουμε δυστυχώς καμιά πληροφορία. Εκείνο που συμπεραίνουμε γι' αυτόν είναι, πως ο άγιος, όταν ήταν νέος, αναγκάστηκε για μια καλύτερη ζωή να ξενιτευτεί. Πήγε στη Γερμανία κι εργαζόταν ως εργάτης με άλλους Έλληνες. Εκεί ευρισκόμενος άκουσε κάποια μέρα ένα συγκλονιστικό κήρυγμα για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους Μωαμεθανούς. Σε λίγο χρονικό διάστημα αρκετοί άνθρωποι μαζεύτηκαν και δημιούργησαν μια μεγάλη στρατιά που ένα πρωί ξεκίνησε να κάμει έργο τον πόθο, που φλόγιζε τα στήθια των ανθρώπων αυτών. Η στρατιά αυτή, η γνωστή σαν Β’ σταυροφορία διαλύθηκε εκεί στη σημερινή Γιουγκοσλαβία. Ανάμεσα στα διάφορα σώματα στρατού ήταν και τριακόσιοι Έλληνες με αρχηγό κάποιο Αυξέντη, τον γνωστό άγιο Αυξέντιο. Όταν η στρατιά διαλύθηκε, οι Έλληνες μαζεύτηκαν και μετ...

Ο Ιωάννης Βιτσέντζος ή Γεροντογιάννης γεννήθηκε στο ημιερειπωμένο Μονύδριο του Τιμίου Προδρόμου Καψά το 1799 μ.Χ. Στα ερειπωμένα κελλιά της άγονης και απόμονωμένης περιοχής είχαν μεταβεί οι ευσεβείς και ενάρετοι γονείς του Εμμανουήλ και Ζαμπία λόγω τουρκικής επιδρομής. Αργότερα, όταν ησύχασε η κατάσταση, διέμειναν μόνιμα στο χωριό Λιθίνες. Όταν ήρθε σε νόμιμη ηλικία νυμφεύθηκε την κυνηγημένη από τους Τούρκους Καλλιόπη από την οικογένεια των Γεροντάκηδων ή Γεροντήδων, η οποία ζούσε κρυμμένη και εκείνη στα νοτιοανατολικά παράλια, φοβούμενη μήπως έχει την ίδια τύχη που είχε η μοναδική αδελφή της, η οποία αυτοκτόνησε για να μην ατιμασθεί από ένα Τούρκο που είχε ενδιαφερθεί έντονα γι’ αυτήν. Γι’ αυτό και η Καλλιόπη στάλθηκε από τους γονείς της στις ερημικές ακτές της περιοχής, κοντά στην έρημη τότε Μονή Καψά και τελικά παντρεύθηκε τον Γεροντογιάννη, με τον οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά, τρεις κόρες κι ένα γιο. Ο Γεροντογιάννης ήταν ατίθασος, αλλά ιδιαίτερα ευσεβής. Πολλές φορές είχε γίνει σ...

  Ο Όσιος Ποίμην (Πιμεν) ήταν Ρώσος μοναχός που κοιμήθηκε το 1110 μ.Χ. Ο Άγιος Πίμεν ο πολύπαθος κατέκτησε τη Βασιλεία των Ουρανών υπομένοντας βαριά ασθένεια. Αυτός ο Ρώσος ασκητής γεννήθηκε και μεγάλωσε άρρωστος, αλλά η ασθένειά του τον φύλαξε από την ασθένεια της ψυχής. Για πολύ καιρό παρακαλούσε τους γονείς του να τον στείλουν στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου. Όταν έφεραν τον γιο τους στο φημισμένο μοναστήρι, άρχισαν να προσεύχονται για να είναι υγιής. Αλλά και ο ίδιος ο πάσχων, έχοντας επίγνωση της μεγάλης αξίας του πόνου, ζήτησε από τον Κύριο και τη συνέχιση της αρρώστιας του, αλλά και την αγωγή του στον μοναχισμό. Δεν έχουμε λεπτομέρειες για τον Βίο του Οσίου παρά μόνο ότι ήταν Ρώσος μοναχός που κοιμήθηκε το 1110 μ.Χ. Μια νύχτα εμφανίστηκαν λαμπεροί άγγελοι με το πρόσχημα των μοναχών και τον ενθάρρυναν. Του είπαν ότι θα είχε την υγεία του μόνο την ημέρα του θανάτου του. Μερικά από τα αδέρφια άκουσαν τον ήχο του τραγουδιού, και ερχόμενοι στον Άγιο Πίμεν, τον βρήκαν ντυμένο με...

  Σημεία ποιείν ηξιώθης παμμάκαρ, Δομέτιε σύ, ως χάριτος εστία. Ο Όσιος Δομέτιος ο σημειοφόρος ασκήτευσε στα όρια της Μονής Φιλοθέου και τελειώθηκε εν ειρήνη. Μαζί του ησύχασε ο οσιομάρτυς Δαμιανός ο Νέος (+1568) (βλέπε 14 Φεβρουαρίου), για τον οποίο αναφέρει ο βιογράφος του: «Μείζονος αρετής εφιέμενος κατέλιπε την μονήν και προς τινα των κατά μόνας ασκουμένων σημειοφόρον άνδρα, ω Δομέτιος τούνομα, αφίκετο, μεθ' ου χρόνους τρεις μικρού δέοντας νηστεία και αγρυπνία και τη λοιπή σκληραγωγία τρυχόμενος διετέλεσε».

  Τράχηλον Ἀστέριος ἐκκοπεὶς ξίφει, Χοροῖς ἀθλητῶν, οἷον ἀστὴρ ἐμπρέπει. Πότε και που μαρτύρησε δεν αναφέρουν οι Συναξαριστές. Στους περισσότερους από τους Κώδικες αναγράφεται ως «μάρτυς και συγκλητικός, δια ξίφους τελειωθείς». Στον Συναξαριστή του Αγίου Νικόδημου αναφέρεται ως «Oσιομάρτυς και θαυματουργός».

  Ἐκ γῆς ἀπελθών, Ὤρ ἐμὸς λέγει. Χάρις, Ὑπὲρ τὸν Ὤρ πέφυκε τὸν σόν, ὦ Νόμε. Ο Όσιος αυτός ασκήτευε στο όρος της Νιτρίας. Στην αρχή και για λίγα χρόνια έκανε ερημίτης με νηστεία, προσευχή και μελέτη του θείου λόγου. Κατόπιν όμως τον ανακάλυψαν χριστιανοί που επιζητούσαν πνευματικό οδηγό και από τότε η φήμη της αγιότητας του απλώθηκε παντού. Χιλιάδες επισκέπτες πήγαιναν κοντά του για να ωφεληθούν από τη διδασκαλία και την ταπεινοφροσύνη του. Στη συνέχεια ο όσιος Ωρ ανέπτυξε αδελφότητες και ίδρυσε μοναστήρια, στα οποία με πολύ ζήλο καλλιεργούνταν η πνευματική και η σωματική εργασία. Επίσης ο Όσιος είχε το χάρισμα του λόγου και ήξερε πότε να σιωπά και πότε να μιλάει. Απεβίωσε ειρηνικά 90 χρονών, διατηρώντας τη διαύγεια του μυαλού του μέχρι τελευταίας του πνοής.

Κόσμον νικήσας, καὶ τὰ τούτου ἡδέα, Νίκην ἀρίστην ἦρας ὄντως Νικάνωρ. Ο Όσιος Νικάνωρ γεννήθηκε στα 1491 μ.Χ. στην Πρωτεύουσα της Μακεδονίας την Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του Ιωάννης και Μαρία ήταν ευσεβείς και κατοικούσαν στην συνοικία του Αγίου Μηνά. Όλη η πόλη των Θεσσαλονικέων καλοτύχιζε και επαινούσε τους γονείς του Αγίου τόσο για τον πλούτο τους όσο και την ευγένεια τους, αλλά κυρίως για την πίστη και την αρετή που τους διέκρινε. Ήταν ελεήμονες και σπλαχνικοί και η ζωή τους έργο αγάπης προς τους πάσχοντες αδελφούς. Όμως ο Θεός ήθελε να τους δοκιμάσει με προσωρινή ατεκνία. Στείρα σαν την Αγία Άννα η μητέρα του οσίου Νικάνορα. Κάθε μέρα προσευχόταν στην εκκλησία του Αγίου Μηνά να τους δώσει ο Θεός ένα παιδί για παρηγοριά. Οι προσευχές, οι νηστείες, οι αγρυπνίες των γονέων του εισακούσθηκαν από τον Κύριο μας και Θεό μας και κατά την ώρα που η ευσεβής γυναίκα προσευχόταν στο Θεό στο Ναό του Αγίου Μηνά της απεκαλύφθη το θέλημα του Κυρίου: «Εισήκουσε ο Θεός τας δεήσεις σου ω γυνή ως ποτέ ...

  Nέος Θεοδόσιος πλην μόνου χρόνου, Yπήρχεν ίσος κατά πάντα τω πάλαι. Ο Όσιος Θεοδόσιος ο νέος, ο ιαματικός, γεννήθηκε στην Αθήνα το 862 μ.Χ. από ευσεβείς χριστιανούς. Από νεαρή ηλικία φάνηκε η θερμή πίστη που τον διακατείχε και η μεγάλη αγάπη προς τους συνανθρώπους του. Όταν αποφάσισε να αποσυρθεί στον μοναχικό βίο, μοίρασε την περιουσία του σ' όσους είχαν ανάγκη και πήγε λίγο έξω από την Αθήνα. Όμως πολλοί ήταν αυτοί που πήγαιναν για να τον δουν και να τον συμβουλευτούν, κάτι που τον εμπόδισε να διαλογιστεί. Γι' αυτό τον λόγο και για να μπορέσει να μονάσει, κατέφυγε στο Άργος. Εκεί έκτισε ένα ναό στο όνομα του Τιμίου Προδρόμου, όπου πολλοί πήγαιναν για να τον συμβουλευτούν. Τον φθόνησαν όμως ιερείς, και τον κατάγγειλαν στον Αρχιεπίσκοπο Άργους, Άγιο Πέτρο (βλέπε 3 Μαΐου) ως μάγο και απατεώνα. Παρουσιάσθηκε τότε ο όσιος Θεοδόσιος στον ύπνο του Αγίου Πέτρου, που σημειωτέον τότε βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη για επίσκεψη του Πατριάρχη, και του συστήθηκε, για να παύσει να έχει...

Ὑπὲρ τὰ πάντα σοι συναθλεῖν ἐκ λίθων, Μύστας Πάτερ σούς, ἐξεπαίδευσας τάχα. Σὺν δυσὶν ἑβδομάτῃ Δομέτιος ἐλεύσθη μύσταις. Ο Oσιομάρτυρας Δομέτιος ήταν Πέρσης και έζησε στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Διδάχθηκε τη χριστιανική πίστη από κάποιο χριστιανό, που ονομαζόταν Άβαρος. Όταν το έμαθαν αυτό οι άνθρωποι του σπιτιού του, εξεγέρθηκαν εναντίον του και ο Δομέτιος αναγκάσθηκε να τους εγκαταλείψει. Κατέφυγε στην πόλη Νίσιβη στα βυζαντινά σύνορα, οπού κλείστηκε σε κάποια μονή. Αναχώρησε, όμως, κι από κει, για να έλθει στη Θεοδοσιούπολη, στη μονή Σεργίου και Βάκχου, όπου ο Δομέτιος καλλιέργησε σε μεγάλο βαθμό τις αρετές του Ευαγγελίου. Ο προϊστάμενος της μονής Ουρβέλ, βλέποντας την πνευματική ανωτερότητα του Δομετίου, θέλησε να τον κάνει πρεσβύτερο. Αλλά ο αγώνας του Δομετίου δεν ήταν πως θα αρπάξει αξιώματα, αλλά πως θα τα αποφύγει. Διότι έμαθε από τον Κύριο του Ιησού Χριστό, να είναι «ταπεινός τη καρδία» που σημαίνει, ταπεινός στο φρόνημα και την εσωτερική διάθεση. Γι' αυτό και έφ...